Ο συνθέτης κ. Δημήτρης Μαραμής από το βήμα του 1ου «ΟRCHOMENOS press FORUM»: «Ορχομενός Πολιτισμός… Όραμα και Ρεαλισμός»

Ο άνθρωπος αγαπάει τις ιστορίες. Είτε είναι ένας μύθος, είτε μία είδηση, είτε ένα κουτσομπολιό. Όλη η ανθρώπινη επικοινωνία, όλη η εκπαίδευση, όλη η τέχνη βασίζεται σε ωραίες ιστορίες. Ειδικά η δημοσιογράφοι ζουν για αυτό. 

 Ας μη ξεχνάμε πως ο Χριστός δίδαξε μέσα από απλές, κατανοητές και γοητευτικότατες ιστορίες, τις παραβολές.

 Σκεφτείτε να ακούγατε στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων για ένα γιο που σκότωσε τον πάτερα του χωρίς να ξέρει πως ήταν ο πατέρας του, και κοιμόταν με τη μητέρα του χωρίς να ξέρει πως ήταν η μητέρα του, και γέννησε παιδιά που ήταν ταυτόχρονα αδέρφια του. Θα ήταν η πρώτη είδηση στο δελτίο. Μία δυσάρεστη αλλά συγκλονιστική ιστορία που σίγουρα θα τραβούσε το πανελλήνιο ενδιαφέρον, θα πυροδοτούσε άμεσα ένα λαϊκό δικαστήριο μέσω των social media με μυριάδες αισθήματα θυμού, ντροπής, ενοχής, συμπόνιας, εκδικητικότητας και ταυτόχρονα θα κινητοποιούσε αναλυτές, εγκληματολόγους, ψυχίατρους, νομικούς και άλλους. Αντίστοιχη ιστορία μία μητέρα που σκότωσε τα παιδιά της, ή ένας γιος που σκότωσε τη μητέρα του. Οιδίπους, Μήδεια, Ορέστης. 

Σκεφτείτε τώρα μία πινακίδα στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας που δείχνει προς τα δεξιά: έξοδο προς Πλατανόβρυση. Εάν δεν ξέρετε τίποτα για την Πλατανόβρυση, δεν θα δώσετε καμία σημασία. Το μόνο που θα κάνετε θα είναι να υπολογίσετε υποσυνείδητα τα χιλιόμετρα ή το χρόνο που σας μένει μέχρι να φτάσετε στον προορισμό σας. Όμως… αν ξέρατε μία ιστορία για την Πλατανόβρυση, ίσως να μην την προσπερνούσατε τόσο αδιάφορα. Παράδειγμα αν ξέρατε πως εκεί όντως υπάρχει μία αρχαία πηγή κάτω από ένα αιωνόβιο πλατάνι 5.000 χρόνων. Αν εκεί, είχε σταματήσει ο τυφλός Οιδίποδας με την Αντιγόνη να ξεδιψάσουν, αν εκεί, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε γκρεμίσει τα πάντα εκτός από την πηγή και το πλατάνι, αν εκεί, ο Καραϊσκάκης είχε σταθμεύσει να γιάνει τις πληγές του, αν κάτω από το πλατάνι ξέρατε πως θα φάτε πολύ νόστιμη πέστροφα, τότε… όχι απλά θα δίνατε παραπάνω σημασία στην έξοδο προς Πλατανόβρυση, αλλά μπορεί και να πηγαίνατε για μία σύντομη στάση ή και κάτι παραπάνω… Αυτό ίσως μας δείχνει πως τις ιστορίες - αν υπάρχουν - πρέπει να τις αξιοποιούμε, ή ακόμα αν δεν έχουμε να τις εφεύρουμε.

 Στη δική μας χώρα και ειδικά στη Στερεά Ελλάδα, δεν έχουμε ανάγκη να γεννήσουμε νέες ιστορίες. Όχι απλά έχουμε πολλές ιστορίες, αλλά τολμώ να πω, πως έχουμε τις ομορφότερες ιστορίες στον κόσμο. Αλλά…

 Δεν τις αξιοποιούμε, όπως γενικά δεν αξιοποιούμε τους θησαυρούς μας.

Θεωρώ πως τόποι όπως η Στερεά Ελλάδα και η Πελοπόννησος ξεχειλίζουν από μυθολογία, ιστορία, μνημεία και φυσικά από ποικιλία φυσικού κάλλους. (Ό,τι έχει απομείνει άκαυτο…) Τολμώ να πω, πως σε αυτούς τους τόπους πολιτιστικά έχουν μπει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

 Η αδιαμφισβήτητα πάμπλουτη μυθολογία η οποία τροφοδότησε τα Ομηρικά Έπη (τα οποία δε σταμάτησαν ποτέ να διδάσκονται και να υπάρχουν σε όλα τα βιβλιοπωλεία του κόσμου), την Αττική τραγωδία και κωμωδία (που δε σταμάτησε ποτέ να διδάσκεται και να παίζεται σε όλες τις σκηνές του κόσμου), μιλάμε για την ελληνική μυθολογία που ενέπνευσε και γέννησε σε όλους τους αιώνες εκατομμύρια εικαστικά, λογοτεχνικά, μουσικά έργα και φυσικά ήταν η βάση της ιταλικής κι ευρωπαϊκής αναγέννησης και της όπερας. Σήμερα που μιλάμε εμπνέει ακόμα τη σύγχρονη Τέχνη, εμπνέει έργα επιστημονικής φαντασίας, εμπνέει σύγχρονα κόμικς. Η μυθολογία δεν παύει να είναι πηγή αιώνια! Και είμαι σίγουρος πως δεν θα παύσει να είναι. Επειδή μέσα της κρύβεται η αρχέγονη σοφία της ανθρώπινης ύπαρξης κι εκφράζεται μέσα από χιλιάδες πανέμορφες ιστορίες. 

 Στη Βοιωτία γεννιούνται και κυριαρχούν μυθολογικές μορφές όπως ο Διόνυσος, ο Ηρακλής, ο Οιδίπους που η επιρροή τους απλώνεται σε ολόκληρη την υφήλιο. Και είναι άλλες τόσα…

 Οι σωζόμενες αρχαίες ελληνικές τραγωδίες που σχετίζονται με Βοιωτία-Φωκίδα δηλαδή κεντρική Στερεά Ελλάδα είναι:

 Σοφοκλής: Οιδίπους Τύρρανος, Οιδίπους επί Κολωνώ, Αντιγόνη

 Ευριπίδης: Βάκχες, Ηρακλείδες, Ηρακλής μαινόμενος, Ίων, Φοίνισσες

Ικκέτιδες

 Αισχύλος: Επτά επί Θήβας και… κάποια μέρη από την Ορέστεια

 Θα αναφέρω τον Ησίοδο που υπήρξε ο δεύτερος σπουδαιότερος ποιητής μετά τον Όμηρο και γεννήθηκε στην Άσκρη Βοιωτίας. Φυσικά είναι άλλοι τόσοι από την αρχαιότητα έως σήμερα που μας πλούτισαν με το σημαντικότατο συγγραφικό τους έργο.

 Πνευματικός Πλούτος Υπάρχει στην περιοχή. Τον αγνοούμε; ή τον Αξιοποιούμε;

Και όμως είναι τόποι που με πείσμα αγνοούν την ταυτότητά τους, την ιστορία τους, τον αρχαίο πολιτισμό τους. Έχουν επαναπαυτεί στην αγροτική, κτηνοτροφική, βιοτεχνική, βιομηχανική, εμπορική τους αξία, παραβλέποντας επιδεικτικά το βαρύ, πλούσιο, ανατρεπτικό και λαμπρό παρελθόν τους, το οποίο θα βοηθήσει και θα προσθέσει μετοχές στα παραπάνω αν αξιοποιηθεί. Τόποι με αυτοκαταστροφικές τάσεις όσον αφορά την πολιτιστική τους ταυτότητα. Πόση ιστορία πετιέται στο καλάθι των αχρήστων αναξιοποίητη…

 Πως αξιοποιείς λοιπόν όλη αυτή την ιστορία;

 Θα εστιάσω στην πολιτιστική διοίκηση ενός Φεστιβάλ ή Δρώμενων.

 Μπορούν να συμβάλλουν δρώμενα; Μπορεί να συμβάλλει ένα Φεστιβάλ;

Μπορούν να συμβάλλουν Πολιτιστικές εκδηλώσεις;

 Πριν εκθέσω επιχειρήματα και ιδέες από την πράξη και την εμπειρία μου, η απάντηση είναι: ΝΑΙ. Μπορεί να συμβάλλει ένα φεστιβάλ δρώμενων, αρκεί να μην είναι ό,τι να ‘ναι και αρκεί να διευθύνεται από ανθρώπους με γνώση του αντικειμένου με αγνές προθέσεις.

 Και όχι όπως η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ελευσίνας αυτές τις μέρες, η οποία είναι αόρατη ή ανύπαρκτη.

 Σε ό,τι εκθέσω παρακάτω θα έχω ως αναφορά το Φεστιβάλ Δελφών “Το Λάλον Ύδωρ” στο οποίο είμαι καλλιτεχνικός διευθυντής από το 2018. Το βάπτισα “Λάλον Ύδωρ” και με πολλές δυσκολίες και αντιξοότητες καταφέραμε να το τρέξουμε πέντε χρόνια. Είναι ένα φεστιβάλ ολόκληρης της Φωκίδας. Είναι ένα αληθινό Δίκτυο Δρώμενων σε πολλές πόλεις και διαφορετικές κοινωνίες και σε φυσικούς χώρους με έναν προϋπολογισμό, με έναν προγραμματισμό-σχεδιασμό, με ένα όραμα..

 Οι βασικοί εταίροι είναι τρεις: Δήμοι Δελφών και Δωρίδας και Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Συν επιχορηγήσεις κι αιγίδα από το ΥΠΠΟ. Συν χορηγίες από ιδιώτες χορηγούς.

 Ξεκίνησε το 2018 από το Δήμαρχο Δήμου Δελφών Θ. Παναγιωτόπουλο και σε συνεργασία με το Δήμο Δωρίδας και το Δήμαρχο Γ. Καπετζώνη και Περιφερειάρχη τον Κ. Μπακογιάννη και συνεχίστηκε το 2021 με το Δήμαρχο Π. Ταγκαλή και Περιφερειάρχη το Φ. Σπανό και το Γ. Καπετζώνη επίσης.

 Για να λειτουργεί το φεστιβάλ πολύ σημαντικό είναι το Δίκτυο Δελφών για τον Πολιτισμό και τον Τουρισμό στη Φωκίδα, το οποίο είναι μία ΑΜΚΕ που με απόλυτη διαύγεια και νομιμότητα, μας επιτρέπει να κάνουμε συμβάσεις, να μας κόβουν τιμολόγια, να εκδίδουμε εισιτήρια, να πληρώνουμε τους προμηθευτές.

 Γίνεται προγραμματική σύμβαση με το ΥΠΠΟ και υπάρχει φυσικά εποπτεία.

 Ας ξεκινήσουμε από ερωτήσεις. Σε τι μπορεί να βοηθήσει ένα Φεστιβάλ έναν τόπο;

 1.    Προβολή κι επικοινωνία του τόπου

2.    Πνευματική καλλιέργεια της τοπικής κοινωνίας

3.    Ψυχαγωγία της τοπικής κοινωνίας

4.    Έλξη τουρισμού

5.    Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας του τόπου

6.    Κίνητρα κι έμπνευση στους νέους

7.    Ανάπτυξη γενικά

 Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στον Ορχομενό και στην ιδέα πως χτίζεται εδώ ένα Φεστιβάλ.  Πρώτα που γίνεται. Στον Ορχομενό; Που στον Ορχομενό; Στο αρχαίο θέατρο; Θα έχουμε άδεια από την Εφορία Αρχαιοτήτων και αν ναι τί περιορισμούς; Παρέχει το θέατρο τις δυνατότητες; Εάν όχι σε κάποιο σημείο που να σχετίζεται με τον αρχαιολογικό χώρο, με το αρχαιολογικό πάρκο.  

Όπως ήταν το αρχικό μου όραμα στους Δελφούς, έτσι πιστεύω πως κι εδώ πρέπει να συνδεθούν δρώμενα με το χώρο, με την ιστορία, με το φυσικό κάλλος.   Όχι απαραίτητα με την αρχαιότητα. Υπάρχουν τα ελληνιστικά χρόνια, η ρωμαϊκή περίοδος, το βυζάντιο, η φραγκοκρατία (την οποία αγνοούμε πλήρως ιστορικά), η ελληνική επανάσταση, τα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους (η Κωπαϊδα), η σύγχρονη ιστορία, το τώρα… 

Είναι δύσκολο, αλλά θα ήταν συγκλονιστικό να παραχθούν νέες παραγωγές, νέα έργα, πρεμιέρες σε ένα τέτοιο χώρο. Κάτι που θα αποτελεί κάτι το μοναδικό. Σημειώνω όμως πως δεν είναι εύκολο αυτό. 

Αυτό όμως που θα επέμενα πολύ να γίνει, είναι να μην αποτελεί ένας χώρος, να μην αποτελεί ένα Φεστιβάλ το σταθμό απλά και μόνο μίας περιοδείας ενός τραγουδιστή, ή ενός θιάσου. Αυτό το θεωρώ φτωχό για ένα Φεστιβάλ που θέλει να προβάλλει τον τόπο και την ιστορία του. 

Συνεπώς χρειάζεται ένα όραμα, ένα σχέδιο, ένας αυστηρός προγραμματισμός που να σχετίζεται με την τοπική ιστορία και χώρο… 

Καλλιτεχνικός Διευθυντής

 Ο ρόλος του Καλλιτεχνικού Διευθυντή είναι οι ιδέες, το όραμα, η γνώση καλλιτεχνικά-τεχνικά-οικονομικά, η έμπνευση και η εμπιστοσύνη προς τους άρχοντες-τοπική κοινωνία, ο ρεαλισμός του, η προσέγγιση της τοπικής κοινωνίας, το πλαίσιο, ο έλεγχος, οι λύσεις σε κάθε πρόβλημα ανά πάσα στιγμή, η ανάληψη ευθύνης.

Λάθος Καλλιτεχνικός Διευθυντής είναι αυτός που χτίζει καριέρα εις βάρος ενός Φεστιβάλ. Που έχει ατζέντα καλλιτεχνών που προσκαλεί για να συνάψει συνεργασίες στο μέλλον. Που άγεται από τα πάθη του και όχι από πνευματικές αναζητήσεις, καλλιτεχνική και πρωτοποριακή έκφραση προς πνευματικό όφελος των αποδεκτών. Που δεν έχει έλεγχο των οικονομικών και ξοδεύει περισσότερα από όσα μπορεί να καλύψει ο θεσμός. Που έχει έπαρση και ναρκισσισμό. Που δεν ενδιαφέρεται αληθινά για το αποτέλεσμα. Που κλίνει είτε προς έναν αμιγώς εμπορικό ή δημοφιλή πόλο, είτε προς έναν ελιτίστικο, εσωστρεφή πόλο.

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής υπογράφει την ταυτότητα του Φεστιβάλ και είναι αυτός που οδηγεί τον κόσμο, όχι ο κόσμος αυτόν!

 Παραγωγές του Φεστιβάλ - Πρεμιέρες - Αναθέσεις

 Άγγελος Σικελιανός

 Την πρώτη χρονιά των Δελφών τόλμησα και έκανα ανάθεση σε νέους συνθέτες να μελοποιήσουν για πρώτη φορά Άγγελο Σικελιανό και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο νεοσύστατο Φεστιβάλ Δελφών το 2018 στην οικία του Σικελιανού. Αυτό είχε μία μοναδικότητα, ήταν κάτι νέο, ήταν μία σημαντική προβολή για τη σύνδεση του Άγγελου Σικελιανού με τους Δελφούς αλλά και το πρώτο Φεστιβάλ που έγινε ποτέ στο νεοσύστατο κράτος το 1927 τις Δελφικές Γιορτές, με το σήμερα το 2018. Ανέδειξε και γνωστοποίησε πανελληνίως ή θύμισε αυτό τον εκπληκτικό χώρο δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο: την οικία και μουσείο των Δελφικών Εορτών του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ. 

Ωστόσο δεν ήταν μία πλούσια παραγωγή και δεν περιείχε “ονόματα”. Κι έτσι δεν πήγε καλά από θέμα προσέλευσης. Όμως ήταν η αρχή. Ήταν η πρώτη χρονιά. 

Εδώ λοιπόν υπήρξε ένα λάθος. Θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον αν ερμηνευτές των νέων συνθετών ήταν ηχηρά και καταξιωμένα ονόματα σε μία παραγωγή όχι μικρού budjet. 

Όμως ήταν φοβερό που το δρώμενο συνδέονταν απόλυτα με το χώρο, κι ο κόσμος βίωνε κάτι μοναδικό όχι μόνο σε σχέση με το έργο τέχνης αλλά με όλο το σύνολο πραγμάτων γύρω του.

Ίων του Ευρυπίδη 

Άλλη μία ενδιαφέρουσα ανάλογη παραγωγή ήταν ο Ίων του Ευρυπίδη σε σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη που έλαβε χώρα στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών με δύο ηθοποιούς μόνο και ένα μουσικό. Η συγκεκριμένη, υπέροχη τραγωδία του Ευρυπίδη, είναι η μοναδική σωζόμενη που διαδραματίζεται μπροστά στο Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, κάτω από τον Παρνασσό. Αυτό αποτέλεσε μία συγκλονιστική εμπειρία και πάλι για το κοινό καθώς βίωνε τον αθάνατο λόγο του Ευρυπίδη μέσα στην πηγή της ιστορίας, το φυσικό του σκηνικό συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. 

Τώρα θα σας ταξιδέψω εγώ προσωπικά ως δημιουργός σε δρώμενα που έχω παράξει ως συνθέτης που συνδέω με πρωτότυπη δημιουργία, με πρώτες εκτελέσεις το έργο με την ιστορία του εκάστοτε τόπου, το έργο με δραματουργία μέσα σε φυσικό σκηνικό ενός τόπου: 

Η Μουσική της Ροτόντας: έργο που γράφτηκε το 2018 ειδικά για το Ρωμαϊκό Μνημείο της Θεσσαλονίκης και αξιοποιώντας την αντήχηση του Μνημείου και τοποθετώντας το κοινό με έναν τρόπο ώστε να επικοινωνεί με το αρχιτεκτονικό χώρο και όχι με τους εκτελεστές μουσικούς. 

Το Στοιχειό της Χάρμαινας: μουσικοθεατρικό έργο που γράφτηκε το 2018 και παρουσιάστηκε πρώτα στη διατηρητέα συνοικία της Χάρμαινας στην Άμφισσα. Σύνδεση με το αληθινό, φυσικό σκηνικό του έργου, του θρύλου του Στοιχειού της Χάρμαινας. 

Παλιγγενεσία λαϊκό ορατόριο το 2021 για τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 στη Ρούμελη, με παρουσία στον Προφήτη Ηλία του Χρισσού όπου έγινε η πρώτη κύρηξη της επανάστασης στο Ρούμελη. Σύνδεση με την Ιστορία. Επίσης κινηματογράφηση του ίδιου έργου στον Όσιο Λουκά. (Που όμως ακόμα δεν έχει κυκλοφορήσει…) 

Νάματα και Ιάματα έργο για τον Ιπποκράτη στη Λάρισα το 2022, για την αξιοποίηση του τάφου του Ιπποκράτη που βρίσκεται στη Λάρισα. 

Ο Ερωτόκριτος στους Κήπους Αλιάρτου φέτος το 2023, που αξιοποίησε δραματουργικά τους Κήπους μέσα στην πλοκή του έργου. 

Δειλινό και Άγιο Φως στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου φέτος το 2023 που έλαβε χώρα στο χώρο που έγινε η μάχη του Κεφαλόβρυσου και σκοτώθηκε ο Μάρκος Μπότσαρης.

 Είναι ξεκάθαρο πως όλα αυτά έγιναν ως πρώτες εκτελέσεις σε τόπους με τους οποίους συνδέονταν ιστορικά και ως φυσικό σκηνικό και πρόβαλλαν τους τόπους με μοναδικό τρόπο, ως ένα εξαιρετικό γεγονός.

 Οι δημοσιογράφοι των πολιτιστικών των Αθηνών ενδιαφέρθηκαν κι έγραψαν για όλα τα παραπάνω έργα, επειδή ήταν πρώτες εκτελέσεις σε μοναδικούς τόπους και μνημεία. 

Ένα φεστιβάλ χρειάζεται ταυτότητα.

Πρέπει να χαραχθεί ένα πλαίσιο του τι θα παρουσιάζει ένα Φεστιβάλ και ποιοι είναι οι στόχοι του.

 Εφόσον έχουμε την ιδέα, το όραμα, τους στόχους, το σχεδιασμό, μετά πάμε στην υπολοίηση.

 Για την υλοποίηση χρειαζόμαστε πόρους, προϋπολογισμό.

Μέρα το όραμα έρχεται το κομπιουτεράκι. Χρήματα.

 Εφόσον δεν είμαστε σε έναν οργανωμένο θεατρικό ή συναυλιακό χώρο το πρώτο μας μέλημα είναι ο τεχνικός εξοπλισμός που είναι αναγκαίος.

 Στη Στερεά Ελλάδα ο μοναδικός καλά εξοπλισμένος χώρος είναι δυστυχώς μόνο το Δημοτικό Θέατρο Λαμίας. 

Ωστόσο ακόμα και στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, ακόμα και σε ένα Μέγαρο Μουσικής, πολλές φορές είναι αναγκαίο να ενοικιαστούν μηχανήματα για ήχο και φως αν οι ανάγκες μίας παραγωγής το απαιτούν. Το ίδιο ακριβώς κάνει και το Φεστιβάλ Αθηνών.

 Ο ήχος, το φως, η εξέδρα, το ρεύμα, είναι τα άμεσα απαραίτητα τεχνικά δεδομένα. Τα άμεσα έξοδα.

 Επικοινωνία ενός Φεστιβάλ το Α και το Ω

 Εδώ επίσης χρειάζεται μέγιστη προσοχή καθώς είναι το δεύτερο σημαντικότερο μετά τον τεχνικό εξοπλισμό. Επικοινωνία με συνέντευξη τύπου, δελτία τύπου σε εβδομαδιαία βάση, μπάνερ σε υψηλή αισθητική σχεδιασμένα, προγράμματα-flyers. 

Eδώ ο χρόνος παίζει ρόλο. Καμία σχέση η επικοινωνία ενός πετυχημένου Φεστιβάλ την πρώτη χρονιά με την τέταρτη και την πέμπτη. Στα πέντε χρόνια γίνεται θεσμός. Ο κόσμος το ξέρει και το περιμένει. 

Η επικοινωνία πρέπει να ξεκινάει από την Αθήνα και να επεκτείνεται παντού. Για αυτό χρειάζονται δρώμενα που να μην αφορούν μόνο την ψυχαγωγία της τοπικής κοινωνίας αλλά να συνδυάζονται με δημιουργίες που θα αφορούν και τον κόσμο της Αθήνας.

 Εισιτήριο ή Ελεύθερη είσοδος; 

Είμαι φανατικά υπέρ του εισιτηρίου, έστω και συμβολικά. Είναι λάθος να εκτιμάει ο Έλληνας πως μόνο η τέχνη πρέπει να του παρέχεται τσάμπα. Είναι λάθος παιδεία.

Μου έχουν πει πως ρώσικες οικογένειες αποφάσιζαν τη μέρα που θα πάνε στο Μπολσόι να στερηθούν το φαγητό τους για να πληρώσουν εισιτήριο και να δουν, να ακούσουν ένα έργο τέχνης. Αυτοί οι άνθρωπο εκτιμούν αληθινά ένα καλλιτεχνικό δρώμενο. 

Η πολιτιστική διοίκηση είναι θέμα ισορροπιών

 Πρέπει να υπάρξει προσέλκυση της τοπικής κοινωνίας αλλά πρέπει να υπάρχει και βάση καλλιέργειας κι εξέλιξης της. 

Πρέπει να υπάρχει η συμμετοχή μεγάλων ονομάτων αλλά στο πλαίσιο και τις απαιτήσεις ενός νέου έργου, ενός Φεστιβάλ με ταυτότητα. 

Πρέπει να προβάλλονται οι αυτοδιοικητικοί άρχοντες από τα δρώμενα, τα οποία όμως σχεδιάζονται για να προάγουν τον πολιτισμό και όχι τους διοικούντες.