Της Λούκας Κατσέλη*
Πριν από ένα χρόνο περίπου στη ΔΕΘ και ενώ η παγκόσμια κρίση είχε ήδη ξεσπάσει, ο πρωθυπουργός διαβεβαίωνε τον ελληνικό λαό ότι "οι μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής έβγαλαν, με τον ηπιότερο δυνατό τρόπο, τη χώρα από τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος και ενίσχυσαν δραστικά τις αντοχές της οικονομίας»! Ενα χρόνο αργότερα, η ελληνική οικονομία έχει μπει σε καθεστώς επιτήρησης και σε τροχιά ύφεσης. Ο προϋπολογισμός του 2009 κατέρρευσε πριν ακόμα ψηφισθεί. Το έλλειμμα έφθασε τα 17 δισ. ευρώ ήδη από το α' εξάμηνο του 2009 και ο δανεισμός του ελληνικού Δημοσίου ξεπέρασε τα 60 δισ., έναντι στόχου 43 δισ. ευρώ.
Η χώρα βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα με τον υψηλότερο δείκτη διαφθοράς στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην πρώτη τριάδα με τη χαμηλότερη ανταγωνιστικότητα και καταγράφει ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις στην παιδεία, την έρευνα, την καινοτομία και σε βασικούς δείκτες διακυβέρνησης.
Τι πήγε λάθος; Η απάντηση είναι η πελατειακή διαχείριση της οικονομίας από μια κυβέρνηση που ενδιαφέρθηκε κυρίως για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων αποδεκτών από τους οποίους προσδοκούσε πολιτικά οφέλη, παρά για την προώθηση του συλλογικού συμφέροντος.
Η πελατειακή διαχείριση της οικονομίας προωθήθηκε με όλα σχεδόν τα μέσα πολιτικής: α) με την προώθηση χαριστικών ρυθμίσεων όπως τη νομιμοποίηση καταθέσεων δισεκατομμυρίων ευρώ από το εξωτερικό και των πλαστών και εικονικών τιμολογίων (Ν. 3259/2004), την αμνήστευση φοροφυγάδων (Ν. 3296/04), τις περαιώσεις, την επαναφορά της διαδικασίας του εξωλογιστικού προσδιορισμού κερδών κ.λπ., β) με τη δραματική μείωση του φορολογικού βάρους για το κεφάλαιο σε σχέση με την εργασία, για τα μεγάλα εισοδήματα και τη μεγάλη ακίνητη περιουσία και τη χορήγηση επιλεκτικών φοροαπαλλαγών, γ) με την εκποίηση κερδοφόρων επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας όπως τον ΟΤΕ, την απαξίωση δημόσιων υπηρεσιών ή επενδύσεων προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων και την προώθηση ιδιωτικοποιήσεων αμφιβόλου σκοπιμότητας, δ) με την έκρηξη ρουσφετολογικών προσλήψεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, την κομματικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, την ασφυκτική παρέμβαση στη Δικαιοσύνη και στις Ανεξάρτητες Αρχές, ε) με την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες ύψους 28 δισ. χωρίς διασφαλίσεις ότι θα διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία και τη χορήγηση εγγυήσεων του Δημοσίου χωρίς αποτελεσματικά κριτήρια, τη διασπάθιση των κοινοτικών πόρων σε παροχές και ενισχύσεις με σαφή προεκλογικό προσανατολισμό και τις ανεξέλεγκτες υπερτιμολογήσεις στις κρατικές προμήθειες.
Αποτέλεσμα της πελατειακής διαχείρισης υπήρξε όχι μόνο ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός και η διεύρυνση της ανισότητας, αλλά και η ανάσχεση κάθε σοβαρής παραγωγικής πρωτοβουλίας.
Πολλοί προεξοφλούν ότι σε λίγες ημέρες, από το βήμα της ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός θα επαναλάβει την «αποφασιστικότητά» του «να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις» και τη δέσμευσή του να ληφθούν «όλα τα αναγκαία μέτρα για το συμφέρον του τόπου και των πολιτών...» (ΔΕΘ 2008). Η αναντιστοιχία όμως ρητορείας και πράξης έχει υπονομεύσει βαθύτατα την αξιοπιστία όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά και του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του.
Ο πολίτης γνωρίζει ότι υπάρχει εναλλακτική προοδευτική οικονομική πρόταση. Πολιτικές για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας με παροχή ρευστότητας σε επιχειρήσεις και όχι μόνο στις τράπεζες, ανακούφιση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, αύξηση των δημόσιων επενδύσεων, ενίσχυση της υγιούς επιχειρηματικότητας, δημιουργία προστιθέμενης αξίας και νέων θέσεων εργασίας με αιχμή την Πράσινη Ανάπτυξη, τη ριζική βελτίωση του συστήματος παιδείας και τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας.
Πολιτικές για τη στήριξη των μεσαίων και χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων μέσω αναδιανομής του φορολογικού βάρους, εισοδηματικής στήριξης σε ευάλωτες ομάδες και αποκατάστασης του κοινωνικού κράτους στην εργασία, στην υγεία, στην ασφάλιση, στην πρόνοια. Πολιτικές υγιούς αναχρηματοδότησης της οικονομίας με προτεραιότητα στη δημοσιονομική εξυγίανση. Αυτό για το οποίο επιμένει είναι το ΠΑΣΟΚ, ως κυβέρνηση, να θέσει τέρμα στην πελατειακή διαχείριση της πολιτικής εξουσίας και της οικονομίας. Να κλείσει τ' αφτιά του στις σειρήνες των κοντόφθαλμων πολιτικών και κομματικών εξυπηρετήσεων και των ιδιοτελών συμφερόντων. Να απαλλαγεί από το «κλειστό κύκλωμα εξουσίας» που απομυζά προσόδους από τις εκλεκτικές συγγένειες με το κράτος και τους λειτουργούς του.
Το μεγάλο στοίχημα της οικονομίας θα κριθεί στην πολιτική. Οπως στον ιδιωτικό τομέα, η αποτελεσματικότητα εξαρτάται όχι μόνο από την ικανότητα του διευθύνοντος συμβούλου και το επιχειρησιακό σχέδιο της επιχείρησης αλλά από την ποιότητα της εταιρικής διακυβέρνησης, έτσι και στο στίβο της πολιτικής τα αποτελέσματα κρίνονται όχι μόνο από τη βούληση της ηγεσίας και το περιεχόμενο της πολιτικής πρότασης αλλά και από την αποτελεσματικότητα εφαρμογής και την ποιότητα της διακυβέρνησης.
Από τη στελέχωση της διοίκησης όχι με ευνοημένους κουμπάρους, αλλά με στελέχη που διαθέτουν ήθος, γνώση και διάθεση προσφοράς. Από τη θέσπιση συγκεκριμένης θητείας σ' όλους τους θεσμούς: Κοινοβούλιο, αυτοδιοίκηση, συνδικάτα. Από την ανάρτηση όλων των αποφάσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα στο Διαδίκτυο. Από την επιβολή αυστηρών κανόνων για την καταπολέμηση της σύγκρουσης συμφερόντων. Από την κατοχύρωση της ουσιαστικής θεσμικής ανεξαρτησίας των Ανεξάρτητων Αρχών, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από την εισαγωγή διπλογραφικού συστήματος παντού, την κατάρτιση προϋπολογισμών προγραμμάτων όπου όλοι χρηματοδοτούνται βάσει μετρήσιμων αποτελεσμάτων και την εισαγωγή αντικειμενικών και διαφανών ελεγκτικών διαδικασιών στις προμήθειες, στη φορολόγηση, στη λειτουργία των νοσοκομείων και των ΟΤΑ. Από την αποκατάσταση της διαφάνειας, της αξιοκρατίας, του ελέγχου, της λογοδοσίας. Σε αυτά κρίθηκε και απέτυχε η κυβέρνηση Καραμανλή. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ.
Η χώρα βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα με τον υψηλότερο δείκτη διαφθοράς στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην πρώτη τριάδα με τη χαμηλότερη ανταγωνιστικότητα και καταγράφει ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις στην παιδεία, την έρευνα, την καινοτομία και σε βασικούς δείκτες διακυβέρνησης.
Τι πήγε λάθος; Η απάντηση είναι η πελατειακή διαχείριση της οικονομίας από μια κυβέρνηση που ενδιαφέρθηκε κυρίως για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων αποδεκτών από τους οποίους προσδοκούσε πολιτικά οφέλη, παρά για την προώθηση του συλλογικού συμφέροντος.
Η πελατειακή διαχείριση της οικονομίας προωθήθηκε με όλα σχεδόν τα μέσα πολιτικής: α) με την προώθηση χαριστικών ρυθμίσεων όπως τη νομιμοποίηση καταθέσεων δισεκατομμυρίων ευρώ από το εξωτερικό και των πλαστών και εικονικών τιμολογίων (Ν. 3259/2004), την αμνήστευση φοροφυγάδων (Ν. 3296/04), τις περαιώσεις, την επαναφορά της διαδικασίας του εξωλογιστικού προσδιορισμού κερδών κ.λπ., β) με τη δραματική μείωση του φορολογικού βάρους για το κεφάλαιο σε σχέση με την εργασία, για τα μεγάλα εισοδήματα και τη μεγάλη ακίνητη περιουσία και τη χορήγηση επιλεκτικών φοροαπαλλαγών, γ) με την εκποίηση κερδοφόρων επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας όπως τον ΟΤΕ, την απαξίωση δημόσιων υπηρεσιών ή επενδύσεων προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων και την προώθηση ιδιωτικοποιήσεων αμφιβόλου σκοπιμότητας, δ) με την έκρηξη ρουσφετολογικών προσλήψεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, την κομματικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, την ασφυκτική παρέμβαση στη Δικαιοσύνη και στις Ανεξάρτητες Αρχές, ε) με την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες ύψους 28 δισ. χωρίς διασφαλίσεις ότι θα διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία και τη χορήγηση εγγυήσεων του Δημοσίου χωρίς αποτελεσματικά κριτήρια, τη διασπάθιση των κοινοτικών πόρων σε παροχές και ενισχύσεις με σαφή προεκλογικό προσανατολισμό και τις ανεξέλεγκτες υπερτιμολογήσεις στις κρατικές προμήθειες.
Αποτέλεσμα της πελατειακής διαχείρισης υπήρξε όχι μόνο ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός και η διεύρυνση της ανισότητας, αλλά και η ανάσχεση κάθε σοβαρής παραγωγικής πρωτοβουλίας.
Πολλοί προεξοφλούν ότι σε λίγες ημέρες, από το βήμα της ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός θα επαναλάβει την «αποφασιστικότητά» του «να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις» και τη δέσμευσή του να ληφθούν «όλα τα αναγκαία μέτρα για το συμφέρον του τόπου και των πολιτών...» (ΔΕΘ 2008). Η αναντιστοιχία όμως ρητορείας και πράξης έχει υπονομεύσει βαθύτατα την αξιοπιστία όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά και του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του.
Ο πολίτης γνωρίζει ότι υπάρχει εναλλακτική προοδευτική οικονομική πρόταση. Πολιτικές για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας με παροχή ρευστότητας σε επιχειρήσεις και όχι μόνο στις τράπεζες, ανακούφιση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, αύξηση των δημόσιων επενδύσεων, ενίσχυση της υγιούς επιχειρηματικότητας, δημιουργία προστιθέμενης αξίας και νέων θέσεων εργασίας με αιχμή την Πράσινη Ανάπτυξη, τη ριζική βελτίωση του συστήματος παιδείας και τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας.
Πολιτικές για τη στήριξη των μεσαίων και χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων μέσω αναδιανομής του φορολογικού βάρους, εισοδηματικής στήριξης σε ευάλωτες ομάδες και αποκατάστασης του κοινωνικού κράτους στην εργασία, στην υγεία, στην ασφάλιση, στην πρόνοια. Πολιτικές υγιούς αναχρηματοδότησης της οικονομίας με προτεραιότητα στη δημοσιονομική εξυγίανση. Αυτό για το οποίο επιμένει είναι το ΠΑΣΟΚ, ως κυβέρνηση, να θέσει τέρμα στην πελατειακή διαχείριση της πολιτικής εξουσίας και της οικονομίας. Να κλείσει τ' αφτιά του στις σειρήνες των κοντόφθαλμων πολιτικών και κομματικών εξυπηρετήσεων και των ιδιοτελών συμφερόντων. Να απαλλαγεί από το «κλειστό κύκλωμα εξουσίας» που απομυζά προσόδους από τις εκλεκτικές συγγένειες με το κράτος και τους λειτουργούς του.
Το μεγάλο στοίχημα της οικονομίας θα κριθεί στην πολιτική. Οπως στον ιδιωτικό τομέα, η αποτελεσματικότητα εξαρτάται όχι μόνο από την ικανότητα του διευθύνοντος συμβούλου και το επιχειρησιακό σχέδιο της επιχείρησης αλλά από την ποιότητα της εταιρικής διακυβέρνησης, έτσι και στο στίβο της πολιτικής τα αποτελέσματα κρίνονται όχι μόνο από τη βούληση της ηγεσίας και το περιεχόμενο της πολιτικής πρότασης αλλά και από την αποτελεσματικότητα εφαρμογής και την ποιότητα της διακυβέρνησης.
Από τη στελέχωση της διοίκησης όχι με ευνοημένους κουμπάρους, αλλά με στελέχη που διαθέτουν ήθος, γνώση και διάθεση προσφοράς. Από τη θέσπιση συγκεκριμένης θητείας σ' όλους τους θεσμούς: Κοινοβούλιο, αυτοδιοίκηση, συνδικάτα. Από την ανάρτηση όλων των αποφάσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα στο Διαδίκτυο. Από την επιβολή αυστηρών κανόνων για την καταπολέμηση της σύγκρουσης συμφερόντων. Από την κατοχύρωση της ουσιαστικής θεσμικής ανεξαρτησίας των Ανεξάρτητων Αρχών, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Από την εισαγωγή διπλογραφικού συστήματος παντού, την κατάρτιση προϋπολογισμών προγραμμάτων όπου όλοι χρηματοδοτούνται βάσει μετρήσιμων αποτελεσμάτων και την εισαγωγή αντικειμενικών και διαφανών ελεγκτικών διαδικασιών στις προμήθειες, στη φορολόγηση, στη λειτουργία των νοσοκομείων και των ΟΤΑ. Από την αποκατάσταση της διαφάνειας, της αξιοκρατίας, του ελέγχου, της λογοδοσίας. Σε αυτά κρίθηκε και απέτυχε η κυβέρνηση Καραμανλή. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ.
* Άρθρο της κας Λούκας Κατσέλη, Πολιτικής Εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ για θέματα Οικονομίας στην εφημερίσα «ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου