Άρθρο του Θανάση Ζεκεντέ* "Κι η Αμερική, μη νομίζεις πως είναι και τόσο μεγάλη. Δεν υπάρχει χώρος για μένα και για σένα, για τους όμοιούς μου και για τους όμοιούς σου, δε χωράνε μαζί πλούσιοι και φτωχοί στην ίδια χώρα, δε χωράνε κλέφτες και τίμιοι άνθρωποι μαζί, ούτε η πείνα μαζί με το πάχος". Ο Τζον Eρνστ Στάινμπεκ έγραψε το 1939 το κλασικό μυθιστόρημα του «Τα σταφύλια της οργής», περιγράφοντας με δραματικό, αλλά ρεαλιστικό, τρόπο τη ζωή των άνεργων και φτωχών αγροτών της Αμερικής αμέσως μετά την εποχή της κρίσης του 1929. Ο συνδυασμός ξηρασίας - κακής παραγωγής και της εισόδου νέων καλλιεργητικών μεθόδων άλλαξε μια για πάντα τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων οι οποίοι, αγγίζοντας την απόλυτη εξαθλίωση, αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν μέσα στην ίδια τους τη χώρα και να αλλάξουν αντικείμενο για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Η μεγάλη ύφεση του 1929 αντιμετωπίζεται ως κάτι μακρινό. Η γενική εκτίμηση είναι ότι ο καπιταλισμός έχει βρει τους μηχανισμούς να ελέγχει και να τιθασεύει τις οικονομικές κρίσεις περιορίζοντας τον κίνδυνο βαθιάς ύφεσης. Πεποίθηση της κοινής γνώμης είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει περίπτωση να αντιμετωπίσει τμήμα του πληθυσμού της χώρας μας συνθήκες απόλυτης οικονομικής εξαθλίωσης, ανάλογες με αυτές που γνώρισαν εκατομμύρια άνθρωποι μετά την κρίση του 1929. Είναι όμως αυτή η πεποίθηση ορθή ή μήπως η παρούσα οικονομική συγκυρία, με ύφεση 4% και ανεργία πάνω από 12%, πρέπει να μας προβληματίσει;
Απορρύθμιση και ρεκόρ ανεργίας
Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα παρακολουθώντας τις διεθνείς και εγχώριες εξελίξεις στον οικονομικό τομέα βρίσκεται σε φάση μετεξέλιξης και προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Η φιλελευθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας, η κατάργηση των περιορισμών στο διεθνές εμπόριο, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η ενίσχυση της διαδικασίας παγκοσμιοποίησης των εθνικών οικονομιών οδήγησαν στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, στην ενίσχυση του οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των πραγματικών αμοιβών, στη συζήτηση για την ευέλικτη και μερική εργασία. Η τυφλή και χωρίς φραγμούς εφαρμογή των φιλελεύθερων οικονομικών αρχών στην αγορά εργασίας έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση της θέσης των εργαζομένων, στη συρρίκνωση των πραγματικών μισθών και την αύξηση της οικονομικής ανισότητας, στην καταστρατήγηση των εργατικών κεκτημένων του 20ού αιώνα, στην υπερεργασία και στη διαμόρφωση μιας αγοράς εργασίας εχθρικής για τους εργαζομένους.
Επιπλέον η ύφεση δημιουργεί μείζον πρόβλημα για το σύνολο του εργατικού δυναμικού. Πάνω από 600.000 Eλληνες είναι άνεργοι σήμερα με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η πρόβλεψη του προϋπολογισμού για το 2011 είναι ότι η ανεργία θα φτάσει το 15%, δηλαδή 150.000 ακόμη Eλληνες θα χάσουν τη δουλειά τους. Τα νούμερα είναι τεράστια και αποτελούν ρεκόρ ανεργίας.
Η ανεργία αποτελεί μείζον κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα που πλήττει την ισότητα ευκαιριών, υποβαθμίζει τις ικανότητες και τις αξίες προβιβάζοντας το «ρουσφέτι» και την αναξιοκρατία. Η ανασφάλεια των ανθρώπων για την ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας κλονίζει την εμπιστοσύνη τους απέναντι στο πολιτικό σύστημα, την πολιτική και τους πολιτικούς. Η αμφισβήτηση εξελίσσεται σταδιακά στην ολοκληρωτική απόρριψη και την ισοπέδωση. Η αποτυχία εύρεσης εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα οξύνει τον ρατσισμό έναντι των μεταναστών, αυξάνει την εγκληματικότητα, οδηγεί απογοητευμένους ανθρώπους στην ψευδαίσθηση των ναρκωτικών, ενισχύει την ακροδεξιά και αποτελεί άμεσο κίνδυνο για τις πολιτικές δομές του δημοκρατικού συστήματος.
Παρατηρώντας τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας γίνεται αντιληπτό ότι η νέα εποχή δεν καλύπτεται από «επιτυχημένες» λύσεις του παρελθόντος, όπως οι προσλήψεις στον δημόσιο τομέα. Τα ζητήματα προβληματισμού έχουν μετεξελιχθεί και εντάσσονται σε ένα σύγχρονο διαφοροποιημένο και σκληρό πολιτικοοικονομικό πλαίσιο.
Ανάπτυξη και ευκαιρίες απασχόλησης
Βασικές προτεραιότητες της σύγχρονης οικονομικής πολιτικής πρέπει να είναι η επίτευξη συνθηκών δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης στην οικονομία, η κοινωνική αλληλεγγύη και η ισότητα ευκαιριών στην εργασία, γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι περιγραφές του Στάινμπεκ στα «Σταφύλια της οργής» μπορεί να γίνουν σύγχρονη πραγματικότητα για μέρος του πληθυσμού της χώρας μας.
Η βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την αύξηση της απασχόλησης και τη ριζική αντιμετώπιση της ανεργίας, που αποτελεί τον κυρίαρχο κίνδυνο κοινωνικής ανισότητας και αποσταθεροποίησης. Το κράτος στη σύγχρονη οικονομία δεν πρέπει να είναι επιχειρηματίας, αλλά σε καμία περίπτωση αδιάφορος παρατηρητής των οικονομικών εξελίξεων. Η κυβέρνηση πρέπει να ξεφύγει από τη μονοδιάστατη ομφαλοσκόπηση για τα δημόσια οικονομικά και να δώσει λύσεις για το σύνολο της οικονομίας. Aλλωστε η ανάπτυξη της χώρας και η αύξηση του ΑΕΠ είναι η μόνη λύση για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος.
Η μεγάλη ύφεση του 1929 αντιμετωπίζεται ως κάτι μακρινό. Η γενική εκτίμηση είναι ότι ο καπιταλισμός έχει βρει τους μηχανισμούς να ελέγχει και να τιθασεύει τις οικονομικές κρίσεις περιορίζοντας τον κίνδυνο βαθιάς ύφεσης. Πεποίθηση της κοινής γνώμης είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει περίπτωση να αντιμετωπίσει τμήμα του πληθυσμού της χώρας μας συνθήκες απόλυτης οικονομικής εξαθλίωσης, ανάλογες με αυτές που γνώρισαν εκατομμύρια άνθρωποι μετά την κρίση του 1929. Είναι όμως αυτή η πεποίθηση ορθή ή μήπως η παρούσα οικονομική συγκυρία, με ύφεση 4% και ανεργία πάνω από 12%, πρέπει να μας προβληματίσει;
Απορρύθμιση και ρεκόρ ανεργίας
Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα παρακολουθώντας τις διεθνείς και εγχώριες εξελίξεις στον οικονομικό τομέα βρίσκεται σε φάση μετεξέλιξης και προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Η φιλελευθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας, η κατάργηση των περιορισμών στο διεθνές εμπόριο, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η ενίσχυση της διαδικασίας παγκοσμιοποίησης των εθνικών οικονομιών οδήγησαν στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, στην ενίσχυση του οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των πραγματικών αμοιβών, στη συζήτηση για την ευέλικτη και μερική εργασία. Η τυφλή και χωρίς φραγμούς εφαρμογή των φιλελεύθερων οικονομικών αρχών στην αγορά εργασίας έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση της θέσης των εργαζομένων, στη συρρίκνωση των πραγματικών μισθών και την αύξηση της οικονομικής ανισότητας, στην καταστρατήγηση των εργατικών κεκτημένων του 20ού αιώνα, στην υπερεργασία και στη διαμόρφωση μιας αγοράς εργασίας εχθρικής για τους εργαζομένους.
Επιπλέον η ύφεση δημιουργεί μείζον πρόβλημα για το σύνολο του εργατικού δυναμικού. Πάνω από 600.000 Eλληνες είναι άνεργοι σήμερα με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η πρόβλεψη του προϋπολογισμού για το 2011 είναι ότι η ανεργία θα φτάσει το 15%, δηλαδή 150.000 ακόμη Eλληνες θα χάσουν τη δουλειά τους. Τα νούμερα είναι τεράστια και αποτελούν ρεκόρ ανεργίας.
Η ανεργία αποτελεί μείζον κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα που πλήττει την ισότητα ευκαιριών, υποβαθμίζει τις ικανότητες και τις αξίες προβιβάζοντας το «ρουσφέτι» και την αναξιοκρατία. Η ανασφάλεια των ανθρώπων για την ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας κλονίζει την εμπιστοσύνη τους απέναντι στο πολιτικό σύστημα, την πολιτική και τους πολιτικούς. Η αμφισβήτηση εξελίσσεται σταδιακά στην ολοκληρωτική απόρριψη και την ισοπέδωση. Η αποτυχία εύρεσης εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα οξύνει τον ρατσισμό έναντι των μεταναστών, αυξάνει την εγκληματικότητα, οδηγεί απογοητευμένους ανθρώπους στην ψευδαίσθηση των ναρκωτικών, ενισχύει την ακροδεξιά και αποτελεί άμεσο κίνδυνο για τις πολιτικές δομές του δημοκρατικού συστήματος.
Παρατηρώντας τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας γίνεται αντιληπτό ότι η νέα εποχή δεν καλύπτεται από «επιτυχημένες» λύσεις του παρελθόντος, όπως οι προσλήψεις στον δημόσιο τομέα. Τα ζητήματα προβληματισμού έχουν μετεξελιχθεί και εντάσσονται σε ένα σύγχρονο διαφοροποιημένο και σκληρό πολιτικοοικονομικό πλαίσιο.
Ανάπτυξη και ευκαιρίες απασχόλησης
Βασικές προτεραιότητες της σύγχρονης οικονομικής πολιτικής πρέπει να είναι η επίτευξη συνθηκών δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης στην οικονομία, η κοινωνική αλληλεγγύη και η ισότητα ευκαιριών στην εργασία, γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι περιγραφές του Στάινμπεκ στα «Σταφύλια της οργής» μπορεί να γίνουν σύγχρονη πραγματικότητα για μέρος του πληθυσμού της χώρας μας.
Η βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την αύξηση της απασχόλησης και τη ριζική αντιμετώπιση της ανεργίας, που αποτελεί τον κυρίαρχο κίνδυνο κοινωνικής ανισότητας και αποσταθεροποίησης. Το κράτος στη σύγχρονη οικονομία δεν πρέπει να είναι επιχειρηματίας, αλλά σε καμία περίπτωση αδιάφορος παρατηρητής των οικονομικών εξελίξεων. Η κυβέρνηση πρέπει να ξεφύγει από τη μονοδιάστατη ομφαλοσκόπηση για τα δημόσια οικονομικά και να δώσει λύσεις για το σύνολο της οικονομίας. Aλλωστε η ανάπτυξη της χώρας και η αύξηση του ΑΕΠ είναι η μόνη λύση για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος.
* O κ. Θανάσης Zεκεντές είναι οικονομολόγος MSc, αντιδήμαρχος Αταλάντης. To άρθρο του δημοσιεύεται στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας Express.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου