Είναι πιθανό να επαναληφθεί η ιστορία της Lehman Brothers στην Κυπρο;

Του Δημήτρη Κραβαρίτη*

Τελικά υπάρχει λύση

 ή η ιστορία επαναλαμβάνεται;  
 Τελικά δεν απέφυγε και η Κύπρος να μπει στη σκιά του Euro group και του International Monetary Fund. Ποιος θα το έλεγε πως οι προσπάθειες του προηγούμενου Κυπριακού Κοινοβουλίου για την εισαγωγή της Κύπρου στην νομισματική ένωση αντί να φέρει οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα στη χώρα, θα την οδηγούσε στο οικονομικό αδιέξοδο και καταστροφή. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι και οι αιτίες που οδήγησαν την Κύπρο σε αυτήν την κατάσταση; Ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές με τις άλλες χώρες που έχουν ήδη υιοθετήσει  αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα κάτω από την αυστηρή πολιτική του μνημονίου; Γιατί άραγε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν έχουν διδαχθεί από τις οικονομικές κρίσεις των προηγούμενων χρόνων ( Αργετινής, 1999-2002), (Ασιατική , 1997);
Είναι κάποια σημαντικά ερωτήματα τα οποία έχουν απαντηθεί και αναλυθεί πολλές φορές, παρ` ολα αυτά όμως τα λάθη επαναλαμβάνονται. Και εύλογα μπαίνει το ερώτημα ΓΙΑΤΙ;Καταρχήν θα ήθελα να εξηγήσω κάποια πράγματα σχετικά με την οικονομική κρίση στην Αργεντινή και την Ασία χωρίς βέβαια να μπω σε δύσκολους οικονομικούς όρους που δύσκολα γίνονται κατανοητοί. Θα ήθελα να το κάνω αυτό γιατί πιστεύω πως θα βοηθήσει στην κατανόηση της Ευρωπαικής κρίσης. Ακόμη θα ήθελα να το κάνω γιατί ο τύπος, ο πολιτικός κόσμος και τα media στην Ελλάδα προτιμούν να επικεντρώνονται στα γεγονότα χωρίς διευκρινήσεις και επιμορφωτικούς σκοπούς χωρίς να γίνεται αντιληπτό στους πολίτες το τι πραγματικά συμβαίνει και τελικά το τι πραγματικά πρέπει μα συμβεί. Το σημαντικό είναι να βρεθεί οπωσδήποτε λύση ώστε να ξεπεράσουμε την ύφεση των πέντε χρόνων που έχει οδηγήσει 1500000 ανθρώπους στην ανεργία καταστρέφοντας ουσιαστικά μία γενιά.
Οι ρίζες της κρίσης στην Αργεντινή προέρχονται  από την  απόφαση του εκάστοτε Υπουργού Οικονομικών Domingo Cavallo να υιοθετήσει Fixed Exchange Rate, δηλαδή σταθερό επιτόκιο ισοτιμίας (1 pesos= 1 dollar) με σκοπό την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Όμως  αυτή η πολιτική δε δούλεψε όπως αναμενόταν. Ένας από τους λόγους ήταν ότι χάθηκε η ευελιξία . Πια, το pesos έπρεπε να ακολουθεί την τρελή πορεία του δολαρίου  Αυτό σήμαινε πως η Αργεντινή είχε υιοθετήσει ένα ισχυρό νόμισμα έχοντας μια αδύναμη οικονομία. Και εκτός από αυτό, η υποτίμηση των νομισμάτων των γειτόνων της (Βραζιλια και Μεξικο) έστρεφαν τους επενδυτές σε αυτές τις χώρες κάνοντας την Αργεντινη λιγότερο ανταγωνιστική.Κάτι που συμβαίνει το ίδιο και στην δική μας περίπτωση. Βλέπουμε την Ελλαδα να βυθίζεται στην ύφεση σε συνδιασμό με τους αυστηρούς φόρους,  δημιουργώντας επενδυτικές ευκαιρίες στην γειτονική μας Τουρκία.
Όσον αφορά, τις ρίζες της κρίσης στην Ασία ήταν η τραπεζική φούσκα κάτι που συμβαίνει τώρα στην Κύπρο. Δεν θα ήθελα να επικεντρωθώ περαιτέρω για τους λόγους αυτής της κρίσης λόγω περιορισμό χώρου.
Το 2008, είχαμε την κατάρρευση ενός από τους μεγαλύτερους τραπεζικούς κολοσσούς , της Lehman Brothers.
Αυτό έγινε γιατί η Αμερικανική Κυβέρνηση αποφάσισε να μην βοηθήσει στην αναγκαία ανακεφαλοποιηση, αναφερόμενη ηθικούς λόγους. Σύμφωνα πάντα με τον Λευκο οίκο , οι οικονομικές καινοτομίες ( swaps, options, future contracts), χρησιμοποιούνταν για κερδοσκοπικούς σκοπούς αντί για μείωση του συστηματικού και μη συστηματικού ρίσκου, έχοντας αποτέλεσμα τη αύξηση τη μόχλευσης (leverage ratio) στο τραπεζικό ίδρυμα. Οπότε, ο Λευκος οίκος ήθελε να αποτρέψει τα υπολοιπα τραπεζικά ιδρύματα να ακολουθούσουν τις ίδιες τακτικές.
Αυτό όμως είχε σοβαρές επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα σε όλο τον κόσμο λόγω του φαινομένου (contagion), μετάδοση.
Κάτι που πάει να γίνει και στην περίπτωση της Κύπρου.
Εάν οι Κυπριακές τράπεζες χρεοκοπήσουν θα επηρεάσουν αρνητικά το τραπεζικό σύστημα στο σύνολο της Ευροζώνης και ειδικά τις Ελληνικές τράπεζες, δημιουργώντας ένα χάος στο μακροοικονομικό περιβάλλον.
Αυτομάτως όλες οι θυσίες του Ελληνικού λαού θα χαθούν και οι προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου θα αλλάξουν φέρνοντας και άλλα αυστηρότερα μέτρα.
Οπότε είναι αναγκαίο να βρεθεί λύση για την ανακεφαλαιοποίηση των Κυπριακών τραπεζών.
Ακόμη η ιστορία έχει δείξει πως όπου έχει εμπλακεί το Διεθνες Νομισματικό ταμείο, η εκάστοτε χώρα έχει καταστραφεί οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά, δινοντας την ευκαιρία στις γειτονικές χώρες να έχουν ανάπτυξη, βλέπε παράδειγμα Αργετινής,( Σημερα η γειτόνισσα της Βραζιλια είναι η 3^η  οικονομία στον κόσμο), βλέπε Τουρκία πόσο γρήγορα αναπτύσσεται λόγω της ευελιξίας της υποτίμησης του νομισματός της.
Οπότε οι κυριότεροι λόγοι της κρίσης είναι:1)    Είναι το ευρώ. Είναι αδύνατον να έχουν οι νότιες χώρες της Ευρώπης το ίδιο νόμισμα με τη Γερμανία. Μίλάμε για οικονομίες που είναι συγκριτικά αδύναμες σε σχέση με την ισχυρή βιομηχανία της Γερμανίας.
2)    Η διαφθορά του πολιτικού συστήματος που οδήγησε το χρέος στη μη βιωσιμότητα
3)    Η λανθασμένη πολιτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Είναι αποδεδειγμένο πως με αυστηρά δημοσιονομικα μέτρα δε γίνεται να λειτουργήσει η αληθινή οικονομια. Τα προβλήματα ρευστότητας εμφανίζονται στον οικονομικό χωρο.
 Προτεινόμενες λύσεις1)    Πρώτα, όσον αφορά την Κύπρο, άμεση ανακεφαλοποίηση των τραπεζών μέσω της Ευρωπαικής Κεντρικής Τράπεζας. Με τη μη ανακεφαλοποίηση θα επηρεαστεί το τραπεζικό σύστημα σε όλη την Ευρώπη. Οι μετοχές των εταιρειών θα πέσουν κατακόρυφα. Οι επενδυτές, θα στραφούν σε άλλες αγορές (emerging markets) δημιουργώντας οικονομική αστάθεια γενικά στον Ευρωπαικό χώρο. Βλέπε την περίπτωση της Lehman Brothers .
2)    Για την Ελλάδα, άμεση διαπραγμάτευση των όρων του μνημονίου. Τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα είναι επετακτική ανάγκη να σταματήσουν. Πως θα το πετύχουμε αυτό; Με το να προετοιμαστούμε να βγούμε εκτός ευρώ.  Δεν είναι δυνατό να έχουμε ένα τόσο ισχυρό νόμισμα λόγω της Γερμανίας. (Πιο ισχυρό ακόμη και από την αγγλική λίρα και το Αμερικανικό δολάριο). Τι εννοώ με αυτό; Χώρες με τα ίδια οικονομικά προβλήματα και τεράστια ποσοστά ανεργίας όπως Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία και Κύπρος να είναι έτοιμες να υιοθετήσουν μία δικιά τους νομισματική ένωση η οποία θα αντιπροσωπεύει ρεαλιστικά τις οικονομίες τους. Άρα, αυτομάτως θα ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητα τους, κάνοντας τις εξαγωγές τους πολύ φθηνότερες.
Με το να υιοθετήσεις Floating rate γίνεσαι πιο ευέλικτος. Μπορείς να υποτιμήσεις και να υπερτιμήσεις το νόμισμά σου ανάλογα με την κατάσταση που αντιμετωπίζεις.
Έχεις τη δυνατότητα να μειώσεις τον εταιρικό φόρο προσελκύοντας επενδύσεις μη επιτρέποντας τις ανταγωνιστικές χώρες (Τουρκία να έχουν ραγδαία ανάπτυξη).
Μπορείς να γίνεις ανταγωνιστικός με μειωμένες τιμές εκμεταλλευόμενος τους οικονομικούς κολώνες: Τουρισμός, Ενέργεια, Αγροτική παραγωγή( Πρωτογενή και Δευτερογενή τομέα) και βέβαια και το Real Estate ιδρύοντας νόμους και μειώνοντας την γραφειοκρατία με σκοπό να προσελκύσεις ξένους επενδυτές. Ένα παράδειγμα, είναι οι Ρώσοι που πραγματικά θέλουν να αγοράσουν σπίτια και γη αλλά λόγω των νόμων και της γραφειοκρατίας ακυρώνονται όλες οι πράξεις.
3)    Άμεση συνεργασία με αναπτυσσόμενες χώρες : Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, σταματώντας κάθε συνεργασία με τη Γερμανία.
Με το να είσαι έτοιμος να υλοποιήσεις αυτό το πλάνο, έχεις τη δυνατότητα να               διαπραγματευτείς. Δείχνεις στην Γερμανία πως έχεις plan b. Δείχνεις στη Γερμανία πως εάν βγεις εκτός ευρώ δημιουργώντας μία νομισματική ένωση με τις νότιες χώρες της Ευρώπης ότι θα χάσει τα κέρδη της. Θα σταματήσει να κερδοσκοπεί εις βάρος μας. Μην ξεχνάμε πως τα 2/3 του χρέους μας το έχουμε δανειστεί απο Γερμανικές τράπεζες. Φανταστείτε, να χρεοκοπήσουμε , πως θα καταρρεύσει το γερμανικό τραπεζικό σύστημα λόγω του φαινομένου contagion.
Πρέπει να ακολουθήσουμε τον ίδιο δρόμο που ακολουθεί και η Γερμανία. Του "Εκφοβισμού". Και είναι πολύ σημαντικό οι νότιες χώρες να ακολουθήσουν το ίδιο πλάνο. Άλλο, είναι να βγεις εκτός ευρώ και να είσαι μόνος σου και άλλο είναι να είσαι ένα group χωρών.

*Ο  Ορχομένιος Δημήτρης Κραβαρίτης είναι Οικονομολόγος,   Msc in Finance at Oxford Brookes University.