Επιτυχία ή τραγωδία;

Άρθρο του Β.Αποστόλου *

Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι η κυβέρνηση για άλλη μια φόρα, λειτουργώντας πρόχειρα, αποσπασματικά και χωρίς σχεδιασμό κατέθεσε τον Ελληνικό Φάκελο για τη νέα ΚΑΠ (2014-2020). Οι απόψεις που κυριάρχησαν στην κριτική της καταλήγουν σε δύο προσεγγίσεις, η πρώτη τη θεωρεί μεγάλη επιτυχία λόγω της συμβολής της στην ανάπτυξη και η δεύτερη τραγωδία λόγω του ξεκληρίσματος που θα επιφέρει στον αγροτικό χώρο. Ούτε το ένα, ούτε το άλλο συμβαίνει. Απλά, ενώ θα μπορούσε να αποτελέσει ένα βασικό εργαλείο ανάπτυξης, με συγκεκριμένες κλαδικές και τομεακές αναφορές, με μετρήσιμα μεγέθη σε επίπεδο δραστηριοτήτων και, γιατί όχι, περιοχών και διαμερισμάτων της χώρας μας, δυστυχώς δεν φαίνεται να έχει αυτή τη δυνατότητα.

Ο φάκελος όμως είναι δεδομένος από 1 Αυγούστου 2014. Και είναι αυτός στον οποίο θα στηριχτεί κατά μεγάλο μέρος η αυριανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην υλοποίηση της προγραμματικής του πρότασης για το αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα της χώρας.

Το σίγουρο είναι ότι θα τον διαχειριστεί καλύτερα. Αυτό όμως δεν αρκεί. Πρέπει στο πλαίσιο της γενικότερης επαναδιαπραγμάτευσης των συμβάσεων που δεσμεύουν τη χώρα μας να ζητήσουμε όχι μόνο την τροποποίηση του περιεχόμενου του αλλά και μία πρόσθετη χρηματοδότηση με βάση τα σημερινά δεδομένα του χώρου, μια και οι αγρότες υπήρξαν θύματα της οικονομικής κρίσης .

Το βασικό ερώτημα λοιπόν που μπαίνει είναι αν μπορούμε από τώρα να εντοπίσουμε αυτές τις αλλαγές που θα καταστήσουν αποδοτικότερη τη νέα ΚΑΠ για τον αγροτικό χώρο, τόσο στο ισχύον πλαίσιο όσο και στο επιδιωκόμενα.

Είναι πασιφανές ότι μέσω του φακέλου δεν διαφαίνεται να εξασφαλίζεται η στήριξη και η σταθεροποίηση των αγροτικών εισοδημάτων για τους μικρούς παραγωγούς, η αύξηση της απασχόλησης για νέους αγρότες και η βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους στην ύπαιθρο. Εξάλλου ο στόχος κανένας αγρότης να μην παίρνει στο μέλλον κάτω από 60% του ελληνικού μέσου όρου αλλά και κανένας να μην χάσει πάνω από το 30% των χρημάτων που έπαιρνε από μόνος του δεν προσδιορίζει πλαίσιο ανάπτυξης, αντίθετα μπορεί να διατηρήσει μεγάλες περιφερεικές ανισότητες και παραγοντικές λογικές.

Ο εθνικός φάκελος δεν είναι δομημένος έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα να αποκρυπτογραφηθούν τα ονομαστικά μεγέθη - δικαιώματα τόσο σε επίπεδο καλλιεργειών όσο και σε επίπεδο γεωγραφικών κατανομών. Γίνεται μια γενική αναφορά σε συνδεδεμένες ενισχύσεις, χωρίς να γνωρίζουμε τα ποσά αναφοράς ανά συνδεδεμένη καλλιέργεια.

Η περιβόητη ομαλότερη μετάβαση από το ισχύον ιστορικό μοντέλο (περίοδο αναφοράς) στην περιφερειοποίηση των ενισχύσεων είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν εξασφαλίζει τα υφιστάμενα δικαιώματα του αγροτικού κόσμου.

Η τελευταία προσπάθεια, που έγινε στο πόδι αλλά και εν κρυπτώ, με την οριστική επιλογή των τριών περιφερειών (ομάδων δικαιωμάτων), δηλαδή βοσκοτόπων (χαμηλό), αροτριαίων (μεσαίο) και δενδρωδών (υψηλό), ναι μεν μπορεί να κινείται σε μια πιο ορθολογική βάση για να αμβλύνει τις απώλειες των παλαιών δικαιούχων, αλλά από μόνη της δεν απαντάει στην ανάγκη ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου.

Παρ' ότι είναι νωρίς για τον ακριβή προσδιορισμό των δικαιωμάτων, είναι σχεδόν βέβαιο ότι εθνικές καλλιέργειες όπως η ελιά, το αμπέλι και το σιτάρι, και μάλιστα σε περιοχές υψηλής παραγωγής, θα θιγούν άμεσα και με μεγάλες διαφορές.

Πρέπει άμεσα να γίνει η παρουσίαση όλων των σεναρίων και υπολογισμών με στοιχεία -μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ- σε πλήρη ανάπτυξη και με σχετικές προσομοιώσεις, έτσι ώστε να παρουσιαστούν τα πραγματικά μεγέθη των δικαιωμάτων ανά καλλιέργεια και περιοχή μέσω της προτεινόμενης περιφερειοποίησης.

Είναι αναγκαίο να γίνει άμεσα αυτό και για τους πραγματικούς και ενεργούς αγρότες, αλλά και για τις σημαντικές καλλιέργειες για την εθνική οικονομία και τις μειονεκτικές περιοχές, που έχουν μεγάλες απώλειες, ώστε να αξιοποιήσουν κατ' ελάχιστο τα εργαλεία του εθνικού φάκελου, όπως φυσικοί περιορισμοί 5%, συνδεδεμένη ενίσχυση 9% και άλλα.

Για να δοθεί στον ελληνικό φάκελο αναπτυξιακή κατεύθυνση και να γίνει ορθολογική και δίκαιη η ανακατανομή των πόρων, πρέπει να συνδεθεί με:

* Ένα εθνικό σχέδιο δράσης και πρόγραμμα ανάπτυξης ανά τομέα παράγωγης και περιφέρεια.

* Την αξιολόγηση της προηγούμενης ΚΓΠ και του προηγούμενου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης με αξιόπιστη μέθοδο αξιολόγησης πεπραγμένων και σοβαρή εκτίμηση αποτελεσμάτων.

* Την ανάδειξη των πεδίων συμπληρωματικότητας με άλλα προγράμματα (περιβάλλον, έρευνα, κατάρτιση, πυλώνων κ.λπ.).

* Την επίλυση διαρθρωτικών και θεσμικών θεμάτων τα οποία δυσκολεύουν την υλοποίηση των στόχων που θα τεθούν.

Πάνω απ' όλα, όμως, για να τα επιτύχουμε αυτά, ως πολιτεία και κοινωνία, απαιτούνται πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες με τη συμμετοχή τόσο των αγροτών όσο και των εργαζόμενων όλου του αγροδιατροφικού τομέα.

* Ο Βαγγέλης Αποστόλου είναι βουλευτής Ευβοίας, συντονιστής ΕΚΕ Αγροτικών Θεμάτων της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ