Η κρυφή γοητεία του Καραγκιόζη

Του Παναγιώτη Περγαντά*

                                                                                    

Οι ομιλίες των κ  Α. Τσίπρα και Π.Καμένου στο Ελληνικό Κοινοβούλιο με αφορμή την πρόσφατη  ψήφιση του τετάρτου μνημονίου, απέδειξαν το «μεγαλείο»  της αριστερής προπαγάνδας.  Οι  κ.κ. Τσίπρας και Καμένος  στις ομιλίες τους, δεν διαστρέβλωσαν απλά την αλήθεια αλλά προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα.  Υιοθέτησαν πλήρως τη ρήση του Γκαίμπελς πως «Η προπαγάνδα είναι σαν την τέχνη και δεν χρειάζεται να σέβεσαι την αλήθεια», και παρουσίασαν το ψέμα ως αλήθεια. Ο Α. Τσίπρας δεν αναφέρθηκε στα νέα μέτρα, αντίθετα προσπάθησε να αναδείξει τα δήθεν αντίμετρα. Ομοίως ο Π. Καμμένος δεν είπε κουβέντα για τις μειώσεις των συντάξεων και τις αυξήσεις των εισφορών, αλλά αναφέρθηκε στα επιδόματα των ένστολων. 

Ακόμα όμως και αυτή η πλήρης αντιστροφή των εννοιών αλήθεια και ψέμα, δεν αρκούσε για να ξεπεράσει κανείς την σκληρή πραγματικότητα της ψήφισης των νέων μέτρων. Για αυτόν τον λόγο ο Α. Τσίπρας, υιοθέτησε την τεχνική της προβολής, με την ψυχολογική έννοια του όρου, προκειμένου να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη. Ο όρος προβολή στην ψυχολογία, αναφέρεται σε έναν μηχανισμό άμυνας του εγώ, σύμφωνα με τον οποίο το άτομο υποθέτει ότι κάποιος άλλος έχει  τις ίδιες σκέψεις, συναισθήματα και αξίες με τον ίδιο. Συνήθως η προβολή γίνεται προς άλλα πρόσωπα. Στην ομιλία του ο Α. Τσίπρας προέβαλε τα ψέματα και τις αυταπάτες του στον πολιτικό του αντίπαλο, τον Κ. Μητσοτάκη λέγοντας του πως, θα κρατήσει τις ομιλίες του για να τις παρουσιάσει το Μάιο του 2019, όταν θα είναι σε εξέλιξη η προεκλογική περίοδος για τις ευρωεκλογές.  Ο Α. Τσίπρας ξεπερνώντας κάθε όριο κυνισμού, επέλεξε να αναφερθεί σε έναν τομέα που ο ίδιος και τα απροσχημάτιστα και  εξωφρενικά ψέματα του, τον έχουν καταστήσει περίγελο.

Η κοινή γνώμη παρακολουθεί εδώ και καιρό παθητικά αυτόν τον ξεπεσμό. Μεγάλο μέρος των πολιτών αναρωτιούνται, πώς είναι δυνατόν να μην ντρέπονται; Πώς είναι δυνατόν να λένε τόσα ανενδοίαστα ψέματα; Πώς μπορούν και διαστρεβλώνουν την αλήθεια τόσο απροσχημάτιστα; Μήπως έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα; Για να δώσουν σχεδόν πάντα οι ίδιοι την απάντηση πως, είναι πολιτικοί και όπως όλοι οι πολιτικοί έτσι και αυτοί είναι απατεώνες και ψεύτες.

Αυτή η γενίκευση παρόλο που εμπεριέχει ένα λογικό σφάλμα, αποτελεί κοινή πεποίθηση που εξηγείται από την ολοένα και πιο συχνή εμφάνιση φαινομένων εξαπάτησης και λαϊκισμού στην πολιτική. Σήμερα είναι αλήθεια πως διεθνώς, έχει ενταθεί τόσο η προσπάθεια εξαπάτησης και  υφαρπαγής της ψήφου των πολιτών μέσω της προπαγάνδας, όσο και ο επηρεασμός της ψυχολογίας της κοινής γνώμης με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ολοένα και πιο συχνά, οι πολιτικοί κατακτούν την εξουσία λέγοντας ψέματα και παραπλανώντας τους πολίτες. Ολοένα και πιο συχνά, αναρριχώνται σε ύπατα αξιώματα πολιτικοί που δεν οραματίζονται την πρόοδο, που δεν στοχεύουν στην ευημερία του συνόλου αλλά στην κάλυψη προσωπικών τους αναγκών και ελλειμμάτων.

Οι λαϊκιστές πολιτικοί θέλουν την εξουσία για την εξουσία και λαϊκίζουν προκειμένου να την κατακτήσουν. Οι λαϊκιστές πολιτικοί εμφανίζονται πιο συχνά σε περιόδους κρίσεως και σε κοινωνίες διεκδικητικές που παρουσιάζουν μεγάλα ελλείμματα σε θέματα παιδείας. Εκεί βρίσκουν πρόσφορο έδαφος λέγοντας αυτά που θέλει να ακούσει ο «λαός», τάζοντας «λαγούς με πετραχήλια» υποδυόμενοι τους προστάτες των αδυνάτων, ενώ παράλληλα κατηγορούν τους πολιτικούς τους αντιπάλους ως διεφθαρμένους και δοσίλογους.

Η πολιτική όμως είναι η τέχνη του εφικτού και όχι η τέχνη της εξαπάτησης και ως γνωστών, καμία κοινωνία δεν πήγε μπροστά βασιζόμενη στην εξαπάτηση. Όσοι λοιπόν επιλέγουν στην πολιτική τον εύκολο δρόμο του λαϊκισμού, είναι υποχρεωμένοι να ηττηθούν. Και αυτό διότι ο λαϊκισμός οδηγεί όσους τον υιοθετήσουν, αργά η γρήγορα στην απαξίωση και στην γελιοποίηση. Η ήττα τους επέρχεται αναπόφευκτα, όταν η σκληρή πραγματικότητα των ανεπίλυτων προβλημάτων, οδηγήσει σε αδιέξοδο την κοινωνία. Μέχρι τότε αυτοί επιδίδονται συνεχώς σε ολοένα και μεγαλύτερες εκπτώσεις αξιών και ήθους, χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Όταν οι κοινωνίες όμως πλησιάζουν το αδιέξοδο τότε οι πολίτες, αρχίζουν και αντιλαμβάνονται πως ο «Βασιλιάς» είναι γυμνός. Την συνειδητοποίηση αυτή της κοινωνίας, την δρομολογεί η μετατροπή του λαϊκιστή πολιτικού σε «καραγκιόζη» μιας και ως γνωστόν στον πάτο του βαρελιού του λαϊκισμού, κυριαρχεί η κρυφή γοητεία του καραγκιόζη.

Τα όρια αυτής της μετατροπής δεν είναι πάντα ξεκάθαρα. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο όμως, πως σε περιόδους παρακμής και λίγο πριν το αδιέξοδο, το πολιτικό σκηνικό βρίθει πολιτικών που έχουν υιοθετήσει πρακτικές καραγκιόζη. Πολιτικών που όπως ο καραγκιόζης λένε ασύστολά ψέματα, κλαίνε χωρίς λόγο, κάνουν απεργία πείνας για ασήμαντους λόγους και άλλα πολλά, προκειμένου να κερδίσουν την εύνοια και την ψήφο των πολιτών. Πολιτικών όμως που η ανεπάρκεια τους και τα τραγικά τους λάθη, οδηγούν μοιραία τις χώρες τους σε μεγάλες περιπέτειες και το λαό τους να αναφωνεί «θα φάμε θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε».

*O κ. Παναγιώτης Περγαντάς είναι Βιολόγος – Επιχειρηματίας