Η Κωπαΐδα του Carl Rottmann (1835)

Σε περιγραφή του Πάρι Βαρβαρούση, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο Carl Rottmann (1797-1850), ένας από τους πιο σημαντικούς ζωγράφους του 19ου αιώνα, ταξίδεψε στην Ελλάδα στα 1834-35 με εντολή του Βαυαρού βασιλιά Λουδοβίκου του Α΄, πατέρα του Όθωνα, για να αποτυπώσει μνημεία και ιστορικούς τόπους με ιδιαίτερη σπουδαιότητα. Κατά την περιήγησή του στη Βοιωτία, απαθανάτισε, μεταξύ άλλων, και τη λίμνη της Κωπαΐδας προσφέροντας μια αληθινή και ζωντανή εικόνα της εποχής του.

Ο Rottmann ζωγράφισε στον πίνακά του μόνο το βόρειο τμήμα της λίμνης, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της, περίπου τα δύο τρίτα, δεν ήταν ορατό από τη θέση, όπου στεκόταν, γιατί καλυπτόταν από λοφίσκο, όπως διακρίνεται στην αριστερή πλευρά του έργου. Κατά τον σχεδιασμό του τοπίου, ο ζωγράφος στεκόταν σε χαμηλό ύψωμα κοντά στην Αγία Μαρίνα, όπου βρίσκεται μια από τις αρχαιότερες νεολιθικές θέσεις της Βοιωτίας, ενώ πίσω του είχε τη Μεγάλη Καταβόθρα ή Σπηλιά του Ηρακλή, όπως ονομάζεται, μέσω της οποίας εκχύονταν τα νερά της λίμνης στον Ευβοϊκό κόλπο (όρμος Σκροπονέρι). Στο μέσο της εικονιζόμενης άποψης της λίμνης, διακρίνεται η νησίδα Γκλα με τα κατάλοιπα της μυκηναϊκής ακρόπολης και, στο βάθος, το όρος Ακόντιον, στους πρόποδες του οποίου βρίσκεται ο Ορχομενός. Πιο πίσω, προβάλλει ο μεγάλος όγκος του Παρνασσού. Δεξιά της νησίδας Γκλα, ο ζωγράφος αποτύπωσε την περιοχή του Κάστρου, όπου στην αρχαιότητα υπήρχε η πόλη Κώπαι που έδωσε στη λίμνη το όνομά της. 

            Ο Rottmann έκανε το πρώτο σχέδιο του πίνακα με μολύβι. Με την επιστροφή του στην πατρίδα του, αποτύπωσε το κωπαϊδικό τοπίο σε ελαιογραφία, καθώς και όλα τα άλλα μέρη της Ελλάδας, για τα οποία είχε κάνει σχέδια. Στον πίνακα της Κωπαΐδας, ο ζωγράφος, με την ελεύθερη χρήση του χρώματος, καταφέρνει να αποδώσει ρεαλιστικά τη λίμνη. Ο απαλός φωτισμός των νερών της, σε συνδυασμό με τα ελαφρώς μουντά σύννεφα  στον ουρανό, μας μεταφέρουν πιστά την πνιγηρή ατμόσφαιρα της λίμνης που συνενώνεται με το φυσικό χρώμα των γύρω βουνών και την αραιή βλάστηση σε μια καταπληκτική σύνθεση για την περιοχή, όπως πρέπει να ήταν στα μέσα περίπου του 19^ου αιώνα. Εντυπωσιακά είναι, ιδιαίτερα, τα χρώματα στην ακρολιμνιά, του δένδρου στα αριστερά με τα ξερά κλαδιά στην κορυφή του και την πλούσια φυλλωσιά στο κάτω μέρος του κορμού του, όπως και  του πουλιού (γλάρος;) που στέκεται σε βράχο και προσδίδει στον πίνακα μια ρομαντική διάσταση.

            Το όλο εγχείρημα του μεγάλου «Έλληνα ζωγράφου», όπως ονομάστηκε ο Carl Rottmann αργότερα, θεωρείται πως αντιπροσωπεύει τη φιλελληνική διάθεση που κυριαρχούσε σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις την εποχή εκείνη.