Κριτική προσέγγιση της κυβερνησιμότητας στους Δήμους – Από τον Κλεισθένη και το νέο Νομοσχέδιο 4623/19

*του Λουκά Αν. Καράντζαλη

Οι νέες δημοτικές αρχές ετοιμάζονται για την ανάληψη των καθηκόντων τους ,  η εγκατάσταση των οποίων θα γίνει την 1^η Σεπτεμβρίου 2019, με θητεία μέχρι 31/12/2023. Εντός  της εβδομάδας όλα τα Δημοτικά Συμβούλια οργανώνουν τις εκδηλώσεις Ορκωμοσίας των νεοεκλεγμένων Δημάρχων, Δημοτικών Συμβούλων, Προέδρων  Κοινοτήτων και των  Κοινοτικών Συμβούλων, ώστε οι νέοι αιρετοί να δώσουν τον απαραίτητο Όρκο τήρησης με τις αποφάσεις τους, των νόμων και του δημοσίου συμφέροντος.

Μετά τις δημοτικές εκλογές και μετά τις εθνικές εκλογές, η νέα Κυβέρνηση  ψήφισε τον Νόμο 4623/2019, που επιφέρει μια σειρά αλλαγές στο Νόμο 4555/2018, γνωστό ως  ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ, σχετικά με την ενίσχυση της «Κυβερνησιμότητας» των Δήμων και των Περιφερειών, αλλάζοντας  τον τρόπο εκλογής  της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής  στην κατεύθυνση της δημιουργίας πλειοψηφίας στον Δήμαρχο και την Παράταξή του. Με τον νέο νόμο 4623/19, τροποποιήθηκαν εν μέρει και οι αρμοδιότητες που θα ασκούν το Δημοτικό Συμβούλιο, οι Επιτροπές και ο Δήμαρχος, αλλά και ο τρόπος και ο αριθμός των συμβούλων –μελών στις βασικές επιτροπές διοίκησης των Δήμων.

Να θυμίσουμε ότι οι τελευταίες δημοτικές εκλογές έγιναν για πρώτη φορά με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, όπου στο Δημοτικό Συμβούλιο η κάθε παράταξη εξέλεξε δημοτικούς συμβούλους αναλογικά με τα ποσοστά ψήφων που έλαβε την πρώτη Κυριακή των εκλογών. Αυτό επέφερε για πρώτη φορά, μια άλλη αναλογία δυνάμεων των παρατάξεων στα ΔΣ, όπου ο Δήμαρχος και η παράταξή του σε πολλές περιπτώσεις, δεν έχει την πλειοψηφία, εκτός εάν η παράταξή του την πρώτη Κυριακή έλαβε ποσοστό άνω του 50%.

Παραθέτω για τους Δήμους της Βοιωτίας, τον αριθμό των δημοτικών συμβούλων, που έχει η κάθε παράταξη την νέα δημοτική περίοδο 2019-2023.

ΔΗΜΟΣ	ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ  / ΕΔΡΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΛΕΒΑΔΕΩΝ	ΤΑΓΚΑΛΕΓΚΑΣ	11	ΠΟΥΛΟΥ	9	ΚΟΤΣΚΩΝΑΣ	7	ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ	6
ΘΗΒΑΙΩΝ	ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ	15	ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ	8	ΤΡΑΜΠΑΚΟΥΛΟΣ	7	ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΣ	6
ΑΛΙΑΡΤΟΥ-ΘΕΣΠΙΩΝ	ΝΤΑΣΙΩΤΗΣ	14	ΑΡΑΠΙΤΣΑΣ	11	ΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ	2
ΔΙΣΤΟΜΟΥ-ΑΡΑΧΩΒΑΣ-ΑΝΤΙΚΥΡΑΣ	ΣΤΑΘΑΣ	12	ΣΩΤΗΡΙΟΥ	7	ΖΑΚΚΑΣ	2
ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ	ΚΑΡΑΛΗ	11	ΝΤΑΒΑΛΟΥΜΗΣ	9	ΕΜΜΑΝΑΟΥΗΛΙΙΔΗΣ	4	ΧΡΙΣΤΑΚΑΚΗΣ	2	ΣΚΟΠΑΣ	1
ΤΑΝΑΓΡΑΣ	ΠΕΡΓΑΛΙΑΣ	17	ΚΑΜΠΙΩΤΟΥ	6	ΓΙΑΛΛΟΥΡΗΣ	2	ΠΕΤΡΟΥ	1	ΜΑΥΡΑΚΗΣ	1

Από ότι φαίνεται αναλυτικά στον Πίνακα , πλειοψηφία στα νέα Δημοτικά Συμβούλια έχουν μόνο οι Παρατάξεις των Δημάρχων Αλιάρτου-Θεσπιών Γ. Ντασιώτη, Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας Γιάννη Σταθά και του Δήμου Τανάγρας  Βασίλη Περγάλια , οι οποίοι έλαβαν ποσοστά την πρώτη Κυριακή πάνω από 50%. Στους άλλους Δήμους, Λεβαδέων, Θηβαίων και Ορχομενού, η παράταξη του Δημάρχου με βάση τον  Ν 4555/2018 ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ  θα είναι μειοψηφία στα Δημοτικά Συμβούλια.

Ας  δούμε όμως τις αλλαγές στις βασικές επιτροπές διοίκησης των Δήμων, την Οικονομική Επιτροπή και Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. 

Με τον Ν 4623/19 έχουμε μείωση των μελών των Επιτροπών, των 11μελών σε 9μελής  και των 9μελών σε 7μελής . Για τους Δήμους της Βοιωτίας θα έχουμε την παρακάτω σύνθεση των Επιτροπών για την περίοδο 2019-2023 :

ΔΗΜΟΣ	ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ  / ΕΔΡΕΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ  και την ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
ΛΕΒΑΔΕΩΝ	ΤΑΓΚΑΛΕΓΚΑΣ	5	ΠΟΥΛΟΥ	2	ΚΟΤΣΚΩΝΑΣ	1	ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ	1
ΘΗΒΑΙΩΝ	ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ	6	ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ	1	ΤΡΑΜΠΑΚΟΥΛΟΣ	1	ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΣ	1
ΑΛΙΑΡΤΟΥ-ΘΕΣΠΙΩΝ	ΝΤΑΣΙΩΤΗΣ	5	ΑΡΑΠΙΤΣΑΣ	2	ΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ	0
ΔΙΣΤΟΜΟΥ-ΑΡΑΧΩΒΑΣ-ΑΝΤΙΚΥΡΑΣ	ΣΤΑΘΑΣ	5	ΣΩΤΗΡΙΟΥ	1	ΖΑΚΚΑΣ	1
ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ	ΚΑΡΑΛΗ	5	ΝΤΑΒΑΛΟΥΜΗΣ	1	ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ	1	ΧΡΙΣΤΑΚΑΚΗΣ	0	ΣΚΟΠΑΣ	0
ΤΑΝΑΓΡΑΣ	ΠΕΡΓΑΛΙΑΣ	6	ΚΑΜΠΙΩΤΟΥ	1	ΓΙΑΛΛΟΥΡΗΣ	0	ΠΕΤΡΟΥ	0	ΜΑΥΡΑΚΗΣ	0

Με τον Ν 4555/18 ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ, θα είχαμε την εξής σύνθεση των επιτροπών:

ΔΗΜΟΣ	ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ  / ΕΔΡΕΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ  και την ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ
ΛΕΒΑΔΕΩΝ	ΤΑΓΚΑΛΕΓΚΑΣ	6	ΠΟΥΛΟΥ	2	ΚΟΤΣΚΩΝΑΣ	2	ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ	1
ΘΗΒΑΙΩΝ	ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ	6	ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ	2	ΤΡΑΜΠΑΚΟΥΛΟΣ	2	ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΣ	1
ΑΛΙΑΡΤΟΥ-ΘΕΣΠΙΩΝ	ΝΤΑΣΙΩΤΗΣ	6	ΑΡΑΠΙΤΣΑΣ	3	ΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ	0
ΔΙΣΤΟΜΟΥ-ΑΡΑΧΩΒΑΣ-ΑΝΤΙΚΥΡΑΣ	ΣΤΑΘΑΣ	7	ΣΩΤΗΡΙΟΥ	2	ΖΑΚΚΑΣ	0
ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ	ΚΑΡΑΛΗ	6	ΝΤΑΒΑΛΟΥΜΗΣ	2	ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΙΔΗΣ	1	ΧΡΙΣΤΑΚΑΚΗΣ	0	ΣΚΟΠΑΣ	0
ΤΑΝΑΓΡΑΣ	ΠΕΡΓΑΛΙΑΣ	7	ΚΑΜΠΙΩΤΟΥ	2	ΓΙΑΛΛΟΥΡΗΣ	0	ΠΕΤΡΟΥ	0	ΜΑΥΡΑΚΗΣ	0

Από την απλή ανάγνωση των παραπάνω δύο πινάκων, μπορούμε να πούμε ότι σε όλους τους Δήμους της Βοιωτίας, όλοι οι Δήμαρχοι έχουν πλειοψηφία στην Οικονομική Επιτροπή –Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και με τον νέο νόμο 4623/19 και με τον ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ.  Σε αυτό το επίπεδο λοιπόν, δεν επήλθε καμία αλλαγή από τον νέο νόμο, στους Δήμους της Βοιωτίας .

Σύμφωνα με μελέτη και δημοσίευση του φίλου συγγραφέα και ειδικό επιστήμονα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης  Δημήτρη Κατσούλη , «Σε όλους τους Δήμους της χώρας, εκτός από τους 103 Δημάρχους που εκλέχθηκαν από τον πρώτο γύρο και έχουν απόλυτη πλειοψηφία στο Συμβούλιο και στις Επιτροπές, άλλοι 168  από τους 229 που εκλέχθηκαν στον δεύτερο γύρο κατορθώνουν με βάση τις διατάξεις του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ 1 να έχουν απόλυτη πλειοψηφία στην Οικονομική Επιτροπή και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Συνολικά σε αυτούς τους  271 Δήμους, δηλαδή στο 81,6%,  ο Δήμαρχος διαθέτει απόλυτη πλειοψηφία στις Επιτροπές. Από τους 61 υπόλοιπους Δήμους, (όπου το ποσοστό του Δημάρχου στον πρώτο γύρο ήταν κάτω του 30%) δηλαδή στο 18,4%, μόνο στους 42 δεν επιτυγχάνεται απόλυτη πλειοψηφία της παράταξης του Δημάρχου….»

Τώρα με τον νέο Ν 4326/19, θα έχουμε πλειοψηφίες των δημαρχιακών παρατάξεων στις Επιτροπές και σε αυτούς τους Δήμους. 

Αλλαγές όμως θα έχουμε  και στις αρμοδιότητες του Δημάρχου, του Δημοτικού Συμβουλίου και των Επιτροπών, οι οποίες στις πολλές  περιπτώσεις είναι δημαρχοκεντρικές , δηλαδή ενισχύουν τον Δήμαρχο, αλλά στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού των διαδικασιών και της αποτελεσματικότητας.

 Όμως κατά την δική μου εκτίμηση, οι μεγάλες διαφοροποιήσεις είναι ως προς τις αρμοδιότητες του Δημοτικού Συμβουλίου και τον τρόπο ψήφισης  βασικών θεμάτων, όπως του Προυπολογισμού του Δήμου , του Προγράμματος Τεχνικών Εργων, των Φόρων και τελών  κλπ, όπου οι αλλαγές που επέρχονται με τον νέο Νόμο 4623/19 μάλλον δυσχεραίνουν την λήψη απόφασης από την παράταξη του Δημάρχου , όταν είναι μειοψηφία στο ΔΣ,  δηλαδή στους 229 Δήμους από τους 332 συνολικά Δήμους της χώρας.

Συγκεκριμένα  με το Άρθρο 12 Ν 4623/19- Ρύθμιση θεμάτων ψήφισης προϋπολογισμού Ο.Τ.Α. α' και β' βαθμού «Η συζήτηση και η ψήφιση του προϋπολογισμού διεξάγεται επί της εισήγησης της οικονομικής επιτροπής και επί των εναλλακτικών προτάσεων των παρατάξεων που τυχόν υποβλήθηκαν. Έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι υπέρ συγκεκριμένης πρότασης, είτε υπέρ της κατατεθείσας από την οικονομική επιτροπή είτε υπέρ εναλλακτικών προτάσεων, που κατατίθενται….  Η πρόταση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του δημοτικού συμβουλίου συνιστά τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό. Αν καμία πρόταση δεν συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του δημοτικού συμβουλίου, τότε η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων και θεωρείται εγκεκριμένη η πρόταση που λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους επί των παρόντων…»

Ομοίως προβλέπεται στα Άρθρο 8-Τεχνικό Πρόγραμμα δήμων και Περιφερειών,  Άρθρο 9-Έγκριση του επιχειρησιακού προγράμματος, Άρθρο 10-Έγκριση του προγράμματος διαχείρισης και αξιοποίησης της περιουσίας των δήμων και των περιφερειών, Άρθρο 11-Ορισμός φόρων, τελών, δικαιωμάτων και εισφορών, η δυνατότητα να κατατεθούν εναλλακτικές προτάσεις από τις άλλες παρατάξεις και εφόσον ψηφιστούν από την πλειοψηφία των παρόντων δημοτικών συμβούλων, να αποτελέσουν τον Προυπολογισμό του Δήμου, το  Τεχνικό Πρόγραμμα ή το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου.

Συμπερασματικά:

1)      Οι αλλαγές που έφερε ο νέος Νόμος 4623/19 επί του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ,  ιδίως αφορούν  τους 42 Δήμους από το σύνολο των 332 Δήμων της χώρας, όπου πράγματι υπήρχε ζήτημα «κυβερνησιμότητας»,  λόγω των ιδιαίτερα μικρών ποσοστών (κάτω από 30%) που έλαβαν οι παρατάξεις των εκλεγμένων Δημάρχων, την πρώτη Κυριακή των δημοτικών εκλογών. Στους 42 αυτούς Δήμους  δίνεται από τον νέο νόμο 4623/19 η πλειοψηφία στην Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Ολοι οι υπόλοιποι Δήμοι, οι 290 από τους  332 Δήμους της χώρας,  είχαν την πλειοψηφία οι παρατάξεις των Δημάρχων από τον ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ, τόσο στην Οικονομική Επιτροπή, όσο και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής

2)      Στους 103 Δήμους , όπου οι Δήμαρχοι εκλέχθηκαν από την πρώτη Κυριακή, ο νέος Νόμος 4623/19 δεν θα έχει καμία επίδραση, διότι είχαν πλειοψηφία και στο Δημοτικό Συμβούλιο και στις Επιτροπές και άρα οι προτάσεις τους μπορούν να υπερψηφιστούν από την πλειοψηφία που διαθέτουν

3)      Στους Δήμους όπου η παράταξη του Δημάρχου είναι μειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο, δηλαδή στους 229 από τους 332 Δήμους, εάν δεν υπάρχουν διαδικασίες συνεννόησης και συνεργασίας μεταξύ της παράταξης του Δημάρχου και των άλλων παρατάξεων για να υπάρχουν σταθερές πλειοψηφίες στο ΔΣ, τότε θα υπάρχουν ζητήματα στην λήψη αποφάσεων από την παράταξη του Δημάρχου, σε κρίσιμα θέματα που αφορούν τον πυρήνα της λειτουργίας του Δήμου, όπως η ψήφιση του Προϋπολογισμού, του Τεχνικού προγράμματος, των φόρων και των δημοτικών τελών και της διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας.

*ο Λουκάς Καράντζαλης είναι Οικονομολόγος Msc Βιώσιμης Ανάπτυξης και Περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, και εξειδίκευση σε θέματα Τοπικής Ανάπτυξης, Αυτοδιοίκησης και Επιχειρηματικότητας.