«Επειδή η ελευθερία είναι «μας» δεν θα απαντήσεις ποτέ σ’ αυτά τα ερωτήματα μόνος σου. Γιατί το «μας» πάει με το «μαζί»

Της Αντωνίας Κυριαζή*

Ο πατριωτισμός είναι συνεκτικό στοιχείο της ύπαρξης κάθε λαού και είναι φυσικό ότι, για να υπάρχει ένας λαός, συγκροτημένος και οργανωμένος σε κράτος, προϋπόθεση είναι μια ιστορία, μια παράδοση , εθνικά ιδεώδη, παρελθόν και παρόν και να διαμορφώνει ένα μέλλον, με προοπτικές την διατήρηση της ελευθερίας , της εδαφικής του ακεραιότητας και της εθνικής του κυριαρχίας. Ο πατριωτισμός αυτός κάθε λαού προϋποθέτει την ύπαρξη έθνους , με κοινή γλώσσα , κοινή θρησκεία , κοινά εθνικά σύμβολα , παραδόσεις , ήθη , έθιμα και την αναγνώρισή του από τους λαούς των άλλων εθνών. Ο Σέλλεϋ λέει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος σκέπτεται όπως σκέπτεται , αισθάνεται όπως αισθάνεται , ζει όπως ζει και συγκινείται όπως συγκινείται , διότι υπήρξαν οι Έλληνες.

  Ο ελληνικός αγώνας 1940-1945 , είναι ηθικά ισότιμα άξιος προς τους αγώνες των Ελλήνων των κλασσικών χρόνων κατά τον 5^ο π.Χ αιώνα , εναντίον της Ασιατικής επιδρομής. Το χρέος για την ιστορική μας συνέχεια επαναλαμβάνεται. Η εθνική αντίσταση στη βαθύτερη έννοιά της είναι μια διαρκής ανανεωτική αναζήτηση στα πιστεύω του ελληνισμού , που λαμπρύνουν  τον ανθρωπισμό και τον άνθρωπο και τις ανώτερες αξίες , στην πορεία της ανθρωπότητας. Κι η Ελλάδα της φιλοσοφίας των ανώτερων αξιών , αυτό ακριβώς κάνει με την εμφάνισή της στο προσκήνιο της Ιστορίας. Γνώρισμά της είναι πάντα να ταυτίζει τους αγώνες της , πνευματικούς και πολιτιστικούς , όχι μόνο για την άμυνά της προς τους κάπηλους και τους βέβηλους , αλλά για να στηρίζει το υψηλό , το αγαθό και το ωραίο και να αναπλάθει , έτσι , το βαθύτερο νόημα της ύπαρξης ενός λαού , ύπαρξης που ταυτόχρονα αποτελεί τον πολικό αστέρα της παγκόσμιας συνείδησης. Κάθε έγερση , κάθε ξεσηκωμός για την προάσπιση αυτών των ευγενέστερων ιδανικών , αποτελεί ιερό καθήκον.

  Στον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο και πάλι η Ελλάδα έπαιξε τον ίδιο ρόλο. Το δικαίωμα και το καθήκον του οδηγού της ανθρωπότητας , του Προμηθέα των λαών. Τότε που ο κόσμος όλος , απ’ την Ευρώπη ως την Ασία κι απ’ τον Ατλαντικό και τη Μεσόγειο ως την Άπω Ανατολή, τυλίχθηκε στη φρίκη του Πολέμου. Ένας χαλασμός πρωτοφανέρωτος , έσκαψε συθέμελα τη γη , συγκλόνισε στεριές και θάλασσες και σκόρπισε καυτό σίδερο απ’ τους αιθέρες , απ’ τη μανία ενός παράφρονα και κάπηλου των αξιών και των ιδανικών της Ευρώπης , καταστρέφοντας λαούς και πολιτείες. Οι σεισμοί και οι εκρήξεις , απ’ τα ηφαίστεια του ολέθριου πολέμου , μας συντάραξαν και μας συνταράσσουν ως τα σήμερα , γιατί μας ακολουθούν τα δεινά του , μας επηρεάζουν τα γεγονότα του , γιατί μέσα σε έξι χρόνια , σκέπασε κάτω απ’ τα συντρίμμια του και τα πρωτοφανή σε έκταση ερείπιά του , δημιουργούς και δημιουργήματα αιώνων , σαρώνοντας σαν σίφουνας τα έργα , τους πόθους και τις προσδοκίες των λαών του 20^ου αιώνα. Ο σιδηρόφραχτος Γερμανοϊταλικός φασισμός , που ακουμπούσε στον παρανοϊκό εθνικισμό των συνεταίρων του παραλόγου Χίτλερ και Μουσολίνι , που σκόρπισε παντού το έγκλημα και τον παραλογισμό της βίας , πήρε την απάντηση στα σύνορα της Ελλάδας – παρά την αρχική ελληνική ουδετερότητα – με το ιστορικό «ΟΧΙ» του ’40 , τότε που η λαίλαπα του άξονα είχε γονατίσει ολόκληρη την Ευρώπη.

 Άπειρα γεγονότα απαράμιλλου ηρωισμού του ελληνικού ψυχικού μεγαλείου , θα μπορούσαν να αναφερθούν κατά του κηρυγμένου και ακήρυχτου ιταλογερμανικού φασιστικού πολέμου που έχασε εδώ στη χώρα μας το νόημά του , αποκάλυψε τις προθέσεις του , κατά των θείων και ανθρώπινων νόμων , θετών και εθιμικών , της μεγαλύτερης σε παγκόσμια θεώρηση βαρβαρότητας και στυγνής εγκληματικότητας , παραβίασης απροκάλυπτης των εσωτερικών και διεθνών κανόνων δικαίου , που άλλαξε την πολεμική φιλοσοφία και τη μεταπολεμική ιστορία του κόσμου , σε μια συνέχεια , που απ’ τον κηρυγμένο τακτικό πόλεμο της Αλβανίας και του Ρούπελ και της μάχης της Κρήτης , γίνεται ακήρυχτος , αλλά πιο τακτικός από τον τακτικό , με ήρωα κάθε Έλληνα που προσχωρούσε στην καινούργια κλεφτουριά , την εθνική μας αντίσταση. Παλικάρια του χωριού , της πόλης , του βουνού , του λόγγου , της στάνης , παπάδες και καλόγεροι κληρικοί και λαϊκοί , μαζί πρώην στρατιωτικοί , αξιωματικοί και βαθμοφόροι , συνταγμένοι , σ’ ένα μυστικό , κοινό χρέος , την εκδίωξη των κατακτητών με την καθοδήγηση , την προστασία και την παροχή των απαραίτητων μέσων εφοδιασμού και εξοπλισμού του Συμμαχικού Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής , οργανώθηκαν από την αρχή της κατοχής σε ανταρτικά κινήματα.

 Από τα χιλιάδες γεγονότα που διαδραματίστηκαν τότε που η ανθρωπότητα παραδόθηκε στο μίσος , το αίμα και τη βαρβαρότητα , μα και από τα πάμπολλα γεγονότα που σημάδεψαν το φοβερό εκείνο πόλεμο στην Ελλάδα , από το «ΟΧΙ» της 28^ης Οκτωβρίου μέχρι την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων , στο μυαλό και την ψυχή όλων μας υπάρχουν πολλά και ποικίλα ερεθίσματα: εικόνες από επίκαιρα της εποχής και από βιβλία , αλλά και παρμένες από αναμνήσεις των παλαιοτέρων , χρονολογίες , γεγονότα , ονόματα προσώπων και μαχών. Ηρωικές στιγμές των Ελλήνων στο αλβανικό μέτωπο και την Εθνική Αντίσταση , πείνα , δυστυχία και αρρώστια στα μετόπισθεν , θηριωδίες των κατακτητών , διπλωματικά παιχνίδια των συμμάχων. Κατοικούν στη μνήμη μας άλλοτε πιο συγκεκριμένα, άλλοτε πιο αφηρημένα , ένα ποτάμι από εικόνες και λέξεις που συγκροτούν τη συλλογική μας μνήμη. Απ’ όλα αυτά τα γεγονότα , απ’ όλες αυτές τις εικόνες και τις λέξεις που κατοικούν στο μυαλό μας , αν μας ζητούσε κανείς , σήμερα , να βρούμε μια μόνο φράση που θα έκλεινε μέσα της ολόκληρο το νόημα της γιορτής , τότε , είναι μάλλον βέβαιο ότι όλοι θα ξαναγινόμασταν παιδιά και θα αναφέραμε αυτό που γράφαμε στις μαθητικές μας εκθέσεις του δημοτικού σχολείου για το «ΟΧΙ» της 28^ης Οκτωβρίου. Μια φράση απλή , που ίσως δεν είναι τόσο απλή όσο νομίζαμε τότε. Ποια θα ήταν αυτή η φράση :

«Τιμάμε εκείνους που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για να έχουμε σήμερα την ελευθερία μας»

«Για να έχουμε σήμερα την ελευθερία μας» λέγαμε τότε που ήμασταν παιδιά , και νιώθαμε μέσα μας μεγάλη περηφάνια , και μια βαθιά ανακούφιση , γιατί η ελευθερία μας ήταν εκεί , δεδομένη , και δεν χρειαζόταν να αγωνιστούμε και εμείς για να την αποκτήσουμε. Και μαζί με όλα αυτά , νιώθαμε βαθιά μέσα μας και ένα χρέος απέναντι σ’ αυτούς που έδωσαν την ζωή τους για να είμαστε εμείς ελεύθεροι. Το χρέος να υπερασπιζόμαστε για πάντα αυτή την με τόσο κόπο και με τόσο αίμα κατακτημένη ελευθερία μας. Σήμερα είναι η εποχή που τα χρέη καμιά φορά διαγράφονται. Όμως αυτό το χρέος δεν διαγράφεται. Αν το διαγράψουμε αυτό το χρέος δεν θα μπορούσαμε ποτέ ξανά να κοιτάξουμε στα μάτια ούτε τους γονείς και τους παππούδες μας , ούτε και τα παιδιά μας. Γιατί , κατά ένα περίεργο τρόπο , αυτό το χρέος το οφείλουμε σε πολλούς : Και στους παλιούς και στους νέους. Και στους ανθρώπους που αντιστάθηκαν στον κατακτητή , και στις γενιές που έρχονται , και θα κληθούν , η καθεμιά με τον τρόπο της να δώσουν τις δικές τους μάχες. Ίσως , πια , και μακάρι , όχι με όπλα. Αλλά πάντα με τον ίδιο στόχο. Την ελευθερία : το δικαίωμα κάθε λαού να αποφασίζει μόνος του για την τύχη του. Συνειδητοποιούμε ότι αυτή η ελευθερία για την οποία γενικά και αόριστα γράφαμε στις παιδικές μας εκθέσεις , αυτή η ελευθερία για την οποία οι Έλληνες στρατιώτες και αντιστασιακοί πολέμησαν και έπεσαν στα βουνά , στις πόλεις , στα νησιά , αυτή η ελευθερία «μας» είναι αυτή που το Σύνταγμά μας περιγράφει. Αυτή , που όχι απλώς είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να απολαμβάνουν οι πολίτες αυτού του κράτους τις θεμελιώδεις ατομικές τους ελευθερίες , αλλά που είναι το θεμέλιο του πολιτεύματός μας , θεμέλιο της Δημοκρατίας μας.

 Όπως οι Έλληνες του ’40 αντιστάθηκαν σ’ εκείνους που απείλησαν την ελευθερία τους , έτσι κι εμείς μπορούμε και οφείλουμε να αντισταθούμε σ’ αυτούς που απειλούν τη δική μας ελευθερία , το Σύνταγμά μας , τη λαϊκή μας κυριαρχία. Τι σημαίνει ότι ο Έλληνας δικαιούται και υποχρεούται να αντισταθεί «με κάθε μέσο» σε όσους καταπατούν το Σύνταγμα ; Αυτοί που επιχειρούν να καταλύσουν το Σύνταγμα το κάνουν μόνο με τη βία ; Μήπως υπάρχουν κάποιοι που για να το καταλύσουν μεταχειρίζονται άλλα μέσα ; Μήπως πια οι πόλεμοι δεν γίνονται με κανόνια και τανκς αλλά με πράξεις σε λογιστικά βιβλία , από αντιπάλους που δεν φορούν πια στρατιωτικές στολές αλλά έρχονται «ντυμένοι φίλοι» ; Και πώς μπορεί να αντισταθεί κανείς σ’ έναν τέτοιο , αλλόκοτο πόλεμο , που δεν έχει θηριωδίες και πτώματα στα πεδία των μαχών , αλλά έχει φτώχεια , ανεργία , ξενιτεμό , χιλιάδες κοινωνικές ανισότητες , έχει κατάργηση δικαιωμάτων ; Γι’ αυτό υπάρχουν αυτές οι μέρες των εθνικών γιορτών. Κι είναι πιο σημαντικές ακόμα σε τέτοιους δύσκολους καιρούς , επειδή σε κάνουν να συλλογιέσαι. Κι ότι , βέβαια , ούτε αυτό φτάνει. Επειδή η ελευθερία είναι «μας» δεν θα απαντήσεις ποτέ σ’ αυτά τα ερωτήματα μόνος σου. Γιατί το «μας» πάει με το «μαζί». Αυτό το «μαζί» που έκαναν πράξη , τότε , οι Έλληνες του ’40 , εσύ πρέπει να το κάνεις πράξη διαρκώς. Γιατί η ελευθερία «μας» δεν είναι κάτι που το κατακτάς και το φυλάς στο χρηματοκιβώτιό σου αναλλοίωτο. Είναι κάτι που το διεκδικείς συνεχώς και όχι μόνος σου. Μαζί.

Αλήθεια , εμείς πόσο περήφανοι νιώθουμε σήμερα ; Αν συναντούσαμε έναν από τους αντιστασιακούς του ’40 θα μπορούσαμε να τον κοιτάξουμε στα μάτια ; Κάναμε το χρέος μας απέναντι σ’ εκείνον , και απέναντι στα παιδιά μας ; Εμείς πόσο ελεύθεροι νιώθουμε σήμερα ; Στ’ αλήθεια εμείς παίρνουμε τις αποφάσεις  που αφορούν τον εαυτό μας ; Στ’ αλήθεια παίρνουμε όλοι εμείς , οι Έλληνες , τις αποφάσεις που αφορούν την πατρίδα μας ; Στ’ αλήθεια , κανείς δεν προσπαθεί σήμερα να καταλύσει το Σύνταγμά μας ; Στ’ αλήθεια δεν σκεφτήκαμε ποτέ ότι εμείς , όλοι εμείς , όλοι μαζί , έχουμε δικαίωμα και καθήκον να αντισταθούμε ; Ο καθένας από μας ας δώσει την δική του απάντηση. Σίγουρο πάντως είναι πως για να απαντήσουμε χρειαζόμαστε πραγματική παιδεία και ιστορική γνώση.

ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ !

ΖΗΤΩ Η 28^η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ !

*Η κα Αντωνία Κυριαζή είναι φιλόλογος - καθηγήτρια στο 2ο Γυμνάσιο Ορχομενού. Το εν λόγω κείμενο ανέγνωσε η ίδια ως πανηγυρικό αμέσως μετά την δοξολογία της εθνικής επετείου της  28ης Οκτωβρίου 1940.