«ΟΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ»
του Δρ. Νικολάου Κ. Ευαγγελίου – χημικού, MSc, PhD
Καθημερινά μεγάλος αριθμός ουσιών εισβάλουν στο σπίτι μας, πολλές από τις οποίες είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και καταστροφικές για το περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές εισάγονται κυρίως μέσω του αέρα και της σκόνης, των δικτύων ύδρευσης και φυσικού αερίου, της προσκόλλησής τους σε αντικείμενα και άτομα που εισέρχονται στο σπίτι (πχ. στα παπούτσια) και των συστατικών των διάφορων προϊόντων που εισάγονται στο σπίτι. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν τα διάφορα τρόφιμα, καθώς και διάφορα χρηστικά οικιακά προϊόντα. Μερικά από αυτά μπορεί να βρεθούν στο σπίτι, στο γκαράζ ή στην αποθήκη και μπορεί να περιέχουν επικίνδυνα συστατικά. Αυτά είναι:
α. Τα καθαριστικά προϊόντα (πχ. απορρυπαντικά παντός τύπου, λευκαντικά κλπ, καθαριστικά φούρνων, υλικά γενικής καθαριότητας, καθαριστικά και αποφρακτικά τουαλετών, μπάνιου και ξελεκιαστικά).
β. Τα εντομοκτόνα και τα φυτοφάρμακα (πχ. εντομοκτόνα ή απωθητικά κατά μυρμηγκιών, κατσαρίδων κλπ, απωθητικές ουσίες και σαμπουάν κατά ψειρών, απωθητικές ουσίες σκώρων, φυτοφάρμακα για φυτά εσωτερικού χώρου και βεράντας και διάφορα δηλητήρια και δολώματα ποντικιών και αρουραίων).
γ. Τα προϊόντα αυτοκινήτου (πχ. πετρέλαιο μηχανών, πρόσθετες ουσίες καυσίμων, λάδια μηχανής, φρένων, υγρά μπαταριών αυτοκινήτων, αντιψυκτικα).
δ. Τα εύφλεκτα προϊόντα (πχ. κύλινδροι υγρααερίου, καύσιμα, πετρέλαιο θέρμανσης και φυσικό αέριο).
ε. Τα χρώματα και τα υλικά περιποίησης (πχ. επαγγελματικές κόλλες, μελάνια, βερνίκια επίπλων, χρώματα διαφόρων ειδών, διαλυτικά χρωμάτων, ουσίες απομάκρυνσης χρωμάτων).
στ. Διάφορα υλικά (πχ. φωτογραφικές χημικές ουσίες, μπαταρίες, θερμόμετρα υδραργύρου κλπ). Αυτές οι ουσίες είναι κυρίως οργανικές και μετά από έκθεση σε αυτές προκαλούν ενοχλήσεις στα μάτια και στο αναπνευστικό σύστημα (μύτη, λαιμός), πονοκεφάλους, απώλεια συντονισμού, ναυτία, ζημιές στο συκώτι, τα νεφρά, και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Μερικές οργανικές ουσίες (όπως μερικοί διαλύτες χρωμάτων, φορμαλδεΰδη, και το βενζόλιο) μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στα ζώα ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλούν καρκίνο και στους ανθρώπους. Τέτοιες ύποπτες ουσίες βρίσκονται μέχρι και σε πενταπλάσια συγκέντρωση μέσα στο σπίτι σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον και προέρχονται από χρώματα, λάκκες, διαλύτες, εντομοκτόνα, απολυμαντικά, εντομοαπωθητικά, αποθηκευμένα καύσιμα, είδη αυτοκινήτου κλπ. Πολλές από τις ουσίες οικιακής χρήσης προκαλούν σε μερικούς ανθρώπους ιδιαίτερα αλλεργικά συμπτώματα ακόμα και σε εκθέσεις σε μικρές συγκεντρώσεις. Το σύνδρομο ονομάζεται πολλαπλή χημική ευαισθησία (MC) και μπορεί να προκληθεί από ένα πλήθος χημικών ουσιών. Κυρίως υπεύθυνα για αυτό το σύνδρομο είναι τα διάφορα πετροχημικά προϊόντα δηλαδή τα προϊόντα που έχουν παραχθεί από με πρώτη ύλη το πετρέλαιο, τα οποία περιέχονται στις περισσότερες από τις ουσίες αυτές. Θεωρείται ότι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, και οι άνθρωποι με αλλεργικές ασθένειες είναι πιο ευαίσθητοι στις χημικές ουσίες από τους υπόλοιπους, ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι και γενετικά ευαίσθητοι. Τα συμπτώματα των MC μπορούν να είναι παρόμοια με εκείνα των παραδοσιακών αλλεργιών, όπως οι πονοκέφαλοι, οι ημικρανίες, ο ίλιγγος, η ναυτία, η δυσκολία αναπνοής, τα διάφορα συμπτώματα στο δέρμα κλπ.
Πολλές ουσίες οικιακής χρήσης είναι καταστροφικές και για το περιβάλλον. Τα συνήθη απορρυπαντικά περιέχουν συστατικά όπως ενώσεις φωσφόρου που όταν καταλήγουν στα υδάτινα οικοσυστήματα (αβαθείς λίμνες και θάλασσες) δρουν σαν βοηθητικά στην ανάπτυξη των φυκών και του φυτοπλαγκτού προκαλώντας τη ραγδαία τους αύξηση. Αυτό οδηγεί μετά στην αύξηση τόσο του ζωοπλαγκτού όσο και των βακτηρίων που θα αποικοδομήσουν τη οργανική ύλη που συσσωρεύεται. Το πλήθος αυτών των οργανισμών εξαντλεί το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο με αποτέλεσμα τα ψάρια να ξεβράζονται νεκρά λόγω της ανοξίας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ευτροφισμός. Πολλές ουσίες όπως ισχυρά καθαριστικά, λάδια αυτοκινήτων, εντομοκτόνα κλπ είναι τοξικά για πλήθος οργανισμών και προκαλούν σοβαρές βλάβες στα οικοσυστήματα (ρύπανση του αέρα, του νερού ή και του εδάφους). Κατηγορία των ουσιών αυτών αποτελούν τα βαρέα μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο κλπ) και οι οργανικές ενώσεις (όπως τα εντομοκτόνα) που βιοδιασπώνται δύσκολα, αλλά μεταφέρονται μέσα από τις τροφικές αλυσίδες και συσσωρεύονται. Αυτή η συσσώρευση (βιοσυσσώρευση) προκαλεί ποικίλα προβλήματα (δηλητηριάσεις ζώων και θανάτους δυνητικά και στον άνθρωπο). Σε συνάντηση στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» για το πρόγραμμα ελέγχου ραδιενέργειας της χώρας στην οποία ήμουν παρών ακούστηκε η εξής άποψη: Υπάρχουν ενδείξεις ότι η έξαρση των καρκίνων στον άνθρωπο κυρίως μετά το 1990 δεν μπορεί να οφείλεται στις ακτινοβολίες ή τα πυρηνικά ατυχήματα (πχ. Chernobyl). Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος δέχεται ακτινοβόληση εν γένει, αφού οι ακτινοβολίες είναι στοιχείο του σύμπαντος και φθάνουν στην επιφάνεια της γης από τη δημιουργία της. Επίσης, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει προσαρμοστεί στην ακτινοβολία και χρησιμοποιεί κάποιους μηχανισμούς αποβολής των δημιουργούμενων από την ακτινοβολία ελευθέρων ριζών. Ψάχνοντας οι επιστήμονες να βρουν ποιό είναι εκείνο το καινούργιο στοιχείο, που μπορεί να είναι ύποπτο για την έξαρση των καρκίνων πρότειναν τη χημική τοξικότητα. Και πράγματι, αυτή ίσως είναι η επικρατέστερη αιτία, αφού τόσες πολλές χημικές ενώσεις στην καθημερινότητα του ο άνθρωπος δε δεχόταν ποτέ!
Υπάρχουν άραγε λύσεις;
Μπορούμε να απαλλαγούμε από τις τόσες χημικές ενώσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή; Ίσως. Μερικά απλά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
1. Καθαριστικές ουσίες. Η επιτυχία του καθαρισμού επιτυγχάνεται με τον συνδυασμό της θερμοκρασίας καθαρισμού, του χρόνου, της μηχανικής δράσης και του απορρυπαντικού. Οι εταιρείες που διαφημίζουν τα προϊόντα τους επενδύουν μόνο στα απορρυπαντικά, ενώ μπορεί κανείς να στηριχθεί και στις υπόλοιπες παραμέτρους.
2. Εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα. Χρησιμοποιούνται υπέρμετρα στα σπίτια. Γιατί πχ να χρησιμοποιούμε εντομοκτόνα σπρέι κατά 5-6 μυγών που εμφανίστηκαν στο σπίτι μας και όχι μια απλή μυγοσκοτώστρα; Ο εντοπισμός των φωλιών των ανεπιθύμητων εντόμων και η μηχανική καταστροφή της θα μας απάλλασσε από πολλούς χημικούς βομβαρδισμούς που σίγουρο είναι ότι δεν έχουν στόχο μόνο τα έντομα αλλά και τους κατοίκους του σπιτιού. Η μη ύπαρξη πολλών αντικειμένων στο σπίτι και η επιμελής καθαριότητά του συμβάλλουν στην εκδίωξη των ανεπιθύμητων εντόμων. Τέλος αποτελεσματική αντιμετώπιση των πτερωτών εντόμων (κουνουπιών, μυγών κλπ) επιτυγχάνεται με την ύπαρξη σίτας στις πόρτες και τα παράθυρα ή ακόμα με την παρουσία επιλεγμένων φυτών που είναι εντομοαπωθητικά (πχ βασιλικός). Με ανάλογες αντιδράσεις μπορούμε να απαλλαχτούμε και από εισβολές τρωκτικών.
3. Προϊόντα αυτοκινήτου. Με δεδομένη την τεχνολογία του αυτοκινήτου αυτό που μπορούμε να κάνουμε στα υλικά αυτά είναι να αποφεύγουμε να τα έχουμε σπίτι μας και όλες οι εργασίες να γίνονται σε συνεργεία που εγγυημένα συμμετέχουν σε προγράμματα συλλογής τους. Η οριστική λύση για αυτά τα υλικά θα δοθεί μόνο όταν αλλάξει η συνολική τεχνολογία του αυτοκινήτου προς νέες ήπιες οικολογικές τεχνολογίες και αυτό συνδυαστεί με την ταυτόχρονη μείωση της ανάγκης χρήσης του αυτοκινήτου.
4. Εύφλεκτα προϊόντα. Η εισαγωγή άλλων μορφών ενέργειας στο σπίτι ίσως είναι η απάντηση στην χρήση αυτών των υλικών. Εδώ το πρόβλημα είναι πολύπλοκο και χρήζει ιδιαίτερης συζήτησης γιατί αμβλύνει τα προβλήματα που δημιουργούνται. Πχ. είναι προτιμότερη για κάποιες λειτουργίες του σπιτιού η χρήση του φυσικού αερίου παρά του ηλεκτρικού ρεύματος (που μεταθέτει το πρόβλημα αλλού) ή του πετρελαίου. Οπότε πρέπει να απεξαρτηθούμε από αυτές τις μορφές ενέργειας.
5. Χρώματα και υλικά περιποίησης. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος η Ε.Ε. έχει θεσπίσει κριτήρια με τα οποία διάφορα χρώματα και βερνίκια χαρακτηρίζονται ως οικολογικά. Συν τοις άλλοις τα κριτήρια αυτά απαγορεύουν την ύπαρξη ουσιών που είναι ταξινομημένες ως: πολύ τοξικές, τοξικές, καρκινογόνες, μεταλλαξογόνες και τοξικές για την αναπαραγωγή. Η χρήση οικολογικών χρωμάτων μειώνει σημαντικά τα προβλήματα εφόσον συνδυάζεται με σωστή χρήση των προϊόντων.
Μήπως λοιπόν υπάρχουν λύσεις σε όλα τα προβλήματα, αν όλοι μαζί στρατευθούμε προς την κατανόηση τους;
του Δρ. Νικολάου Κ. Ευαγγελίου – χημικού, MSc, PhD
Καθημερινά μεγάλος αριθμός ουσιών εισβάλουν στο σπίτι μας, πολλές από τις οποίες είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και καταστροφικές για το περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές εισάγονται κυρίως μέσω του αέρα και της σκόνης, των δικτύων ύδρευσης και φυσικού αερίου, της προσκόλλησής τους σε αντικείμενα και άτομα που εισέρχονται στο σπίτι (πχ. στα παπούτσια) και των συστατικών των διάφορων προϊόντων που εισάγονται στο σπίτι. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν τα διάφορα τρόφιμα, καθώς και διάφορα χρηστικά οικιακά προϊόντα. Μερικά από αυτά μπορεί να βρεθούν στο σπίτι, στο γκαράζ ή στην αποθήκη και μπορεί να περιέχουν επικίνδυνα συστατικά. Αυτά είναι:
α. Τα καθαριστικά προϊόντα (πχ. απορρυπαντικά παντός τύπου, λευκαντικά κλπ, καθαριστικά φούρνων, υλικά γενικής καθαριότητας, καθαριστικά και αποφρακτικά τουαλετών, μπάνιου και ξελεκιαστικά).
β. Τα εντομοκτόνα και τα φυτοφάρμακα (πχ. εντομοκτόνα ή απωθητικά κατά μυρμηγκιών, κατσαρίδων κλπ, απωθητικές ουσίες και σαμπουάν κατά ψειρών, απωθητικές ουσίες σκώρων, φυτοφάρμακα για φυτά εσωτερικού χώρου και βεράντας και διάφορα δηλητήρια και δολώματα ποντικιών και αρουραίων).
γ. Τα προϊόντα αυτοκινήτου (πχ. πετρέλαιο μηχανών, πρόσθετες ουσίες καυσίμων, λάδια μηχανής, φρένων, υγρά μπαταριών αυτοκινήτων, αντιψυκτικα).
δ. Τα εύφλεκτα προϊόντα (πχ. κύλινδροι υγρααερίου, καύσιμα, πετρέλαιο θέρμανσης και φυσικό αέριο).
ε. Τα χρώματα και τα υλικά περιποίησης (πχ. επαγγελματικές κόλλες, μελάνια, βερνίκια επίπλων, χρώματα διαφόρων ειδών, διαλυτικά χρωμάτων, ουσίες απομάκρυνσης χρωμάτων).
στ. Διάφορα υλικά (πχ. φωτογραφικές χημικές ουσίες, μπαταρίες, θερμόμετρα υδραργύρου κλπ). Αυτές οι ουσίες είναι κυρίως οργανικές και μετά από έκθεση σε αυτές προκαλούν ενοχλήσεις στα μάτια και στο αναπνευστικό σύστημα (μύτη, λαιμός), πονοκεφάλους, απώλεια συντονισμού, ναυτία, ζημιές στο συκώτι, τα νεφρά, και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Μερικές οργανικές ουσίες (όπως μερικοί διαλύτες χρωμάτων, φορμαλδεΰδη, και το βενζόλιο) μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στα ζώα ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλούν καρκίνο και στους ανθρώπους. Τέτοιες ύποπτες ουσίες βρίσκονται μέχρι και σε πενταπλάσια συγκέντρωση μέσα στο σπίτι σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον και προέρχονται από χρώματα, λάκκες, διαλύτες, εντομοκτόνα, απολυμαντικά, εντομοαπωθητικά, αποθηκευμένα καύσιμα, είδη αυτοκινήτου κλπ. Πολλές από τις ουσίες οικιακής χρήσης προκαλούν σε μερικούς ανθρώπους ιδιαίτερα αλλεργικά συμπτώματα ακόμα και σε εκθέσεις σε μικρές συγκεντρώσεις. Το σύνδρομο ονομάζεται πολλαπλή χημική ευαισθησία (MC) και μπορεί να προκληθεί από ένα πλήθος χημικών ουσιών. Κυρίως υπεύθυνα για αυτό το σύνδρομο είναι τα διάφορα πετροχημικά προϊόντα δηλαδή τα προϊόντα που έχουν παραχθεί από με πρώτη ύλη το πετρέλαιο, τα οποία περιέχονται στις περισσότερες από τις ουσίες αυτές. Θεωρείται ότι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, και οι άνθρωποι με αλλεργικές ασθένειες είναι πιο ευαίσθητοι στις χημικές ουσίες από τους υπόλοιπους, ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι και γενετικά ευαίσθητοι. Τα συμπτώματα των MC μπορούν να είναι παρόμοια με εκείνα των παραδοσιακών αλλεργιών, όπως οι πονοκέφαλοι, οι ημικρανίες, ο ίλιγγος, η ναυτία, η δυσκολία αναπνοής, τα διάφορα συμπτώματα στο δέρμα κλπ.
Πολλές ουσίες οικιακής χρήσης είναι καταστροφικές και για το περιβάλλον. Τα συνήθη απορρυπαντικά περιέχουν συστατικά όπως ενώσεις φωσφόρου που όταν καταλήγουν στα υδάτινα οικοσυστήματα (αβαθείς λίμνες και θάλασσες) δρουν σαν βοηθητικά στην ανάπτυξη των φυκών και του φυτοπλαγκτού προκαλώντας τη ραγδαία τους αύξηση. Αυτό οδηγεί μετά στην αύξηση τόσο του ζωοπλαγκτού όσο και των βακτηρίων που θα αποικοδομήσουν τη οργανική ύλη που συσσωρεύεται. Το πλήθος αυτών των οργανισμών εξαντλεί το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο με αποτέλεσμα τα ψάρια να ξεβράζονται νεκρά λόγω της ανοξίας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ευτροφισμός. Πολλές ουσίες όπως ισχυρά καθαριστικά, λάδια αυτοκινήτων, εντομοκτόνα κλπ είναι τοξικά για πλήθος οργανισμών και προκαλούν σοβαρές βλάβες στα οικοσυστήματα (ρύπανση του αέρα, του νερού ή και του εδάφους). Κατηγορία των ουσιών αυτών αποτελούν τα βαρέα μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο κλπ) και οι οργανικές ενώσεις (όπως τα εντομοκτόνα) που βιοδιασπώνται δύσκολα, αλλά μεταφέρονται μέσα από τις τροφικές αλυσίδες και συσσωρεύονται. Αυτή η συσσώρευση (βιοσυσσώρευση) προκαλεί ποικίλα προβλήματα (δηλητηριάσεις ζώων και θανάτους δυνητικά και στον άνθρωπο). Σε συνάντηση στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» για το πρόγραμμα ελέγχου ραδιενέργειας της χώρας στην οποία ήμουν παρών ακούστηκε η εξής άποψη: Υπάρχουν ενδείξεις ότι η έξαρση των καρκίνων στον άνθρωπο κυρίως μετά το 1990 δεν μπορεί να οφείλεται στις ακτινοβολίες ή τα πυρηνικά ατυχήματα (πχ. Chernobyl). Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος δέχεται ακτινοβόληση εν γένει, αφού οι ακτινοβολίες είναι στοιχείο του σύμπαντος και φθάνουν στην επιφάνεια της γης από τη δημιουργία της. Επίσης, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει προσαρμοστεί στην ακτινοβολία και χρησιμοποιεί κάποιους μηχανισμούς αποβολής των δημιουργούμενων από την ακτινοβολία ελευθέρων ριζών. Ψάχνοντας οι επιστήμονες να βρουν ποιό είναι εκείνο το καινούργιο στοιχείο, που μπορεί να είναι ύποπτο για την έξαρση των καρκίνων πρότειναν τη χημική τοξικότητα. Και πράγματι, αυτή ίσως είναι η επικρατέστερη αιτία, αφού τόσες πολλές χημικές ενώσεις στην καθημερινότητα του ο άνθρωπος δε δεχόταν ποτέ!
Υπάρχουν άραγε λύσεις;
Μπορούμε να απαλλαγούμε από τις τόσες χημικές ενώσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή; Ίσως. Μερικά απλά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
1. Καθαριστικές ουσίες. Η επιτυχία του καθαρισμού επιτυγχάνεται με τον συνδυασμό της θερμοκρασίας καθαρισμού, του χρόνου, της μηχανικής δράσης και του απορρυπαντικού. Οι εταιρείες που διαφημίζουν τα προϊόντα τους επενδύουν μόνο στα απορρυπαντικά, ενώ μπορεί κανείς να στηριχθεί και στις υπόλοιπες παραμέτρους.
2. Εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα. Χρησιμοποιούνται υπέρμετρα στα σπίτια. Γιατί πχ να χρησιμοποιούμε εντομοκτόνα σπρέι κατά 5-6 μυγών που εμφανίστηκαν στο σπίτι μας και όχι μια απλή μυγοσκοτώστρα; Ο εντοπισμός των φωλιών των ανεπιθύμητων εντόμων και η μηχανική καταστροφή της θα μας απάλλασσε από πολλούς χημικούς βομβαρδισμούς που σίγουρο είναι ότι δεν έχουν στόχο μόνο τα έντομα αλλά και τους κατοίκους του σπιτιού. Η μη ύπαρξη πολλών αντικειμένων στο σπίτι και η επιμελής καθαριότητά του συμβάλλουν στην εκδίωξη των ανεπιθύμητων εντόμων. Τέλος αποτελεσματική αντιμετώπιση των πτερωτών εντόμων (κουνουπιών, μυγών κλπ) επιτυγχάνεται με την ύπαρξη σίτας στις πόρτες και τα παράθυρα ή ακόμα με την παρουσία επιλεγμένων φυτών που είναι εντομοαπωθητικά (πχ βασιλικός). Με ανάλογες αντιδράσεις μπορούμε να απαλλαχτούμε και από εισβολές τρωκτικών.
3. Προϊόντα αυτοκινήτου. Με δεδομένη την τεχνολογία του αυτοκινήτου αυτό που μπορούμε να κάνουμε στα υλικά αυτά είναι να αποφεύγουμε να τα έχουμε σπίτι μας και όλες οι εργασίες να γίνονται σε συνεργεία που εγγυημένα συμμετέχουν σε προγράμματα συλλογής τους. Η οριστική λύση για αυτά τα υλικά θα δοθεί μόνο όταν αλλάξει η συνολική τεχνολογία του αυτοκινήτου προς νέες ήπιες οικολογικές τεχνολογίες και αυτό συνδυαστεί με την ταυτόχρονη μείωση της ανάγκης χρήσης του αυτοκινήτου.
4. Εύφλεκτα προϊόντα. Η εισαγωγή άλλων μορφών ενέργειας στο σπίτι ίσως είναι η απάντηση στην χρήση αυτών των υλικών. Εδώ το πρόβλημα είναι πολύπλοκο και χρήζει ιδιαίτερης συζήτησης γιατί αμβλύνει τα προβλήματα που δημιουργούνται. Πχ. είναι προτιμότερη για κάποιες λειτουργίες του σπιτιού η χρήση του φυσικού αερίου παρά του ηλεκτρικού ρεύματος (που μεταθέτει το πρόβλημα αλλού) ή του πετρελαίου. Οπότε πρέπει να απεξαρτηθούμε από αυτές τις μορφές ενέργειας.
5. Χρώματα και υλικά περιποίησης. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος η Ε.Ε. έχει θεσπίσει κριτήρια με τα οποία διάφορα χρώματα και βερνίκια χαρακτηρίζονται ως οικολογικά. Συν τοις άλλοις τα κριτήρια αυτά απαγορεύουν την ύπαρξη ουσιών που είναι ταξινομημένες ως: πολύ τοξικές, τοξικές, καρκινογόνες, μεταλλαξογόνες και τοξικές για την αναπαραγωγή. Η χρήση οικολογικών χρωμάτων μειώνει σημαντικά τα προβλήματα εφόσον συνδυάζεται με σωστή χρήση των προϊόντων.
Μήπως λοιπόν υπάρχουν λύσεις σε όλα τα προβλήματα, αν όλοι μαζί στρατευθούμε προς την κατανόηση τους;
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου