Του Θανάση Ζεκεντέ*
Τι άλλαξε στην Ελλάδα μέσα σε δυο χρόνια και περάσαμε από την οικονομική ανάπτυξη με ρυθμούς 3% - 4% ετησίως στη διεθνή οικονομική κρίση και τελικά στη δημοσιονομική ασφυξία, την εγχώρια ύφεση και την όξυνση της ανεργίας; Άλλαξαν τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας; Χειροτέρεψε η παραγωγικότητα των Ελλήνων ή επιδεινώθηκε η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών μας; Η απάντηση είναι τόσο απλή που κάνει εντύπωση.Η Ελλάδα, ως χώρα, και οι έλληνες, ως ιδιώτες, συνηθίσαμε να ζούμε καταναλώνοντας πάνω από τις δυνατότητες μας. Σήμερα που η διεθνή κρίση κλόνισε την παγκόσμια οικονομία το «πάρτι» τελείωσε. Οι πιστωτές μας ζητάνε όχι μόνο να μάθουμε να καταναλώνουμε όσο παράγουμε, αλλά σταδιακά να μειώσουμε και το χρέος μας, τόσο αυτό που έχουμε δημοσιοποιήσει όσο και το αφανές μας χρέος (εξοπλιστικά προγράμματα, χρέη νοσοκομείων, ΟΤΑ κα). Η Ελλάδα ως χώρα έχει δημοσιονομικό έλλειμμα κάθε χρόνο από το 1974 έως και σήμερα. Δηλαδή εδώ και 36 έτη δεν υπάρχει ούτε μια χρονιά η χώρα να κάλυψε τις δημόσιες δαπάνες της από τα φορολογικά της έσοδα. Το αποτέλεσμα ήταν το 2009 το δημοσιονομικό έλλειμμα να φτάσει το 12,7% του ΑΕΠ ενώ το δημόσιο χρέος εκτιμάται σε 125% του ΑΕΠ, δηλαδή το υψηλότερο στην Ευρωζώνη. Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Συνεπάγεται θυσίες και κοινωνικό κόστος. Ωστόσο είναι μια αναγκαία διαδικασία που αν δεν προχωρήσει οι διεθνείς αγορές θα συνεχίσουν να μας τιμωρούν με υψηλά επιτόκια, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την προσπάθεια εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Το πιο δύσκολο έργο του οικονομικού επιτελείου είναι να μην πληρώσουν για μια ακόμη φορά οι ίδιοι, δηλαδή οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι ασθενέστεροι το κόστος της δημοσιονομικής εξυγίανσης της χώρας μας. Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο να δοθεί έμφαση κυρίως στη μείωση των δημοσίων δαπανών, με αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας κάθε ευρώ δημοσίου χρήματος. Η αύξηση των φόρων μπορεί να συμβάλει στην όξυνση της οικονομικής ύφεσης και τελικά να έχει ως συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη μείωση των δημόσιων εσόδων, λόγω της συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο δεν είναι μόνο το δημόσιο που καταναλώνει πάνω από τις δυνατότητες του. Οι έλληνες ιδιώτες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, από το 1998 και μετά, δηλαδή τα τελευταία 12 χρόνια καταναλώνουν πάνω από τις δυνατότητες τους. Το άθροισμα κατανάλωσης και επενδύσεων ξεπερνά το εισόδημα επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Με απλά λόγια το εγχώριο ποσοστό αποταμίευσης δεν καλύπτει τις αναγκαίες επενδύσεις, με αποτέλεσμα η διαφορά τους να καλύπτεται τα τελευταία 12 έτη με δανεισμό από το εξωτερικό. Δηλαδή στην Ελλάδα υπάρχει διπλό έλλειμμα τόσο σε ότι αφορά το δημόσιο τομέα όσο και σε ότι αφορά τον ιδιωτικό τομέα, το οποίο καλύπτεται με εξωτερικό δανεισμό. Είναι προφανές ότι η κατανάλωση πρέπει να ισορροπήσει σε συνάρτηση με το εγχώριο εισόδημα και για να γίνει αυτό οι λύσεις είναι πολύ συγκεκριμένες, είτε να μειωθεί η κατανάλωση είτε να αυξηθεί η παραγωγή είτε ιδεατά και τα δυο.
Η εγχώρια κατανάλωση πρέπει να επαναξιολογηθεί και να περιοριστεί ο άκρατος καταναλωτισμός. Μόνο έτσι μπορούν να πιεστούν οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών, οι όποιες είναι υψηλές (είναι χαρακτηριστική η ακαμψία της τιμής των ακινήτων, η οποία δεν δικαιολογείται δεδομένης της κάμψης στη ζήτηση) και με τον τρόπο αυτό θα βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της εγχώριας οικονομίας (πχ φθηνότερες τιμές σε τουριστικές περιοχές με καλύτερες υπηρεσίες θα διευρύνουν την τουριστική περίοδο και το τουριστικό συνάλλαγμα που εισρέει στη χώρα) συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αύξηση της εγχώριας παραγωγής και στον περιορισμό του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών.
Αν δεν γίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο, τότε δεν μας φταίει κανείς Ευρωπαίος ή Αμερικάνος οικονομολόγος, πολιτικός, τραπεζίτης ή δημοσιογράφος. Σήμερα πρέπει να πληρώσουμε τα συσσωρευμένα οικονομικά και καταναλωτικά λάθη του παρελθόντος, ωστόσο δεν αρκεί να τα πληρώσουμε πρέπει και να τα διορθώσουμε.
* Ο Θανάσης Ζεκεντές είναι Οικονομολόγος, MSc και Αντιδήμαρχος Αταλάντης.
Τι άλλαξε στην Ελλάδα μέσα σε δυο χρόνια και περάσαμε από την οικονομική ανάπτυξη με ρυθμούς 3% - 4% ετησίως στη διεθνή οικονομική κρίση και τελικά στη δημοσιονομική ασφυξία, την εγχώρια ύφεση και την όξυνση της ανεργίας; Άλλαξαν τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας; Χειροτέρεψε η παραγωγικότητα των Ελλήνων ή επιδεινώθηκε η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών μας; Η απάντηση είναι τόσο απλή που κάνει εντύπωση.Η Ελλάδα, ως χώρα, και οι έλληνες, ως ιδιώτες, συνηθίσαμε να ζούμε καταναλώνοντας πάνω από τις δυνατότητες μας. Σήμερα που η διεθνή κρίση κλόνισε την παγκόσμια οικονομία το «πάρτι» τελείωσε. Οι πιστωτές μας ζητάνε όχι μόνο να μάθουμε να καταναλώνουμε όσο παράγουμε, αλλά σταδιακά να μειώσουμε και το χρέος μας, τόσο αυτό που έχουμε δημοσιοποιήσει όσο και το αφανές μας χρέος (εξοπλιστικά προγράμματα, χρέη νοσοκομείων, ΟΤΑ κα). Η Ελλάδα ως χώρα έχει δημοσιονομικό έλλειμμα κάθε χρόνο από το 1974 έως και σήμερα. Δηλαδή εδώ και 36 έτη δεν υπάρχει ούτε μια χρονιά η χώρα να κάλυψε τις δημόσιες δαπάνες της από τα φορολογικά της έσοδα. Το αποτέλεσμα ήταν το 2009 το δημοσιονομικό έλλειμμα να φτάσει το 12,7% του ΑΕΠ ενώ το δημόσιο χρέος εκτιμάται σε 125% του ΑΕΠ, δηλαδή το υψηλότερο στην Ευρωζώνη. Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Συνεπάγεται θυσίες και κοινωνικό κόστος. Ωστόσο είναι μια αναγκαία διαδικασία που αν δεν προχωρήσει οι διεθνείς αγορές θα συνεχίσουν να μας τιμωρούν με υψηλά επιτόκια, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την προσπάθεια εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Το πιο δύσκολο έργο του οικονομικού επιτελείου είναι να μην πληρώσουν για μια ακόμη φορά οι ίδιοι, δηλαδή οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι ασθενέστεροι το κόστος της δημοσιονομικής εξυγίανσης της χώρας μας. Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο να δοθεί έμφαση κυρίως στη μείωση των δημοσίων δαπανών, με αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας κάθε ευρώ δημοσίου χρήματος. Η αύξηση των φόρων μπορεί να συμβάλει στην όξυνση της οικονομικής ύφεσης και τελικά να έχει ως συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη μείωση των δημόσιων εσόδων, λόγω της συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο δεν είναι μόνο το δημόσιο που καταναλώνει πάνω από τις δυνατότητες του. Οι έλληνες ιδιώτες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, από το 1998 και μετά, δηλαδή τα τελευταία 12 χρόνια καταναλώνουν πάνω από τις δυνατότητες τους. Το άθροισμα κατανάλωσης και επενδύσεων ξεπερνά το εισόδημα επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Με απλά λόγια το εγχώριο ποσοστό αποταμίευσης δεν καλύπτει τις αναγκαίες επενδύσεις, με αποτέλεσμα η διαφορά τους να καλύπτεται τα τελευταία 12 έτη με δανεισμό από το εξωτερικό. Δηλαδή στην Ελλάδα υπάρχει διπλό έλλειμμα τόσο σε ότι αφορά το δημόσιο τομέα όσο και σε ότι αφορά τον ιδιωτικό τομέα, το οποίο καλύπτεται με εξωτερικό δανεισμό. Είναι προφανές ότι η κατανάλωση πρέπει να ισορροπήσει σε συνάρτηση με το εγχώριο εισόδημα και για να γίνει αυτό οι λύσεις είναι πολύ συγκεκριμένες, είτε να μειωθεί η κατανάλωση είτε να αυξηθεί η παραγωγή είτε ιδεατά και τα δυο.
Η εγχώρια κατανάλωση πρέπει να επαναξιολογηθεί και να περιοριστεί ο άκρατος καταναλωτισμός. Μόνο έτσι μπορούν να πιεστούν οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών, οι όποιες είναι υψηλές (είναι χαρακτηριστική η ακαμψία της τιμής των ακινήτων, η οποία δεν δικαιολογείται δεδομένης της κάμψης στη ζήτηση) και με τον τρόπο αυτό θα βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της εγχώριας οικονομίας (πχ φθηνότερες τιμές σε τουριστικές περιοχές με καλύτερες υπηρεσίες θα διευρύνουν την τουριστική περίοδο και το τουριστικό συνάλλαγμα που εισρέει στη χώρα) συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αύξηση της εγχώριας παραγωγής και στον περιορισμό του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών.
Αν δεν γίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο, τότε δεν μας φταίει κανείς Ευρωπαίος ή Αμερικάνος οικονομολόγος, πολιτικός, τραπεζίτης ή δημοσιογράφος. Σήμερα πρέπει να πληρώσουμε τα συσσωρευμένα οικονομικά και καταναλωτικά λάθη του παρελθόντος, ωστόσο δεν αρκεί να τα πληρώσουμε πρέπει και να τα διορθώσουμε.
* Ο Θανάσης Ζεκεντές είναι Οικονομολόγος, MSc και Αντιδήμαρχος Αταλάντης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου