Επαγρύπνηση για την προστασία από την Αφρικάνικη Πανώλη των Χοίρων

Η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής  της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας ανακοινώνει ότι μετά την επιβεβαιωμένη εμφάνιση κρουσμάτων Αφρικανικής Πανώλης των Χοίρων στην γειτονική μας Βουλγαρία, κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των χοιροτρόφων της Περιφέρειάς μας για την λήψη μέτρων προφύλαξης και την έγκαιρη αναγνώριση πιθανής εμφάνισης του νοσήματος.

Η Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων είναι ιογενές νόσηµα των αγριόχοιρων και των χοίρων, υψηλής θνησιμότητας και μεταδοτικότητας, µε μεγάλη ταχύτητα εξάπλωσης και αντοχή του ιού στο περιβάλλον. Οι αγριόχοιροι παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην μετάδοση της νόσου καθώς αποτελούν τη δεξαμενή του ιού. Στις χώρες όπου ενδημεί, η εκρίζωσή του είναι ιδιαίτερα δύσκολη και κατά συνέπεια η αποτροπή εισόδου στη χώρα µας είναι μεγάλης σημασίας.

∆εν υπάρχει διαθέσιµο εµβόλιο, ούτε θεραπεία. ∆εν µεταδίδεται στον άνθρωπο, ωστόσο όµως αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για την εγχώρια χοιροτροφία και το εµπόριο µε ολέθριες κοινωνικοοικονοµικές συνέπειες. Μετά την επιβεβαίωση της νόσου σε μια μονάδα εκτροφής, θανατώνονται όλα τα ζώα της υποχρεωτικά.

Τα κυριότερα συμπτώματα είναι αιμορραγίες σε διάφορα όργανα, ερυθρότητα ρύγχους και αυτιών, αιμορραγίες και κυάνωση του δέρματος, πυρετός, ανορεξία, ταχύπνοια, αποβολές, διάρροια (ίσως αιμορραγική), εμετοί, ρινικό και οφθαλμικό έκκριμα.

Στο νεκρό ζώο γενικά παρατηρούνται διάχυτες αιμορραγίες στο δέρμα και κυάνωση, αιμορραγίες από την μύτη και το στόμα, σημάδια αιμορραγικής διάρροιας στο πίσω μέρος του σώματος και αιμορραγίες στα εσωτερικά όργανα (σπλήνας, νεφροί, καρδιά, πνεύμονας, στόμαχος, έντερο, ουροδόχος κύστη), παρουσία υγρού στις εσωτερικές κοιλότητες του ζώου.  Επιβεβαίωση της νόσου είναι δυνατή μόνο εργαστηριακά.

Ο κίνδυνος εισόδου της νόσου στη χώρα μας ελλοχεύει λόγω των αγριόχοιρων που μετακινούνται διασυνοριακά και μπορεί να έρθουν σε επαφή με μολυσμένους αγριόχοιρους και, ενδεχομένως, λόγω της σίτισης των χοίρων με υπολείμματα τροφίμων, ζωικών υποπροϊόντων και ζωοτροφών που περιέχουν τον ιό.

Ο κίνδυνος μόλυνσης είναι αυξημένος στις ημιεκτατικού ή εκτατικού τύπου εκμεταλλεύσεις και στους οικόσιτους χοίρους (λόγω αυξημένης πιθανότητας επαφής με ζώα άγριας πανίδας). σε περίπτωση επιβεβαίωσης του νοσήματος θα πληγεί άμεσα κυρίως η συστηματική χοιροτροφία λόγω της επιβολής αυστηρών μέτρων στο εμπόριο ζώντων ζώων και στα προϊόντα ζωικής προέλευσης της περιοχής τους.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια για το συγκεκριμένο νόσημα. Για το λόγο αυτό εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας προκειμένου να αποτραπεί η είσοδος του νοσήματος στην εκτροφή.

Είναι κρίσιμο να αποτραπεί η είσοδος αγριόχοιρων στις εκμεταλλεύσεις όλων των τύπων γιατί μέσω των εκκρίσεων (ρινικών, οφθαλμικών, της γενετικής οδού, σάλιου, ούρων, κοπράνων) αν αυτοί είναι μολυσμένοι μπορούν να μεταδώσουν και να διασπείρουν τον ιό άμεσα στα εκτρεφόμενα χοιρινά. Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στη διατροφή των χοιρινών για την αποφυγή της έμμεσης μετάδοσης του ιού: Δε θα πρέπει να χορηγείται ωμό κρέας και υποπροϊόντα χοιρινών και ιδιαίτερα θηραμάτων αγριόχοιρων ως ζωοτροφή σε εκτρεφόμενα ή κατοικίδια ζώα οποιουδήποτε είδους (χοίρους, σκύλους, γάτες κ.τ.λ.). Οι νεκροί μολυσμένοι χοίροι πρέπει να απομακρύνονται άμεσα προς αποφυγή κανιβαλισμού. Ο ιός μπορεί να μεταφερθεί σε απόσταση και με μηχανικά μέσα (ρουχισμός του προσωπικού, εξοπλισμός, μεταφορικά μέσα),  Οι μαλακοί κρότωνες του γένους Ornithodoros spp. (τσιμπούρια) αποτελούν τόσο δεξαμενή, όσο και μηχανικούς μεταφορείς του ιού. Άλλα έντομα, όπως κουνούπια και μύγες, μπορούν να παίξουν ρόλο στη μετάδοση του ιού.

Αυστηρή πρέπει να είναι η τήρηση των μέτρων βιοπροφύλαξης στις εκτροφές, όπως:

• Καθαρισμός και απολύμανση των εγκαταστάσεων σε τακτική βάση.

• Απεντόμωση-Μυοκτονία των εγκαταστάσεων και αποπαρασίτωση ζώων σε τακτική βάση.

• Περιορισμός της εισόδου οχημάτων και άλλων μηχανημάτων στις εγκαταστάσεις, στα εντελώς απαραίτητα. Ιδιαίτερη προσοχή σε οχήματα που έρχονται σε επαφή και με άλλες χοιροτροφικές εκμεταλλεύσεις.

• Καθαρισμός και απολύμανση των οχημάτων που εισέρχονται και εξέρχονται από τις εγκαταστάσεις.

• Περιορισμός των ανθρώπων που εισέρχονται στις εκμεταλλεύσεις και έρχονται σε επαφή με τα ζώα και ιδιαίτερη προσοχή σε όσους έρχονται σε επαφή και με άλλες χοιροτροφικές εκμεταλλεύσεις.

• Καθαρισμός και απολύμανση των υποδημάτων των ανθρώπων που εισέρχονται και εξέρχονται από την εκμετάλλευση.

• Έλεγχος της προέλευσης των ζωοτροφών. Αποφυγή διατροφής των χοίρων με χυλό που μπορεί να περιέχει υπολείμματα χοίρειου κρέατος. Συστήνεται ο βρασμός του χυλού για 30 λεπτά πριν την κατανάλωση από τα ζώα.

• Έλεγχος της προέλευσης των μηχανημάτων και των συσκευών που χρησιμοποιούνται στις εγκαταστάσεις.

 • Χώρος απομόνωσης για τα ζώα που νοσούν καθώς και για τα ζώα που εισέρχονται για πρώτη φορά στην εκτροφή πριν την ανάμειξη τους με τα ήδη υπάρχοντα ζώα.

 • Προμήθεια ζώων με νόμιμες διαδικασίες: Ενημέρωση των κτηνιατρικών αρχών, ταυτοποίηση των ζώων με ενώτια ή ηλεκτρονικούς βώλους, επίσημα έγγραφα (υγειονομικά πιστοποιητικά).

• Καθημερινός έλεγχος των ζώων.

Οι κανόνες αυτοί αφορούν και τους κατόχους οικόσιτων χοίρων, δηλαδή αυτών που διατηρούνται σε αυλές. Ειδικότερα για τις οικόσιτες εκμεταλλεύσεις, εκτός των παραπάνω πρέπει να δοθεί έμφαση στα ακόλουθα: 

1. Στέγαση των οικόσιτων χοίρων εντός περιφραγμένου χώρου, ο οποίος θα εμποδίζει οποιαδήποτε είσοδο ή έξοδο ζώων, αδέσποτων και άγριων και ειδικότερα αγριογούρουνων.
2. Τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής από τον κάτοχο των χοίρων και όσους εισέρχονται εντός του περιφραγμένου χώρου στέγασης των χοίρων, δηλαδή χρήση σαπουνιού και απολυμαντικού διαλύματος.
3. Καθαριότητα του χώρου στέγασης των χοίρων, απομάκρυνση σκουπιδιών, κοπριάς και λοιπών αντικειμένων.
4. Περιορισμός των ατόμων που έχουν πρόσβαση στο χώρο στέγασης των χοίρων στο ελάχιστο δυνατό.
5. Σωστή συλλογή και επεξεργασία αποβλήτων.
6. Αποφυγή σχηματισμού στάσιμων νερών που προσελκύουν έντομα.
7. Αντιμετώπιση τρωκτικών, εντόμων και παρασίτων με τη χρήση των κατάλληλων σκευασμάτων, εξωτερικής χρήσης στο περιβάλλοντα χώρο.
8. Τακτική χρήση κατάλληλων εξωπαρασιτοκτόνων σκευασμάτων στα ζώα.
9. Αποθήκευση των ζωοτροφών σε στεγασμένο χώρο.
10.  Δήλωση των χοίρων τους με πρόσφατη απογραφή στις κατά τόπους Υπηρεσίες Κτηνιατρικής και άμεση σήμανση αυτών με ενώτια.

Ειδικά μέτρα πρόληψης για τους κυνηγούς:

• Να μεριμνούν για την προσεκτική διαχείριση των θηραμάτων, ώστε να αποφευχθεί οποιοσδήποτε κίνδυνος μετάδοσης του ιού (αποφυγή απόρριψης σπλάχνων και τεμαχίων κρέατος, δέρματος) στο περιβάλλον και τη μη χορήγηση εντοσθίων ή ωμών κρεάτων προερχόμενων από το θήραμα ως ζωοτροφή για οικόσιτα ζώα οποιουδήποτε είδους.
• Να φυλάσσεται το θήραμα σε ξεχωριστό αποθηκευτικό χώρο, όπου δεν έχουν πρόσβαση οικόσιτα ζώα και δε φυλάσσονται ζωοτροφές ή σκεύη.
• Να αποφεύγεται η άμεση επαφή εκτρεφόμενων ή οικόσιτων ζώων (χοίροι, σκύλοι, γάτες) με το θήραμα.
• Οι κυνηγοί που δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα (διαχείριση θηραμάτων και υποπροϊόντων αυτών, καθαρισμός και απολύμανση οχημάτων και εξοπλισμού) για την αποφυγή εισόδου του νοσήματος.

Σκόπιμο είναι να αυξηθεί η παθητική επιτήρηση στους πληθυσμούς αγριόχοιρων, έτσι ώστε να εντοπιστεί άμεσα το νόσημα. Ομάδες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή αρμοδιότητάς τους με συχνή παρουσία στην ύπαιθρο, στα ορεινά μονοπάτια και τα δάση, όπως: Κυνηγετικοί σύλλογοι, θηροφύλακες, δασικές υπηρεσίες, ορειβατικοί σύλλογοι, Φορείς Διαχείρισης βιοτόπων, όμιλοι πεζοπορίας και σύλλογοι κτηνοτρόφων να ενημερώνουν άμεσα τις τοπικές κτηνιατρικές αρχές σε ανεύρεση νεκρών αγριόχοιρων και χοίρων, καθώς και ζώων με κλινικά συμπτώματα και αλλαγή στη συμπεριφορά»

Σε περίπτωση μη τήρησης των μέτρων αυτών ή μη δήλωσης των ζώων τους στην αρμόδια κτηνιατρική αρχή και σήμανσης των χοίρων τους, επιβάλλονται οι προβλεπόμενες διοικητικές και ποινικές κυρώσεις και δεν χορηγείται καμία μεμονωμένη αποζημίωση ή ενίσχυση, όταν διαπιστώνεται ότι η τυχόν εμφάνιση της ασθένειας των χοίρων προκλήθηκε εσκεμμένα ή από αμέλεια του δικαιούχου, συμπεριλαμβανομένης της μη τήρησης των μέτρων βιοασφάλειας.

                                                         Ο προϊστ. Γεν. Διεύθυνσης Περιφερειακής

                                                           Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής

                                                                    Δρ.  Σταύρος Τσελάς

Με σκοπό την ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων, η Ευρωπαϊκή Αρχή Για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) διαμόρφωσε ενημερωτικό video.