Εκπαιδευτικό Σύστημα: Οι νέοι προσανατολισμοί

Του Δημήτρη Κ. Καραμάνη*

Οι χώρες όπως και οι άνθρωποι , σε περιόδους κρίσης αλλάζουν. Η αλλαγή αυτή σε πολλές περιπτώσεις, ισοδυναμεί με ωρίμανση και αυτό είναι ίσως το μοναδικό καλό που προκύπτει από τις κρίσεις αυτές.
Τον τελευταίο καιρό , στα πλαίσια του κοινωνικού διαλόγου και των αναλύσεων για την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας , ολοένα και πιο δυνατά ακούγονται φωνές που υποστηρίζουν ότι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την κρίση αυτή είναι η αναμόρφωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Δυστυχώς η Παιδεία κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης υπήρξε ο κατεξοχήν χώρος άσκησης μικροπολιτικής , πειραματισμού και λαϊκισμού. Στο όνομα ενός κακώς νοούμενου ''προοδευτισμού'' επικράτησε σιγά σιγά η λογική της ήσσονος προσπάθειας , η ανατροπή της παιδαγωγικής σχέσης διδάσκοντος-διδασκόμενου , η λογική της βαθμοθηρίας, των υπέρμετρων ''προνομίων'' των μαθητών ( ένα από αυτά οι 50 αδικαιολόγητες απουσίες!!!), της πρώιμης εξειδίκευσης, του διαχωρισμού των μαθημάτων σε κύρια και δευτερεύοντα , οι άπειρες χαμένες ώρες (για συνδικαλιστικές άδειες , εορτές, εκδρομές, μαθητικές εκλογές, συνεδριάσεις κάθε τύπου). Ο περίφημος ''εκδημοκρατισμός'' της εκπαίδευσης έγινε συνώνυμο της κατάργησης κάθε μορφής αξιολόγησης, της αυτόματης μετάβασης από τάξη σε τάξη , της αυτονόητης λήψης του πτυχίου. Μοναδικός σκοπός του σχολείου έγινε η προετοιμασία για τα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι με αποτέλεσμα να υποχωρήσει αυτόματα το ιδανικό της ολόπλευρης μόρφωσης, η ηθική πλευρά της αγωγής να θεωρηθεί δευτερεύουσα , η παιδεία να μετατραπεί σε ''εκπαίδευση μέσα σε γκέτο από μπετόν ''(Χρ. Μίσιος ) , να θριαμβεύσει η παραπαιδεία.
Μετά από 16 χρονιά μάχιμης εκπαιδευτικής δράσης στη Μέση Εκπαίδευση επιθυμώ να κάνω κάποιες προτάσεις που κατά τη γνώμη μου , αν εφαρμοστούν , θα βελτιώσουν την κατάσταση και σε επίπεδο λειτουργίας και σε επίπεδο περιεχομένου του εκπαιδευτικού έργου. (Τις προτάσεις αυτές τις έχω καταθέσει και στον αντίστοιχο Τομέα Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας , του οποίου έχω την τιμή να είμαι μέλος ).
Α) Αποσύνδεση του Λυκείου από τις εξετάσεις εισαγωγής στα Α.Ε.Ι - Τ.Ε.Ι.
Εδώ το ζήτημα είναι το πώς. Σίγουρα ο δρόμος περνάει μέσα από την καθιέρωση ενός Απολυτηρίου Λυκείου που θα είναι δυσκολότερο απ΄ότι σήμερα να αποκτηθεί , με εξετάσεις από το Γυμνάσιο στο Λύκειο και από τάξη σε τάξη του Λυκείου, σε επίπεδο περιφερειακό και όχι σχολικής μονάδας και με διεξαγωγή πανελλαδικών εξετάσεων μετά την απόκτηση του Απολυτηρίου αυτού. Κατ΄αυτο τον τρόπο και με τη σύνδεση ( σε κάποιο ποσοστό) του βαθμού του Απολυτηρίου με την πρόσβαση στα Α.Ε.Ι - Τ.Ε.Ι. θα δοθεί και πάλι έμφαση από τούς μαθητές σε όλα τα μαθήματα και τα γνωστικά πεδία και δεν θα γίνεται ο απαράδεκτος διαχωρισμός σε κύρια και δευτερεύοντα όπως σήμερα.
Β) Η παραπάνω αλλαγή με την παράλληλη αναβάθμιση της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης θα συντελέσει και στην αποφόρτιση του Γενικού Λυκείου από τον υπέρμετρο αριθμό των μαθητών που φοιτούν σε αυτό, χωρίς όμως να έχουν πολλοί από αυτούς ούτε την υποδομή ούτε τα αντίστοιχα ενδιαφέροντα άλλα απλώς επειδή η Τεχνική Εκπαίδευση και τα επαγγέλματα που συνδέονται με αυτήν θεωρούνται '' δεύτερης κατηγορίας''. Η αλλαγή αυτή θα έδινε πολύτιμες ανάσες και στα ζητήματα της ανεργίας και της οικονομίας αφού, όπως είναι παγκοίνως γνωστό , στα επαγγέλματα που αντιστοιχούν στο Γενικό Λύκειο υπάρχει πια τεράστια ανεργία , ενώ αντίθετα υπάρχει ζήτηση σε πολλά επαγγέλματα που προκύπτουν από την Τεχνική Εκπαίδευση. Απαραίτητη όμως στην περίπτωση αυτή είναι μια εκστρατεία ενημέρωσης και μια συνολική προσπάθεια εξάλειψης της υποτιμητικής αντίληψης της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στα χειρωνακτικά επαγγέλματα.
Γ) Εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση , η οποία εξαγγέλλεται αλλά στην πράξη δεν πραγματοποιείται , αφού δεν υπάρχουν κατάλληλα Λογισμικά και η πρόσβαση των μαθητών στο διαδίκτυο είναι περιορισμένη. Μια τέτοια εξέλιξη θα ανανέωνε το ενδιαφέρον για πολλά εκπαιδευτικά αντικείμενα και κυρίως τα θεωρητικά (π.χ. ένα μάθημα Ιστορίας γίνεται πολύ πιο ενδιαφέρον για ένα παιδί του σήμερα όταν συνοδεύεται από εικόνα και ήχο). Τα παιδιά σήμερα ζουν στον ''πολιτισμό της εικόνας'' και είναι πιο εξοικειωμένα μ'αυτή παρά με το γραπτό κείμενο. Αντί ναι δαιμονοποιούμε αυτή την πραγματικότητα , θα πρέπει να την εκμεταλλευτούμε.
Δ) Επίτευξη του στόχου της διαθεματικότητας , εφόσον τα διάφορα γνωστικά αντικείμενα δεν είναι στεγανά άλλα αλληλεπιδρούν. Για παράδειγμα η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών συνδέεται με την Ιστορία και τα Μαθηματικά κ.ο.κ. Χρειάζονται βέβαια τα αντίστοιχα βιβλία και λογισμικά προγράμματα στη κατεύθυνση αυτή , η οποία όμως θα κάνει ουσιαστική, ενδιαφέρουσα και κριτική τη γνώση.
Ε) Αναβάθμιση του ρόλου του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού , με τη συμμετοχή ειδικών συμβούλων (κοινωνιολόγων , ψυχολόγων, επιμελητηριακών παραγόντων και γενικά παραγόντων της αγοράς). Σε μια εποχή και μια κοινωνία των οποίων το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι και θα είναι η ανεργία, τα παραπάνω νομίζω ότι πρέπει να θεωρούνται εκ των, ων ουκ άνευ.
ΣΤ) Είναι αναγκαίο να επαναλειτουργήσει ο θεσμός της ενισχυτικής διδασκαλίας για τους πιο ''αδυνάτους'' μαθητές που και την παραπαιδεία θα αντιμετωπίσει σε ένα βαθμό και αναγκαίο είναι , λόγω της οικονομικής κρίσης ιδιαίτερα.
Ζ) Είναι αναγκαία η στοιχειώδης αξιολόγηση του εκπαιδευτικού , του εκπαιδευτικού έργου και της εκπαιδευτικής μονάδας και η συχνή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όχι μόνο σε θέματα γνωστικού αντικειμένου αλλά και παραγωγικής φύσεως , γιατί τα προβλήματα και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι νέοι σήμερα απαιτούν ειδικές γνώσεις για το χειρισμό τους. Παράλληλα είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση της Σχολής Γονέων μέσα στο ίδιο το Σχολείο.
Τέλος, σημαντικότατη πρέπει να θεωρήται η εισαγωγή του μαθήματος Οικονομίας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες , αφού ο πολίτης που δεν έχει στοιχειώδεις οικονομικές γνώσεις δε μπορεί να έχει ξεκάθαρη εικόνα ούτε να κρίνει τα πολιτικά δρώμενα.


* O Δημήτρης Κ. Καραμάνης είναι Εκπαιδευτικός-Φιλόλογος, Πρόεδρος ΝΟ.Δ.Ε. Βοιωτίας και Μέλος του Τομέα Παιδείας Νέας Δημοκρατίας.