Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου 2018

Εκπαίδευση και νοηματοδότηση του βίου


Γράφει ο Σπύρος Βαζούρας,
Εκπαιδευτικός, Αναπλ. Πρόεδρος
Ν/Τ  ΑΔΕΔΥ  Βοιωτίας.  
   
Με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, η γραφή τούτη αφιερώνεται στο μάχιμο Δάσκαλο της σχολικής τάξης που κρατά σήμερα όρθιο το Δημόσιο Σχολείο, που δεν μεταδίδει μόνο χρηστικές πληροφορίες στη νέα γενιά, αλλά με το βιωματικό ήθος και την παιδαγωγική του ελευθερία  -που δεν αποκτώνται με μια καλύτερη οργάνωση της Εκπαίδευσης αλλά είναι υπόθεση προσωπικής ευθύνης-  παρέχει στους μαθητές του μια νοηματοδότηση του βίου. 

Μια σημαντική διάκριση των πληροφοριών, των εννοιών και των οντοτήτων βασίζεται στο κριτήριο της φύσης της αξίας τους, δηλαδή αν διαθέτουν μια εγγενή, εσωτερική και έμφυτη αξία ή παρουσιάζουν μια εργαλειακή, λειτουργική και χρηστική αξία. Κάθε εκπαιδευτικό σύστημα υλοποιώντας μια συγκεκριμένη εκπαιδευτική στρατηγική προσδιορίζει τη λειτουργία του πάνω σε αυτό το δίπολο. Βέβαια, καμιά εκπαιδευτική στρατηγική δεν νοείται ως άχρωμη, άγευστη και άοσμη πολιτικά, αλλά αντίθετα αποτελεί βασικό κοινωνικό μηχανισμό αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας.  
Στη σχολική εκπαίδευση, η διδασκαλία μαθημάτων με εγγενείς αξίες, μη εργαλειακές και συνεπώς μη μετρήσιμες, είναι εκείνη που συμβάλλει στην ανάπτυξη της κοινής ιστορικής και πολιτισμικής αφήγησης, καθώς αντλεί από τη δεξαμενή της συλλογικής μνήμης. Από την άλλη πλευρά, η διδασκαλία μαθημάτων με εργαλειακή και περισσότερο χρηστική αξία προάγει, ανεπίγνωστα ή μη, τον εντυπωσιασμό της εξειδίκευσης, τη μονοκαλλιέργεια της αποσπασματικότητας και τη θρυμματισμένη γνώση, επιτρέποντας την κατασκευή μιας κατακερματισμένης και συνεπώς περισσότερο χειραγωγήσιμης ταυτότητας. Τα προγράμματα σπουδών της σχολικής εκπαίδευσης έχουν υποστεί σημαντικές επιρροές σηματοδοτώντας ένα χρηστικό και εργαλειακό προσανατολισμό. Την ίδια στιγμή η εκπαιδευτική πολιτική συναινεί στην κατεύθυνση της αποδόμησης του σαφούς και του συγκεκριμένου, δημιουργώντας υπό την καθοδήγηση θρυμματισμένων επιστημονικών ελίτ ένα ευνοϊκό πλαίσιο για τον ατομικισμό και το μηδενισμό, την αποσπασματικότητα,  την Εκπαίδευση της Αμάθειας και την  απονοηματοδότηση του βίου.
Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία εκπαιδευτικής πολιτικής που αποδυναμώνουν την ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης, είναι η ασυμβατότητα διδακτικής ύλης και διδακτικού χρόνου, η εμμονή στους μετρήσιμους και ποσοτικούς δείκτες της Εκπαίδευσης μέσω ενός παρεξηγημένου θετικισμού, η κακοποίηση του αιτήματος για ένα δημοκρατικό σχολείο, ο «δικαιωματισμός» ως ανευθυνότητα, οι συνεχείς εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις κατά τον ύστερο μεταπολιτευτικό κύκλο με τα διάφορα εύηχα επικοινωνιακά λεκτικά σχήματα περί διαθεματικότητας, ανάπτυξης κριτικής ικανότητας, «ο μαθητής να μαθαίνει πώς να μαθαίνει» κ.α.
Στο πλαίσιο μιας άκριτης ανοητολογίας, αγνοείται, επιμελώς, ότι για να αναπτύξει ένας μαθητής μεταγνωστικές ικανότητες προαπαιτείται να κατέχει στέρεες γνώσεις και ότι μόνο μαθαίνοντας συγκεκριμένα πράγματα μαθαίνει κάποιος τελικά να μαθαίνει ή ότι η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας που έχει αναχθεί σε πρωταρχικό στόχο της σύγχρονης εκπαίδευσης προϋποθέτει κοπιαστική μελέτη και μαθητεία.
Ενδιαφέροντα αποτελέσματα της εκπαιδευτικής πολιτικής και ιδιαίτερα αποκαλυπτικά καταγράφονται στη γλωσσική εκπαίδευση των μαθητών με τις κραυγαλέες γνωστικές αδυναμίες που εμφανίζουν τόσο στην προφορική όσο και στη γραπτή έκφραση του λόγου με ασυνταξίες, ανορθογραφία και λεξιπενία.  Εξίσου, ενδεικτική, αποτελεί και η αποδυνάμωση των σχολικών μαθημάτων επιστημών του χώρου και του χρόνου, όπως η Γεωγραφία και η Ιστορία, που συμβάλλουν σημαντικά στην αναγνώριση των ταυτοτικών πολιτισμικών χαρακτηριστικών.
Στην πραγματικότητα σταδιακά δημιουργείται ένα «γνωστικό» και αξιακό υπέδαφος που υπονομεύει τη νοηματοδότηση του βίου, τη δημιουργική σύνθεση, τις μορφές συλλογικότητας και τελικά τη δυνατότητα ενός αυτόνομου εκσυγχρονισμού της παράδοσης που αποτελεί τον απαραίτητο όρο για την επιβίωση τους Έθνους μας στον 21ο αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό, η ευθύνη της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι σημαντική και οφείλουμε να την αναλάβουμε όπου απαιτηθεί, σε προσωπικό και σε συλλογικό επίπεδο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: