Η μάχη του Ορχομενού το 85 π.χ.
Άρθρο του Κώστα Τσάπρα, Χημικού
Άρθρο του Κώστα Τσάπρα, Χημικού
Η μάχη του Ορχομενού, έλαβε χώρα το 85π.χ. και ήταν μεταξύ των Ρωμαίων και των δυνάμεων του Μιθριδάτη του 6ου του πόντου. Αρχηγός του Ρωμαϊκού στρατού ήταν ο Σύλλας και των δυνάμεων του Μιθριδάτη ο Αρχέλαος .Νικητής ήταν ο στρατός των Ρωμαίων. Παρά το γεγονός ότι ,ο Σύλλας είχε καταγάγει μια συντριπτική νίκη επί του Αρχέλαου, στην Χαιρώνεια, πριν ένα χρόνο, το 86 π.χ.. αυτό δεν βελτίωσε σημαντικά τη θέση του. Μια νέα Ρωμαϊκή στρατιά υπό την αρχηγία του Φλάκκον (Flaccus) είχε αφιχθεί στην Ελλάδα, επισήμως μεν για να επιτεθεί στο στρατό του πόντου, στην πραγματικότητα όμως για να αντιταχτεί στον Σύλλα του οποίου οι αντίπαλοι είχαν καταλάβει την εξουσία στην Ρώμη.
Την ίδια στιγμή ο Αρχέλαος είχε λάβει ενισχύσεις κάπου 80.000 από τις καλύτερες δυνάμεις του Μιθριδάτη υπό την αρχηγία του Δορύλαου, που αποβιβάστηκαν στην Χαλκίδα.. Αυτό του έδινε μια συνολική δύναμη από 90.000 στρατό και εξακολουθούσε να έχει το στρατιωτικό έλεγχο των θαλασσών της Ελλάδας. Από τη βάση του τη Χαλκίδα ο Αρχέλαος είχε τη δυνατότητα να εξαπολύει θαλάσσιες επιδρομές σε όλη την Αδριατική.
Ο Σύλλας εγκαταστάθηκε στην Μελίτεια Φθιώτιδας από όπου μπορούσε να επιβλέπει την πιθανή πορεία που θα ακολουθούσε όταν πλησίαζε ο Φλάκκον ενώ την ταυτόχρονα θα ήταν ικανός να γυρίσει γρήγορα νότια σε περίπτωση που ο Αρχέλαος κατευθυνόταν προς την ηπειρωτική χώρα. Ο Σύλλας σύντομα πληροφορήθηκε ότι ο Αρχέλαος επέστρεψε στην Βοιωτία και αμέσως προωθήθηκε και κατέλαβε την περιοχή. Τότε κινήθηκε νότια, έτοιμος να δώσει μια μεγάλης κλίμακας μάχη. Ο Αρχέλαος στρατοπέδευσε στην πεδιάδα του Ορχομενού, την μεγαλύτερη της Βοιωτίας και πλησίον των ελών της Κωπαϊδας στις όχθες της λίμνης. Σε ένα μέρος χωρίς δένδρα με ομαλό έδαφος το οποίο ευνοούσε σημαντικά τις ισχυρές σε ιππικό δυνάμεις του. Ο Lucius Cornelius Sulla Felix 138 π.χ. – 78 π.χ.), ήταν Ρωμαίος στρατηγός, και πολιτικός κατέχοντας το αξίωμα του προξένου την εποχή της μάχης. Ο Lucius Cornelius Sulla Felix ή απλά Sylla Felix ήταν ένα παράνομα που διάλεξε ο ίδιος για τον εαυτό του γιατί πίστευε στην τύχη του, felix σημαίνει τυχερός. Ήταν ένας Ρωμαίος με ιδιόμορφο χαρακτήρα όντας εξαιρετικά συντηρητικός στις πολιτικές του ιδέες και ταυτόχρονα χαμένος στις κοινωνικές παραδόσεις. Ήταν καλλιεργημένος ,σκληρός, πνευματώδης και ταυτόχρονα ο πιο κυνικός και προληπτικός άνθρωπος.. Ήταν ιδιότροπος και απρόβλεπτος.. , περιγράφεται ότι είχε την πανουργία της αλεπούς και την γενναιότητα του λιονταριού και ήταν ο πιο επικίνδυνος μακράν των άλλων. Ήταν πέρα για πέρα ανηλεής και άσπλαχνος. Σε Αυτό το μίγμα χαρακτηριστικών αναφέρθηκε ο Μακιαβέλι στην περιγραφή του τυράννου δείχνοντας τον Σύλλα, ότι η αλεπού μέσα του ήταν το περισσότερο επικίνδυνο του χαρακτήρα του. Η αντιπαράθεση με τον Συλλα ήταν σαν να προσκαλείς την καταστροφή. Η τύχη του τον ακολούθησε μέχρι το τέλος του και αντίθετα με πολλούς τυράννους της Ρώμης πέθανε ήσυχα στο κρεβάτι του. Ο Σύλλας διάλεξε να δώσει τη μάχη με τον Αρχέλαο και τους συμμάχους του κοντά στον Ορχομενό της Βοιωτίας σε ένα χώρο που επέτρεπε σε ένα
μικρότερο στρατό να αντιμετωπίσει ένα πολύ μεγαλύτερο (όπως ήταν αυτός του Αρχέλαου), λόγω της φυσικής άμυνας που του προσέφερε το έδαφος σε συνδυασμό με τα έλη και τη λίμνη. Ήταν το ιδανικό μέρος για να οργανώσει μια καινοτόμο οχύρωση. Έτσι ο Σύλλας ήρθε και πήρε θέση απέναντι στο στρατόπεδο του στρατού του του Μιθριδάτη. Οι δύο στρατοί .είχαν στρατοπεδεύσει κοντά ο ένας στον άλλο δίπλα στην μεγάλη λίμνη Κωπαϊδα. Σήμερα η ακριβής τοποθεσία προσδιορίζεται περίπου στο μέσον του δρόμου Ορχομενού –Πύργου αμέσως μετά το ποτάμι όπου και βρέθηκε το τρόπαιο του Σύλλα. Οι άνδρες του Αρχέλαου αναπαύοταν και παρέμειναν ήσυχοι απέναντι στον γεμάτο δραστηριότητα Ρωμαϊκό στρατό, Σύντομα με το χάραμα της αυγής φάνηκε τι είχε ετοιμάσει ο Σύλλας στον Αρχέλαο. Οι Ρωμαίοι έσκαβαν όλη τη νύχτα τάφρους που περιβάλλονταν με προχώματα στις δύο πλευρές με σκοπό να στερήσουν τον εχθρό από το πλεονέκτημα που έδινε το έδαφος στο ιππικό του αντίπαλου. Ενέργεια που είχε αποτελέσματα και έφερε τον στρατό του πόντου σε πολύ δυσχερή κατάσταση..
Στο μέσον της Ρωμαϊκής γραμμής ο Σύλλας τοποθέτησε τρεις σειρές πεζικού σε μεγάλους διαδρόμους στους οποίους οι αρματηλάτες του πόντου θα μπορούσαν να οδηγηθούν. Οι άνδρες της δεύτερης σειράς κατασκεύασαν μυτερά εμπόδια, φράγματα, παγίδες για να εξουδετερώσουν τα εχθρικά άρματα. Επιπλέον κατένειμε ομάδες να σκάβουν ορύγματα πλάτους 3-3,5 μέτρων, στα πλευρά του πολεμικού σχηματισμού, ώστε να εμποδίσει τον Αρχέλαο να χρησιμοποιήσει το ιππικό του και να περικυκλώσει την Ρωμαϊκή δύναμη. Οι δυνάμεις του πόντου εξαπέλυσαν σφοδρές και δυνατές επιθέσεις με το ιππικό και στις δύο πλευρές. Οι Ρωμαίοι ήταν σε δύσκολη κατάσταση λόγω του φόβου που τους προκαλούσε το εχθρικό ιππικό και ο Σύλλας διέσχιζε έφιππος το στρατό του από άκρο σε άκρο για πολύ ώρα ενθαρρύνοντας και απειλώντας τους άνδρες του να αγωνιστούν δυνατά. Η επίθεση στην αριστερή πλευρά των Ρωμαίων έφτασε κάποια στιγμή κοντά στην επιτυχία και η κατάσταση σώθηκε μόνο από τον Σύλλα ο οποίος μη μπορώντας έτσι να παρασύρει τους μαχητές του να εκτελέσουν το καθήκον τους και να αγωνιστούν με αυταπάρνηση και δυνατά, κατεβαίνει από το άλογό του αρπάζει ένα λάβαρο και τρέχει ανάμεσα στους φυγάδες στρατιώτες του, μπροστά, μεταξύ των δύο στρατών με την ασπίδα του φωνάζοντας δυνατά: Σε ότι με αφορά Ρωμαίοι είμαι έτοιμος να πεθάνω εδώ, σε ότι σας αφορά εάν ποτέ ρωτηθείτε, που λιποτακτήσατε στον αυτοκράτορά σας, θυμηθείτε να πείτε, ότι αυτό έγινε στη μάχη του Ορχομενού. Όταν οι στρατηγοί είδαν πόσο ριψοκίνδυνο ήταν αυτό έτρεξαν από τις θέσεις τους προς βοήθεια του και οι στρατιώτες του υποκινούμενοι από το αίσθημα της ατίμωσης συσπειρώθηκαν. Δύο Ρωμαϊκές λεγεώνες αποσπασμένες από την αριστερή πλευρά συνέφεραν την κατάσταση και επέτρεψαν στους άνδρες του Σύλλα να ξανακερδίσουν τα ορύγματά τους. Αυτό ήταν η αρχή της νίκης. Ο Σύλλας ξανακαβαλίκεψε το άλογό του και γυρνώντας ανάμεσα στους πολεμιστές του τους επαινούσε και τους ενθάρρυνε μέχρι του τέλους. Μια δεύτερη επίθεση του ιππικού εναντίον της γραμμής της περιοχής οχύρωσης απέτυχε. Στο μέσον ο Αρχέλαος επιτέθηκε με τα άρματα του με την υποστήριξη της φάλαγγας του πόντου. Καθώς τα άρματα επιτίθονταν η μπροστινή γραμμή τραβιόταν πίσω από τις μυτερές παγίδες που είχαν στήσει οι άνδρες της δεύτερης σειράς. Μόλις οι αρματηλάτες μπλοκαρίζονταν στις παγίδες και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν, δέχονταν επίθεση από το Ρωμαϊκό ιππικό και τις ελαφρές δυνάμεις οι οποίες είχαν πλεονέκτημα λόγω των κενών που υπήρχε στην εχθρική γραμμή πεζικού .
Τα άλογα των αρμάτων πανικοβάλλονταν και έτρεχαν νευρικά με ορμή πίσω προς τις δικές τους γραμμές διαταράσσοντας την φάλαγγα. Ο Αρχέλαος σε μια προσπάθεια να σώσει την κατάσταση απέσυρε το ιππικό από τις επιθέσεις στα πλευρά αλλά αυτό επέτρεψε στον Σύλλα να χρησιμοποιήσει το ιππικό του και επιτεθεί στην αποδιοργανωμένη στρατιά του Πόντου. Στην δεξιά πτέρυγα ο Διογένης ο γιός της συζύγου του Αρχέλαου έπεσε μαχόμενος γενναία και οι τοξότες του πιεζόμενοι σκληρά από τους Ρωμαίους και μη έχοντας τρόπο να υποχωρήσουν στον πανικό τους έπαιρναν τα βέλη τους από τις φαρέτρες τους στα χέρια και τα χρησιμοποιούσαν σαν σπαθιά εναντίον των Ρωμαίων για να προστατευτούν, αλλά απωθήθηκαν πίσω στο στρατόπεδό τους, ανθρώπινα ράκη από τους τραυματισμούς και τις απώλειες Οι δυνάμεις του Αρχέλαου απωθήθηκαν στο στρατόπεδό τους έχοντας υποστεί τρομακτικές απώλειες την πρώτη ημέρα της μάχης.
Καθώς η ημέρα έφευγε, ο Σύλλας οδήγησε το στρατό του πιο κοντά στο στρατόπεδο του εχθρού και συνέχισε να σκάβει ορύγματα, αυτή τη φορά για αποκόψει και να πολιορκήσει το στρατόπεδο του Πόντου. Τη δεύτερη ημέρα είχε περικλείσει τον Αρχέλαο με μία τάφρο σε απόσταση μικρότερη από 200 μέτρα από το στρατόπεδό του για να εμποδίσει τη διαφυγή του. Ο Αρχέλαος επιτέθηκε ξανά στις δυνάμεις που έσκαβαν. οι επιθέσεις πήγαν τόσο άσχημα ώστε οι Ρωμαίοι ένοιωσαν ικανοί να εφορμήσουν για κατάληψη του στρατοπέδου. Ο Σύλλας επιτέθηκε με τρομερή σφοδρότητα εναντίον του στρατοπέδου. Η μάχη εξελίχθηκε σε σφαγή με τις εναπομείνασες Ποντιακές δυνάμεις προσπαθώντας να διαφύγουν προς τα έλη, πίσω από το στρατόπεδό τους. Ακολούθησε η φυγή και αμείλικτη ανθρωποσφαγή.
Οι βάλτοι και η λίμνη γέμισαν με αίμα και κορμιά. Κάποιοι συνελήφθηκαν και άλλοι καταφεύγοντες στη λίμνη και μη γνωρίζοντας κολύμπι πέθαιναν ικετεύοντας έλεος στη γλώσσα τους από τους σφαγείς τους, οι οποίοι δεν τούς καταλάβαιναν. Ο ίδιος ο Αρχέλαος ζορίστηκε πολύ και επί δύο ημέρες κρυβόταν στους βάλτους πριν τα καταφέρει να αποδράσει με μια μικρή βάρκα που βρήκε, σε ασφαλές μέρος, στην Χαλκίδα
Η μάχη εξελίχθηκε σε πανωλεθρία με ανθρωποσφαγή σε πελώρια κλίμακα. Ο Πλούταρχος σημειώνει ότι ύστερα από διακόσια χρόνια πανοπλίες, ασπίδες σπαθιά .. από τη μάχη βρίσκονταν ακόμα σκορπισμένα στο πεδίο της μάχης. Ο στρατός του Αρχέλαου σχεδόν καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Όταν τα νέα έφτασαν στον Μιθριδάτη τότε κατάλαβε ότι ο πόλεμος είχε ουσιαστικά τελειώσει και διέταξε τον Αρχέλαο να ερευνήσει για συνθήκες ειρήνης. Μετά τη μάχη ο Σύλλας κατέστρεψε εντελώς τρείς Βοιωτικές πόλεις που είχαν πάρει το μέρος του Μιθριδάτη. Την Ανθηδονα, τη Λάρυμνα και την Χαλάη (το σημερινό κόκκινο). Λέγεται ότι όταν μετά μερικά χρόνια ο Σύλλας παραθέριζε στην Αιδηψό ,έπασχε από ποδάγρα και έκανε θερμά λουτρά, μερικοί ψαράδες από την Χαλάη του προσέφεραν ως δώρο για να τον εξευμενίσουν φρέσκα ψάρια παρακαλώντας τον να τους επιτρέψει να ξανακτίσουν τα σπίτια τους στο χωριό τους. Ο Σύλλας εξέφρασε την έκπληξή του πως αυτοί γλύτωσαν από την καταστροφή, τους είπε να μην ανησυχούν και τους επέτρεψε να επιστρέψουν στο χωριό τους.
Η μάχη στον Ορχομενό ήταν μια από τις παγκόσμιες αποφασιστικές μάχες, διεκδίκησης της Μικράς Ασίας από τη Ρώμη και τους διαδόχους της και καθόρισε την μοίρα της για την επόμενη χιλιετία.
Η μάχη του Ορχομενού θεωρείται μοναδική στην παγκόσμια πολεμική ιστορία σε ότι αφορά το πλήγμα και τις απώλειες των αντιπάλων.
Η δύναμη του Σύλλα ήταν περίπου 15.000 έναντι περίπου 90.000 του Αρχέλαου. Αν σκεφτεί κανείς ότι ο οπλισμός, σπαθιά, ασπίδες άρματα, όπλα της εποχής εκείνης, που είχαν οι αντίπαλοι, ήταν σχεδόν ο ίδιος και για τους δύο και η μάχη ήταν σώμα με σώμα, οι απώλειες του στρατού του Πόντου ήταν περισσότεροι από 15.000 νεκροί ενώ οι Ρωμαίοι παρότι υστερούσαν αριθμητικά των αντιπάλων τους είχαν απώλειες μόλις μερικές δεκάδες νεκρούς..
Το τρόπαιο του Συλλα.
Την άνοιξη του 2004 ένας Ορχομένιος αγρότης οργώνοντας το χωράφι του για να το καλλιεργήσει βαμβάκι, αποκάλυψε ένα πέτρινο μνημείο σημειώνοντας έτσι το μέρος όπου η Ρωμαϊκή στρατιά σταμάτησε την επιθετική προέλαση προς τα δυτικά που επιχείρησε το Βασίλειο του Πόντου πριν από περίπου 2200 χρόνια. Η ύπαρξη του μνη
μείου είχε αναφερθεί από τον Πλούταρχο, το ύψος όρθιο μαζί με το βάθρο προσδιοριζόταν σε 22 πόδια (περίπου 7,5 μέτρα) αλλά η ακριβής θέση του παρέμεινε άγνωστος μέχρι το άροτρο του συμπατριώτη μας γεωργού να το φέρει στο φώς. Αυτό οδήγησε τους αρχαιολόγους να ερευνήσουν προσεκτικά στο σημείο και να αποκαλύψουν και το βάθρο του μνημείου.
Το σκίτσο του τροπαίου δημιούργησε ο αρχιτέκτονας κ. Δημοσθένης Ζιρώ, διευθυντής της διεύθυνσης αναστήλωσης αρχαίων μνημείων με τον οποίο τον Δεκέμβρη του 2004 βρεθήκαμε σε μία εκδήλωση. Αφορμή ήταν μια αναφορά που έκανε για το τρόπαιο σε κάποια παρουσίασή του. Ο επιστήμων αυτός φαινόταν ότι είχε τέλεια γνώση για τα ευρήματα στον Ορχομενό και είχε την ευγενή καλοσύνη όχι μόνο να μου διηγηθεί για τα ευρήματα, τα περιστατικά και τη σπουδαιότητα της μάχης εκεί, αλλά και να μου σχεδιάσει-σκιτσάρει το τρόπαιο του Σύλλα όπως οι ειδικοί καταλήγουν ότι ήταν στην πραγματικότητα, καθώς και τις παραστάσεις που απεικονίζονται στις πλευρές της βάσης( ασπίδες, άρματα,…).
Το τρόπαιο του Σύλλα ένα ακόμα στοιχείο που μπορεί να προστεθεί στον αρχαιολογικό “θησαυρό” του Ορχομενού. Ίσως να βρίσκεται και αυτό “πεταμένο” για προστασία όπως και τόσα άλλα ευρήματα του Θησαυρού του Ορχομενού, σε κάποιο γειτονικό ή μακρινό μουσείο. Υπάρχει κάποια πληροφόρηση κάποιο χρονοδιάγραμμα για αναστήλωση; Η πόλη μας σήμερα βρίσκεται σε περίοδο ισχνών αγελάδων. Φως για ανάπτυξη στην περιοχή δεν φαίνεται. Μήπως η ανάδειξη του “θησαυρού”, σωστά, με δημιουργία μουσείου στον Ορχομενό, πέραν των άλλων θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εργαλείο, ένα εφαλτήριο για την τουριστική αξιοποίηση –αναβάθμιση της περιοχής μας!
Ο Σύλλας εγκαταστάθηκε στην Μελίτεια Φθιώτιδας από όπου μπορούσε να επιβλέπει την πιθανή πορεία που θα ακολουθούσε όταν πλησίαζε ο Φλάκκον ενώ την ταυτόχρονα θα ήταν ικανός να γυρίσει γρήγορα νότια σε περίπτωση που ο Αρχέλαος κατευθυνόταν προς την ηπειρωτική χώρα. Ο Σύλλας σύντομα πληροφορήθηκε ότι ο Αρχέλαος επέστρεψε στην Βοιωτία και αμέσως προωθήθηκε και κατέλαβε την περιοχή. Τότε κινήθηκε νότια, έτοιμος να δώσει μια μεγάλης κλίμακας μάχη. Ο Αρχέλαος στρατοπέδευσε στην πεδιάδα του Ορχομενού, την μεγαλύτερη της Βοιωτίας και πλησίον των ελών της Κωπαϊδας στις όχθες της λίμνης. Σε ένα μέρος χωρίς δένδρα με ομαλό έδαφος το οποίο ευνοούσε σημαντικά τις ισχυρές σε ιππικό δυνάμεις του. Ο Lucius Cornelius Sulla Felix 138 π.χ. – 78 π.χ.), ήταν Ρωμαίος στρατηγός, και πολιτικός κατέχοντας το αξίωμα του προξένου την εποχή της μάχης. Ο Lucius Cornelius Sulla Felix ή απλά Sylla Felix ήταν ένα παράνομα που διάλεξε ο ίδιος για τον εαυτό του γιατί πίστευε στην τύχη του, felix σημαίνει τυχερός. Ήταν ένας Ρωμαίος με ιδιόμορφο χαρακτήρα όντας εξαιρετικά συντηρητικός στις πολιτικές του ιδέες και ταυτόχρονα χαμένος στις κοινωνικές παραδόσεις. Ήταν καλλιεργημένος ,σκληρός, πνευματώδης και ταυτόχρονα ο πιο κυνικός και προληπτικός άνθρωπος.. Ήταν ιδιότροπος και απρόβλεπτος.. , περιγράφεται ότι είχε την πανουργία της αλεπούς και την γενναιότητα του λιονταριού και ήταν ο πιο επικίνδυνος μακράν των άλλων. Ήταν πέρα για πέρα ανηλεής και άσπλαχνος. Σε Αυτό το μίγμα χαρακτηριστικών αναφέρθηκε ο Μακιαβέλι στην περιγραφή του τυράννου δείχνοντας τον Σύλλα, ότι η αλεπού μέσα του ήταν το περισσότερο επικίνδυνο του χαρακτήρα του. Η αντιπαράθεση με τον Συλλα ήταν σαν να προσκαλείς την καταστροφή. Η τύχη του τον ακολούθησε μέχρι το τέλος του και αντίθετα με πολλούς τυράννους της Ρώμης πέθανε ήσυχα στο κρεβάτι του. Ο Σύλλας διάλεξε να δώσει τη μάχη με τον Αρχέλαο και τους συμμάχους του κοντά στον Ορχομενό της Βοιωτίας σε ένα χώρο που επέτρεπε σε ένα
μικρότερο στρατό να αντιμετωπίσει ένα πολύ μεγαλύτερο (όπως ήταν αυτός του Αρχέλαου), λόγω της φυσικής άμυνας που του προσέφερε το έδαφος σε συνδυασμό με τα έλη και τη λίμνη. Ήταν το ιδανικό μέρος για να οργανώσει μια καινοτόμο οχύρωση. Έτσι ο Σύλλας ήρθε και πήρε θέση απέναντι στο στρατόπεδο του στρατού του του Μιθριδάτη. Οι δύο στρατοί .είχαν στρατοπεδεύσει κοντά ο ένας στον άλλο δίπλα στην μεγάλη λίμνη Κωπαϊδα. Σήμερα η ακριβής τοποθεσία προσδιορίζεται περίπου στο μέσον του δρόμου Ορχομενού –Πύργου αμέσως μετά το ποτάμι όπου και βρέθηκε το τρόπαιο του Σύλλα. Οι άνδρες του Αρχέλαου αναπαύοταν και παρέμειναν ήσυχοι απέναντι στον γεμάτο δραστηριότητα Ρωμαϊκό στρατό, Σύντομα με το χάραμα της αυγής φάνηκε τι είχε ετοιμάσει ο Σύλλας στον Αρχέλαο. Οι Ρωμαίοι έσκαβαν όλη τη νύχτα τάφρους που περιβάλλονταν με προχώματα στις δύο πλευρές με σκοπό να στερήσουν τον εχθρό από το πλεονέκτημα που έδινε το έδαφος στο ιππικό του αντίπαλου. Ενέργεια που είχε αποτελέσματα και έφερε τον στρατό του πόντου σε πολύ δυσχερή κατάσταση..Στο μέσον της Ρωμαϊκής γραμμής ο Σύλλας τοποθέτησε τρεις σειρές πεζικού σε μεγάλους διαδρόμους στους οποίους οι αρματηλάτες του πόντου θα μπορούσαν να οδηγηθούν. Οι άνδρες της δεύτερης σειράς κατασκεύασαν μυτερά εμπόδια, φράγματα, παγίδες για να εξουδετερώσουν τα εχθρικά άρματα. Επιπλέον κατένειμε ομάδες να σκάβουν ορύγματα πλάτους 3-3,5 μέτρων, στα πλευρά του πολεμικού σχηματισμού, ώστε να εμποδίσει τον Αρχέλαο να χρησιμοποιήσει το ιππικό του και να περικυκλώσει την Ρωμαϊκή δύναμη. Οι δυνάμεις του πόντου εξαπέλυσαν σφοδρές και δυνατές επιθέσεις με το ιππικό και στις δύο πλευρές. Οι Ρωμαίοι ήταν σε δύσκολη κατάσταση λόγω του φόβου που τους προκαλούσε το εχθρικό ιππικό και ο Σύλλας διέσχιζε έφιππος το στρατό του από άκρο σε άκρο για πολύ ώρα ενθαρρύνοντας και απειλώντας τους άνδρες του να αγωνιστούν δυνατά. Η επίθεση στην αριστερή πλευρά των Ρωμαίων έφτασε κάποια στιγμή κοντά στην επιτυχία και η κατάσταση σώθηκε μόνο από τον Σύλλα ο οποίος μη μπορώντας έτσι να παρασύρει τους μαχητές του να εκτελέσουν το καθήκον τους και να αγωνιστούν με αυταπάρνηση και δυνατά, κατεβαίνει από το άλογό του αρπάζει ένα λάβαρο και τρέχει ανάμεσα στους φυγάδες στρατιώτες του, μπροστά, μεταξύ των δύο στρατών με την ασπίδα του φωνάζοντας δυνατά: Σε ότι με αφορά Ρωμαίοι είμαι έτοιμος να πεθάνω εδώ, σε ότι σας αφορά εάν ποτέ ρωτηθείτε, που λιποτακτήσατε στον αυτοκράτορά σας, θυμηθείτε να πείτε, ότι αυτό έγινε στη μάχη του Ορχομενού. Όταν οι στρατηγοί είδαν πόσο ριψοκίνδυνο ήταν αυτό έτρεξαν από τις θέσεις τους προς βοήθεια του και οι στρατιώτες του υποκινούμενοι από το αίσθημα της ατίμωσης συσπειρώθηκαν. Δύο Ρωμαϊκές λεγεώνες αποσπασμένες από την αριστερή πλευρά συνέφεραν την κατάσταση και επέτρεψαν στους άνδρες του Σύλλα να ξανακερδίσουν τα ορύγματά τους. Αυτό ήταν η αρχή της νίκης. Ο Σύλλας ξανακαβαλίκεψε το άλογό του και γυρνώντας ανάμεσα στους πολεμιστές του τους επαινούσε και τους ενθάρρυνε μέχρι του τέλους. Μια δεύτερη επίθεση του ιππικού εναντίον της γραμμής της περιοχής οχύρωσης απέτυχε. Στο μέσον ο Αρχέλαος επιτέθηκε με τα άρματα του με την υποστήριξη της φάλαγγας του πόντου. Καθώς τα άρματα επιτίθονταν η μπροστινή γραμμή τραβιόταν πίσω από τις μυτερές παγίδες που είχαν στήσει οι άνδρες της δεύτερης σειράς. Μόλις οι αρματηλάτες μπλοκαρίζονταν στις παγίδες και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν, δέχονταν επίθεση από το Ρωμαϊκό ιππικό και τις ελαφρές δυνάμεις οι οποίες είχαν πλεονέκτημα λόγω των κενών που υπήρχε στην εχθρική γραμμή πεζικού .
Τα άλογα των αρμάτων πανικοβάλλονταν και έτρεχαν νευρικά με ορμή πίσω προς τις δικές τους γραμμές διαταράσσοντας την φάλαγγα. Ο Αρχέλαος σε μια προσπάθεια να σώσει την κατάσταση απέσυρε το ιππικό από τις επιθέσεις στα πλευρά αλλά αυτό επέτρεψε στον Σύλλα να χρησιμοποιήσει το ιππικό του και επιτεθεί στην αποδιοργανωμένη στρατιά του Πόντου. Στην δεξιά πτέρυγα ο Διογένης ο γιός της συζύγου του Αρχέλαου έπεσε μαχόμενος γενναία και οι τοξότες του πιεζόμενοι σκληρά από τους Ρωμαίους και μη έχοντας τρόπο να υποχωρήσουν στον πανικό τους έπαιρναν τα βέλη τους από τις φαρέτρες τους στα χέρια και τα χρησιμοποιούσαν σαν σπαθιά εναντίον των Ρωμαίων για να προστατευτούν, αλλά απωθήθηκαν πίσω στο στρατόπεδό τους, ανθρώπινα ράκη από τους τραυματισμούς και τις απώλειες Οι δυνάμεις του Αρχέλαου απωθήθηκαν στο στρατόπεδό τους έχοντας υποστεί τρομακτικές απώλειες την πρώτη ημέρα της μάχης.
Καθώς η ημέρα έφευγε, ο Σύλλας οδήγησε το στρατό του πιο κοντά στο στρατόπεδο του εχθρού και συνέχισε να σκάβει ορύγματα, αυτή τη φορά για αποκόψει και να πολιορκήσει το στρατόπεδο του Πόντου. Τη δεύτερη ημέρα είχε περικλείσει τον Αρχέλαο με μία τάφρο σε απόσταση μικρότερη από 200 μέτρα από το στρατόπεδό του για να εμποδίσει τη διαφυγή του. Ο Αρχέλαος επιτέθηκε ξανά στις δυνάμεις που έσκαβαν. οι επιθέσεις πήγαν τόσο άσχημα ώστε οι Ρωμαίοι ένοιωσαν ικανοί να εφορμήσουν για κατάληψη του στρατοπέδου. Ο Σύλλας επιτέθηκε με τρομερή σφοδρότητα εναντίον του στρατοπέδου. Η μάχη εξελίχθηκε σε σφαγή με τις εναπομείνασες Ποντιακές δυνάμεις προσπαθώντας να διαφύγουν προς τα έλη, πίσω από το στρατόπεδό τους. Ακολούθησε η φυγή και αμείλικτη ανθρωποσφαγή.
Οι βάλτοι και η λίμνη γέμισαν με αίμα και κορμιά. Κάποιοι συνελήφθηκαν και άλλοι καταφεύγοντες στη λίμνη και μη γνωρίζοντας κολύμπι πέθαιναν ικετεύοντας έλεος στη γλώσσα τους από τους σφαγείς τους, οι οποίοι δεν τούς καταλάβαιναν. Ο ίδιος ο Αρχέλαος ζορίστηκε πολύ και επί δύο ημέρες κρυβόταν στους βάλτους πριν τα καταφέρει να αποδράσει με μια μικρή βάρκα που βρήκε, σε ασφαλές μέρος, στην Χαλκίδα
Η μάχη εξελίχθηκε σε πανωλεθρία με ανθρωποσφαγή σε πελώρια κλίμακα. Ο Πλούταρχος σημειώνει ότι ύστερα από διακόσια χρόνια πανοπλίες, ασπίδες σπαθιά .. από τη μάχη βρίσκονταν ακόμα σκορπισμένα στο πεδίο της μάχης. Ο στρατός του Αρχέλαου σχεδόν καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Όταν τα νέα έφτασαν στον Μιθριδάτη τότε κατάλαβε ότι ο πόλεμος είχε ουσιαστικά τελειώσει και διέταξε τον Αρχέλαο να ερευνήσει για συνθήκες ειρήνης. Μετά τη μάχη ο Σύλλας κατέστρεψε εντελώς τρείς Βοιωτικές πόλεις που είχαν πάρει το μέρος του Μιθριδάτη. Την Ανθηδονα, τη Λάρυμνα και την Χαλάη (το σημερινό κόκκινο). Λέγεται ότι όταν μετά μερικά χρόνια ο Σύλλας παραθέριζε στην Αιδηψό ,έπασχε από ποδάγρα και έκανε θερμά λουτρά, μερικοί ψαράδες από την Χαλάη του προσέφεραν ως δώρο για να τον εξευμενίσουν φρέσκα ψάρια παρακαλώντας τον να τους επιτρέψει να ξανακτίσουν τα σπίτια τους στο χωριό τους. Ο Σύλλας εξέφρασε την έκπληξή του πως αυτοί γλύτωσαν από την καταστροφή, τους είπε να μην ανησυχούν και τους επέτρεψε να επιστρέψουν στο χωριό τους.
Η μάχη στον Ορχομενό ήταν μια από τις παγκόσμιες αποφασιστικές μάχες, διεκδίκησης της Μικράς Ασίας από τη Ρώμη και τους διαδόχους της και καθόρισε την μοίρα της για την επόμενη χιλιετία.
Η μάχη του Ορχομενού θεωρείται μοναδική στην παγκόσμια πολεμική ιστορία σε ότι αφορά το πλήγμα και τις απώλειες των αντιπάλων.
Η δύναμη του Σύλλα ήταν περίπου 15.000 έναντι περίπου 90.000 του Αρχέλαου. Αν σκεφτεί κανείς ότι ο οπλισμός, σπαθιά, ασπίδες άρματα, όπλα της εποχής εκείνης, που είχαν οι αντίπαλοι, ήταν σχεδόν ο ίδιος και για τους δύο και η μάχη ήταν σώμα με σώμα, οι απώλειες του στρατού του Πόντου ήταν περισσότεροι από 15.000 νεκροί ενώ οι Ρωμαίοι παρότι υστερούσαν αριθμητικά των αντιπάλων τους είχαν απώλειες μόλις μερικές δεκάδες νεκρούς..
Το τρόπαιο του Συλλα.
Την άνοιξη του 2004 ένας Ορχομένιος αγρότης οργώνοντας το χωράφι του για να το καλλιεργήσει βαμβάκι, αποκάλυψε ένα πέτρινο μνημείο σημειώνοντας έτσι το μέρος όπου η Ρωμαϊκή στρατιά σταμάτησε την επιθετική προέλαση προς τα δυτικά που επιχείρησε το Βασίλειο του Πόντου πριν από περίπου 2200 χρόνια. Η ύπαρξη του μνη
μείου είχε αναφερθεί από τον Πλούταρχο, το ύψος όρθιο μαζί με το βάθρο προσδιοριζόταν σε 22 πόδια (περίπου 7,5 μέτρα) αλλά η ακριβής θέση του παρέμεινε άγνωστος μέχρι το άροτρο του συμπατριώτη μας γεωργού να το φέρει στο φώς. Αυτό οδήγησε τους αρχαιολόγους να ερευνήσουν προσεκτικά στο σημείο και να αποκαλύψουν και το βάθρο του μνημείου.Το σκίτσο του τροπαίου δημιούργησε ο αρχιτέκτονας κ. Δημοσθένης Ζιρώ, διευθυντής της διεύθυνσης αναστήλωσης αρχαίων μνημείων με τον οποίο τον Δεκέμβρη του 2004 βρεθήκαμε σε μία εκδήλωση. Αφορμή ήταν μια αναφορά που έκανε για το τρόπαιο σε κάποια παρουσίασή του. Ο επιστήμων αυτός φαινόταν ότι είχε τέλεια γνώση για τα ευρήματα στον Ορχομενό και είχε την ευγενή καλοσύνη όχι μόνο να μου διηγηθεί για τα ευρήματα, τα περιστατικά και τη σπουδαιότητα της μάχης εκεί, αλλά και να μου σχεδιάσει-σκιτσάρει το τρόπαιο του Σύλλα όπως οι ειδικοί καταλήγουν ότι ήταν στην πραγματικότητα, καθώς και τις παραστάσεις που απεικονίζονται στις πλευρές της βάσης( ασπίδες, άρματα,…).
Το τρόπαιο του Σύλλα ένα ακόμα στοιχείο που μπορεί να προστεθεί στον αρχαιολογικό “θησαυρό” του Ορχομενού. Ίσως να βρίσκεται και αυτό “πεταμένο” για προστασία όπως και τόσα άλλα ευρήματα του Θησαυρού του Ορχομενού, σε κάποιο γειτονικό ή μακρινό μουσείο. Υπάρχει κάποια πληροφόρηση κάποιο χρονοδιάγραμμα για αναστήλωση; Η πόλη μας σήμερα βρίσκεται σε περίοδο ισχνών αγελάδων. Φως για ανάπτυξη στην περιοχή δεν φαίνεται. Μήπως η ανάδειξη του “θησαυρού”, σωστά, με δημιουργία μουσείου στον Ορχομενό, πέραν των άλλων θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εργαλείο, ένα εφαλτήριο για την τουριστική αξιοποίηση –αναβάθμιση της περιοχής μας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου