Η Κυκλική Οικονομία Μοχλός Ανάπτυξης για τους Δήμους

Του Σταύρου Χριστακάκη*

Γνωρίζουμε ότι ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την νέα προγραμματική περίοδο  θα είναι μειωμένος , λόγω και της προγραμματισμένης εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας. Επιπρόσθετα περιμένουμε να ενισχυθεί και ο ανταγωνιστικός  χαρακτήρας  όλων των  προσκλήσεων των προγραμμάτων .

Είναι αναγκαίο, λοιπόν, οι δήμοι  να ξεκινήσουν την προετοιμασία έγκαιρα ώστε να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, παρακολουθώντας  την διαβούλευση που έχει ξεκινήσει για τις προτεραιότητες και τις ιεραρχήσεις της νέας προγραμματικής περιόδου.

Είναι γνωστό ότι στην Ευρώπη μέχρι σήμερα κυριαρχεί το μοντέλο της γραμμικής οικονομίας, ένα μοντέλο το οποίο χαρακτηρίζεται από την ανάλωση φυσικών πόρων οι οποίοι, αναντίρρητα, δεν είναι απεριόριστοι. Ετήσια  στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιούνται σχεδόν 15 τόνοι υλικών ανά άτομο, ενώ κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης παράγει, κατά μέσο όρο, πάνω από 4,5 τόνους αποβλήτων ετησίως, εκ των οποίων πάνω από το μισά καταλήγουν σε ΧΥΤΑ.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να λειτουργούμε με ένα μοντέλο «λήψης-κατασκευής-απόρριψης», σπαταλώντας  πολύτιμους φυσικούς πόρους, υπονομεύοντας όχι μόνο την δική μας επιβίωση, αλλά κυρίως το μέλλον των επόμενων γενιών.

Στα πλαίσια αυτά , η ανάπτυξη ενός  μοντέλου το οποίο θα χρησιμοποιεί τους φυσικούς πόρους με περιβαλλοντικό και οικονομικό βιώσιμο τρόπο, αποτελεί μονόδρομο.

Η κυκλική οικονομία είναι ένα εξελισσόμενο μοντέλο ανάπτυξης που έχει στόχο να κρατήσει προϊόντα, εξαρτήματα και υλικά σε υψηλότερη χρησιμότητα και αξία, με αποτέλεσμα την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.

Οι δήμοι μπορούν και πρέπει να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας. Λειτουργούν ως παράγοντες που επιτρέπουν παρεμβάσεις, με τις όποιες μπορούν  να επηρεάσουν τις συνήθειες και την συμπεριφορά τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων. 

Για παράδειγμα, οι δήμοι είναι υπεύθυνοι για την διαχείριση των απορριμμάτων σε τοπικό επίπεδο και έχουν την δυνατότητα να χαρτογραφούν τις πηγές δημιουργίας των απορριμμάτων. Σε συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις, ορισμένα τουλάχιστον από τα απορρίμματα αυτά, μπορούν να μετατραπούν σε εισροές για την τοπική, την περιφερειακή και την παγκόσμια παραγωγή.

Ένας «κυκλικός» δήμος χρησιμοποιεί τις αρχές μιας κυκλικής οικονομίας σε όλες τις λειτουργίες, δημιουργώντας ένα σύστημα που είναι προσβάσιμο, ανανεωτικό και άφθονο , από το σχεδιασμό του.

Ο ρόλος της κυκλικής οικονομίας στον μετασχηματισμό των σημερινών δήμων σε έξυπνες πόλεις είναι ιδιαίτερα σημαντικός , καθώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης για την κοινωνία το περιβάλλον και την οικονομία. 

Επιστημονικές έρευνες  δείχνουν ότι με την ανάπτυξη  της κυκλικής οικονομίας  μπορεί  να βελτιωθεί η  ποιότητα ζωής των πολιτών

Η νέα κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής σχετίζεται με την βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων και με στρατηγικές για περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την διαχείριση τους. Αναγνωρίζεται έτσι η δυνατότητα εφαρμογής οικονομικών εργαλείων και κινήτρων ώστε να επιτευχθέν στόχοι περιβαλλοντικής πολιτικής , επιπλέον των παραδοσιακών ρυθμίσεων.

Τα οφέλη από την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας δεν περιορίζονται στην αποδοτικότερη αξιοποίηση και εξοικονόμηση των φυσικών πόρων.

Η κυκλική οικονομία δημιουργεί:

• νέες  θέσεις εργασίας,
• αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος,
• βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών
• προώθηση της καινοτομίας στην οικονομία
• αναδεικνύει νέες ευκαιρίες για επιχειρήσεις
• λιγότερα σκουπίδια και ρύπους

Σύμφωνα, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η υλοποίηση πρόσθετων μέτρων για την αύξηση της παραγωγικότητας των πόρων κατά 30% έως το 2030, μπορεί να ενισχύσει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ( ΑΕΠ) κατά σχεδόν 1%, δημιουργώντας ταυτόχρονα πάνω από δύο εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας

Οι ευρωπαίοι πολίτες είναι πεπεισμένοι ότι υπάρχει ισχυρή θετική σύνδεση ανάμεσα στην ανάπτυξη, την απασχόληση και την αποδοτική χρήση των πόρων. Δημοσκόπηση του ευρωβαρόμετρου κατέγραψε ότι σημαντική πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει ότι ο αντίκτυπος της πιο αποδοτικής χρήσης των πόρων θα έχει θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής στη χώρα τους (86%), στην οικονομική ανάπτυξη (80%) καθώς και στις ευκαιρίες απασχόλησης (78%). Επιπλέον, βλέπουν τη μείωση και την ανακύκλωση αποβλήτων τόσο στο σπίτι (51%) όσο και στη βιομηχανία και τον κατασκευαστικό κλάδο (51%) ως το πιο σημαντικότερο τρόπο ενίσχυσης της αποδοτικής χρήσης των πόρων.

Στην χώρα μας το θέμα της κυκλικής οικονομίας είναι ακόμα στην φάση της ανάπτυξης.

Ας πρωτοστατήσουν, λοιπόν, οι δήμοι  υιοθετώντας νέες τεχνολογίες και λύσεις για να δώσουν λύσεις στις αυξανόμενες περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις, αλλά και για να ανταποκριθούν στις επιθυμίες των δημοτών τους.

*Ο κ. Σταύρος Χριστακάκης είναι Οικονομολόγος – Σύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης και Υποψήφιος Δήμαρχος Ορχομενού.