Η Κυριακή της Ορθοδοξίας αποτελεί ιδιαίτερη χριστιανική θριαμβική εορτή, σε ανάμνηση της οριστικής αναστήλωσης των ιερών εικόνων στη Βασιλεύουσα από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα (το 842 μ.Χ) . Ποια είναι η σχέση του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Ορχομενό με αυτό το ιστορικό γεγονός;
Ο Ναός της Σκριπούς ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένος όχι απλά με την περιοχή, αλλά καθιέρωσε και την ονομασία Σκριπού, στην πάλαι ποτέ ομώνυμη Κοινότητα και σήμερα τη μεγαλύτερη Ενορία του Καποδιστριακού Δήμου Ορχομενού. Η περίεργη αυτή ονομασία, όπως όλες οι απόψεις συγκλίνουν – καθώς δεν υπάρχουν άλλες γραπτές μαρτυρίες – καθιερώθηκε εξ` αιτίας των εντοιχισμένων πολλών επιγραφών εξωτερικά και περιμετρικά του Ναού της Μεγαλόχαρης.
Η φήμη της εκκλησίας ήταν τόσο μεγάλη ώστε στα υστεροβυζαντινά χρόνια και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, δεν αναφέρεται πια το όνομα Ορχομενός αλλά η περιοχή ονομάζεται Σκριπού.
Την Κυριακή της Ορθοδοξίας, ο πάτερ Χαράλαμπος στο κήρυγμα του αναφέρθηκε και πάλι στη σχέση των κτητόρων της πάλαι ποτέ Μονής Σκριπούς με τους «πρωταγωνιστές» των γεγονότων που οδήγησαν εκ νέου την Εκκλησία του Χριστού στην αποκατάσταση των εικόνων.
Χαρακτηριστικό είναι πως η κυρίως κτητορική επιγραφή για την ίδρυση του Ναού αναφέρει:
ΠΑΝΑΓΗΑ ΘΕΟΤΩΚΕ ΣΥΝ ΤΟ ΜΟΝΩΓΕΝΗ ΣΟΥ ΙΥΩ ΒΟ
ΗΘΙ ΤΟΥ ΣΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΛΕΩΝΤΟΣ ΒΑΣΙΛΗΚΟΥ ΠΡΩΤΟΣΠΑΘΑ
ΡΙΟΥ ΚΕ ΕΠΙ ΤΟΝ ΟΙΚΗΑΚΩΝ ΣΥΝ ΤΙ ΣΥΝΕΥΝΩ
ΚΕ ΤΥΣ ΦΙΛΤΑΤΥΣ ΤΕΚΝΥΣ ΑΥΤΟΥ ΕΚ ΠΟΘΟΥ ΚΕ ΠΗ
ΣΤΕΟΣ ΜΕΓΙΣΤΙΣ ΑΝΑΣΤΙΣΑΝΤΟΣ ΤΟΝ ΣΟΝ ΑΓΙΩΝ
ΝΑΟΝ. ΑΜΗΝ
Η επιγραφή αυτή πέρα από τις ανορθογραφίες της, μας αφήνει να υποθέσουμε ότι ο παλαιοχριστιανικός ναός τιμόταν στο όνομα της Παναγίας και ήταν ερειπωμένος στα χρόνια του Λέοντα του Πρωτοσπαθάριου, του άρχοντα, δηλαδή, που ως επίτροπος των βασιλικών κτημάτων μαζί με τη σύζυγό του και τα αγαπημένα του τέκνα, «ανάστησε» το ναό. Ο κτήτορας του Ναού είναι γνωστός και από άλλες μαρτυρίες, από σωζόμενα μολυβδόβουλλα στα οποία αναγράφεται ως «Βασιλικός οστιάριος, επί των οικιακών και άρχων Θηβιτών (Θηβαίων) και Ελλάδος», όπως παρατηρεί ο Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας κκ. Ιερώνυμος.
Μια άλλη, παραπλήσια επιγραφή αναφέρει ότι η εκκλησία κτίστηκε:
+ΕΠΗ ΒΑΣΙΛΙΟΥ Κ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙ
ΝΟΥ ΚΑΙ ΛΕΩΝΤΟΣ ΤΟΝ ΘΗΩΤΑΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΟΝ ΡΩΜΕΟΝ
Οι πιο πάνω επιγραφές περιζώνουν την κόγχη του Αγίου Βήματος της Παναγίας κατά τρόπο ωραιότατο και ανεπανάληπτο.
Στη Δυτική Πλευρά του Νάρθηκα και στην Αριστερή Γωνία βρίσκεται επιγραφή με χαραγμένα γράμματα και με κείμενο που αποτελείται από δώδεκα τρίμετρους ιαμβικούς στίχους. Η επιγραφή αναφέρει:
ΟΥ ΦΘΟΝΟΣ ΟΥΔΕ ΧΡΟΝΟΣ ΠΕΡΙΜΗΚΕΤΟΣ ΕΡΓΑ ΚΑΛΥΨΕΙ
ΣΩΝ ΚΑΜΑΤΩΝ ΠΑΝΑΡΙΣΤΕ ΒΥΘΩ ΠΟΛΥΧΑΝΔΕΙ ΛΗΘΗΣ
ΕΡΓΑ ΕΠΕΙ ΒΟΟΩΣΙ ΚΑΙ ΟΥ ΛΑΛΕΟΝΤΑ ΠΕΡ ΕΜΠΗΣ
ΚΑΙ ΤΟΔΕ ΓΑΡ ΤΕΜΕΝΟΣ ΠΑΝΟΙΔΙΜΟΝ ΕΞΕΤΕΛΕΣΑΣ
ΜΗΤΡΟΣ ΑΠΕΙΡΟΓΑΜΟΥ ΘΕΟΔΕΙΓΜΝΟΝΟΣ ΙΦΙΑΝΑΣΣΗΣ
ΤΕΡΠΝΟΝ ΑΠΟΣΡΙΛΒΩΝ ΠΕΡΙΚΑΛΛΕΑ ΠΑΝΤΟΘΕΝ ΑΙΓΛΗΝ
ΧΡΙΣΤΟΥ Δ ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩ ΕΣΤΑΤΟΝ ΑΜΦΩ
ΩΝ ΡΩΜΗΣ ΒΩΛΑΞ ΙΕΡΗΝ ΚΟΝΙΝ ΑΜΦΗΚΑΛΥΠΤΕΙ
ΖΩΟΙΣ ΕΝ ΘΑΛΙΗΙΣΙΙ ΧΡΟΝΩΝ ΕΠ ΕΠΕΙΡΟΝΑ ΚΥΚΛΑ
Ω ΠΟΛΥΑΙΝΕ ΛΕΟΝ ΠΡΩΤΟΣΠΑΘΑΡΙΕ ΜΕΓΙΣΤΕ
ΓΗΘΟΜΕΝΟΣ ΚΤΕΑΤΕΣΣΙ ΚΑΙ ΕΝ ΤΕΚΕΕΣΣΙΝ ΑΡΙΣΤΟΙΣ
ΧΩΡΟΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΩΝ ΤΕ ΠΑΛΑΙΦΑΤΟΥ ΟΡΧΟΜΕΝΟΙΟ+
Δηλαδή «ούτε ο φθόνος αλλά ούτε και ο χρόνος θα καλύψει στο βυθό της λήθης τα έργα του Λέοντα του Πρωτοσπαθάριου, ο οποίος κατείχε σαν κτήμα του τον Ορχομενό. Και τα έργα αυτά τα οποία θα βοούν δια μέσου των αιώνων είναι «το παναοίδιμον τέμενος της απειρογάμου μητρός» και τα δύο παρεκκλήσια των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, των οποίων η ιερή σκόνη καλύπτει τη γή της Ρώμης».
Ο Λέων αφιέρωσε την εκκλησία στην Κοίμηση της Θεοτόκο, στον Απόστολο Πέτρο και στον Απόστολο Παύλο.
Στα παρεκκλήσια των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου αναφέρονται και οι επιγραφές που βρίσκονται στους τοίχους της προθέσεως και του διακόνου. Στο βόρειο τοίχο της προθέσεως βρίσκεται η κτητορική επιγραφή για το παρεκκλήσιο του Αποστόλου Παύλου:
+ΕΚΑΛΗΕΡΓΗΣΕ Τ
ΟΝ ΝΑΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥ
ΛΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΕ
ΟΝ Ο ΠΑΝΕΥΦΙΜΟΣ ΒΑΣΗ
ΛΗΚΟΣ ΠΡΩΤΟΣΠΑΘΑΡΙΟ
Σ ΚΑΙ ΤΟΝ ΥΚΙΑΚΟΝ ΥΠ
ΕΡ ΛΥΤΡΟΥ ΚΑΙ ΑΦΕΣΕΩΣ ΤΟΝ
ΠΟΛΛΩΝ ΑΥΤΟΥ ΑΜΑΡΤΗ
ΩΝ ΕΤΟΥΣ ΑΠΟ ΚΤΗΣΕΩΣ ΚΟΣ
ΜΟΥ ΕΞΑΚΙΣΧΗΛΙΟΣΤΟ ΤΡΙΑΚ
ΟΣΟΟΣΤΩ ΟΓΔΟΗΚΟΣΤΩ Β.
Στο νότιο τοίχο του διακονικού βρίσκεται η κτητορική επιγραφή του παρεκκλησίου του Αποστόλου Πέτρου:
+ΕΚΑΛΗΕΡΓΗΣΕΝ ΤΩΝ ΝΑΟΝ ΤΟΥ Α
ΓΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΤΟΥ ΚΟΡΥΦΕΟΥ ΤΩΝ
ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΛΕΟΝ Ω ΠΑΝΕΥΦΙ
ΜΟΣ ΒΑΣΙΛΗΚΟΣ ΠΡΟΤΟΣΠΑΘΑΡΗ
ΟΣ ΕΠΗ ΤΩΝ ΥΚΗΑΚΩΝ ΥΠΕΡ
ΛΥΤΡΟΥ ΚΑΙ ΑΦΕΣΕΩΣ ΤΟΝ ΠΟΛΛΩΝ
ΑΥΤΟΥ ΑΜΑΡΤΗΟΝ ΕΠΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΛΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ. ΑΜΗΝ.
Οι επιγραφές αυτές, που όπως και η κυρίως κτητορική επιγραφή είναι γραμμένες με όμορφα ανάγλυφα, αλλά ανορθόγραφα γράμματα, μας αναφέρουν ότι τα παρεκκλήσια αυτά που είναι αφιερωμένα στους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο κτίστηκαν από τον Λέοντα τον Πρωτοσπαθάριο, έξι χιλιάδες τριακόσια ογδόντα δύο χρόνια από κτίσεως κόσμου επί Πατριαρχείας του Οικομενικού Πατριάρχη Ιγνατίου, δηλαδή το έτος 873 με 874 μ.Χ. Δηλαδή, ακριβώς εκείνη την περίοδο όπου διαδραματίζονταν τα γεγονότα μεταξύ των εικονομάχων και των εικονολατρών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου