Ποιοτική αναβάθμιση της Αυτοδιοίκησης σε Τοπική και Περιφερειακή Διακυβέρνηση

*του Λουκά Αν Καράντζαλη

Την ποιοτική αναβάθμιση της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης σε Τοπική και η Περιφερειακή Διακυβέρνηση θέτουν ως στόχο οι θεσμικοί εκπρόσωποι (η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας-ΕΝΠΕ και η Κεντρική Ένωση Δήμων-ΚΕΔΕ) των Δήμων και Περιφερειών της χώρας μας  για την επόμενη χρονική περίοδο.

Τι εννοούμε όμως ως Διακυβέρνηση;  Πολύ απλά μπορούμε να πούμε ότι, ως διακυβέρνηση  εννοούμε ένα νέο δίκτυο ποιοτικότερων σχέσεων μεταξύ της Περιφέρειας και  των Δήμων με τους κοινωνικούς εταίρους  και την κοινωνία των πολιτών, το οποίο έχει δικτυακή δομή και διαφοροποιείται τόσο από τις ιεραρχίες όσο και από τις αγορές. Κρίσιμο στοιχείο της Διακυβέρνησης αποτελεί η ισότιμη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη λήψη των αποφάσεων και την ποιοτική εμβάθυνση της δημοκρατικής και κοινωνικής λειτουργίας των θεσμών.

Βασικά κριτήρια της καλής διακυβέρνησης είναι

1.       η δημιουργία των κατάλληλων δομών για την οργάνωση της έκφρασης και της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία διοίκησης των τοπικών υποθέσεων,

2.       η ενθάρρυνση και ενίσχυση των τοπικών πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων για την επίλυση των προβλημάτων,

3.       η δημιουργία μαθησιακών δομών που επιτρέπουν τη διαμόρφωση μιας τοπικής συνείδησης στους κατοίκους,

4.       καθώς και η μεγιστοποίηση της ικανότητας όσων συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων να ενεργοποιούν άλλα δίκτυα δράσεων και ανθρώπων.

Από τις αρχές του 2000, η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο, την αναμόρφωση και αναβάθμιση της Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης.  Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι η ψήφιση της Λευκής Βίβλου, η οποία στηρίζεται στις αρχές για την χρηστή διακυβέρνηση  και οδηγεί στην καθιέρωση πιο δημοκρατικής διακυβέρνησης, υποστηρίζοντας το κράτος δικαίου. Οι εν λόγω αρχές είναι οι εξής: η Διαφάνεια,  η Συμμετοχή, η Λογοδοσία, η Αποτελεσματικότητα και η Συνοχή.

Η Τοπική και η Περιφερειακή Διακυβέρνηση αποτελεί κομμάτι της Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης και υπάρχουν 6 δείκτες μέτρησης της τοπικής διακυβέρνησης, σύμφωνα με τους Παγκόσμιους Δείκτες Διακυβέρνησης , οι οποίοι καταγράφουν το επίπεδό της.

Χώρα	Συμμετοχή και Λογοδοσία (max 100)	Πολιτική σταθερότητα και απουσία βίας (max 100)	Αποτελεσματικότητα διακυβέρνησης (max 100)	Ποιότητα των ρυθμίσεων (max 100)	Κράτος Δικαίου (max 100)	Έλεγχος της Διαφθοράς (max 100)
Σουηδία	99	88	98	97	99	99
Δανία	98	84	99	100	98	100
Αυστρία	94	90	93	91	97	90
Λουξεμβούργο	98	95	95	99	96	98
Ολλανδία	96	89	97	98	97	98
Βέλγιο	93	75	94	87	89	92
Γερμανία	92	73	92	93	91	93
Γαλλία	89	70	89	87	90	89
Ισπανία	85	39	79	84	86	80
Ιρλανδία	92	83	87	94	94	92
Κύπρος	82	58	90	89	86	82
Πορτογαλία	84	69	81	75	83	81
Ιταλία	75	62	67	77	62	57
Ελλάδα	71	45	67	70	66	56

Πηγή: World Bank, 2011

Από την μελέτη αυτού του Πίνακα, διαπιστώνουμε ουσιαστική διαφοροποίηση μεταξύ των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης τόσο σε επίπεδο αποτελεσματικότητας διακυβέρνησης,  συμμετοχικής λειτουργίας και λογοδοσίας, όσο  και επιπέδου πολιτικής ποιότητας  της λειτουργίας των  εθνικών και τοπικών αρχών.  Οσο πιο υψηλούς δείκτες έχει μια χώρα στις παραπάνω κατηγορίες, τόσο πιο ισχυρή είναι και ως οικονομία και ως κοινωνία.

Ακόμη προκύπτει ότι η Ελλάδα και οι Τοπικές  και Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις, είναι από τις πλέον συγκεντρωτικές της Ευρώπης και καταγράφεται στις τελευταίες θέσεις της αποτελεσματικότητας, της συμμετοχής και του δικαίου.

Ετσι μπορούμε να βγάλουμε πολλά χρήσιμα συμπεράσματα και να εξηγήσουμε γιατί η χώρα μας χρεοκόπησε και γιατί οι πολίτες της χώρας μας απολαμβάνουν τις πιο χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες σε σχέση με  την υπόλοιπη Ευρώπη. Ακόμη μπορούμε να καταλάβουμε γιατί οι άλλες χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος) που μπήκαν στα μνημόνια, βγήκαν με τις μικρότερες δυνατές απώλειες σε σχέση με την χώρα μας, που ακόμη προσπαθεί να σταθεί αυτοδύναμα στα πόδια της.

Ας δούμε όμως και τις προτάσεις που πρέπει να υιοθετήσουμε ως χώρα και ως φορείς της αυτοδιοίκησης,  για την αναβάθμιση της διακυβέρνησης  στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο:

1. Εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διοίκησης στους Δήμους και τις Περιφέρειες,  με βάση δείκτες μέτρησης απόδοσης
2. Εισαγωγή ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης ποιότητας
3. Διαμόρφωση σαφούς στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού σε επίπεδο των Περιφερειών και των Δήμων, με μετρήσιμους στόχους
4. Υποστήριξη τοπικών αναπτυξιακών σχημάτων, στα οποία οι φορείς τοπικής Αυτοδιοίκησης θα κατέχουν συνεκτικό ρόλο, διασυνδέοντας όλους τους τοπικούς παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς
5. Ανάδειξη της πόλης ως φιλικού περιβάλλοντος για πολίτες και επιχειρήσεις
6. Τεχνική υποστήριξη των φορέων τοπικής Αυτοδιοίκησης για την αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων και την παραγωγή των έργων εντός χρονοδιαγραμμάτων

Συμπερασματικά

1.       Η ισχυροποίηση των τοπικών κοινωνιών και των τοπικών οικονομιών περνάει μέσα από βελτίωση του επιπέδου τοπικής και περιφερειακής διακυβέρνησης,  περνά μέσα από την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της  λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την ενίσχυση των θεσμών κοινωνικής συμμετοχής και εκπροσώπησης.

2.       Το διακύβευμα των επόμενων δημοτικών και περιφερειακών εκλογών είναι η ποιοτική αναβάθμιση των Δήμων και της Περιφέρειας  μέσω της ενίσχυσης των θεσμών της λογοδοσίας, της διαφάνειας, της συμμετοχής, της αποτελεσματικότητας και της κοινωνικής συνοχής και της επιλογής των κατάλληλων ανθρώπων που μπορούν να υποστηρίξουν τις αρχές αυτές.

*ο Λουκάς Καράντζαλης είναι Οικονομολόγος Msc Βιώσιμης Ανάπτυξης και Περιβαλλοντικής διακυβέρνησης,  με  εξειδίκευση σε θέματα Τοπικής Ανάπτυξης, Αυτοδιοίκησης και Επιχειρηματικότητας, Περιφερειακός Σύμβουλος Στερεάς Ελλάδας 2011-2014, Νομαρχιακός Σύμβουλος Βοιωτίας 2007-2010 και Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Κορωνείας 1999-2006