6 Μαρτίου - Παγκόσμια Ημέρα κατά της Βίας και του εκφοβισμού

 

Της Παναγιώτα Χουλιάρα-Σιδερά 

Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Βοιωτίας

Στην εποχή μας τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα οδηγούν στην κατάρρευση των αξιών, στην αλλαγή των σχέσεων και συμπεριφορών και στην εκδήλωση κάθε μορφής βίας. Το σχολείο, φορέας κοινωνικοποίησης των παιδιών, έρχεται αντιμέτωπο με το πρόβλημα και αναζητά δράσεις για την άμβλυνση και την εξάλειψη των φαινομένων βίας. Αναζητά τα «εργαλεία» που θα συμβάλουν ώστε να δημιουργηθούν προϋποθέσεις και συνθήκες ειρήνης, ελπίδας, μετάνοιας και αγάπης, για τους μικρούς μαθητές του. 

Η βία λαμβάνει ποικίλες μορφές και δεν υπάρχει ένας καθολικός ορισμός της. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, συνήθως ως βία ορίζεται η χρήση της φυσικής  δύναμης ή της πίεσης – απειλής εναντίον ενός μεμονωμένου ατόμου ή κατά μιας ομάδας που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο, στον τραυματισμό ή στη γένεση ψυχολογικών διαταραχών. 

Το κοινωνικό φαινόμενο της σχολικής βίας είναι πλέον μια πραγματικότητα και διαπιστώνεται από τις έρευνες που έχουν διενεργηθεί. Στις επισκέψεις του Συνηγόρου του Παιδιού στα σχολεία, καταγράφηκε ιδιαίτερη ανησυχία για την εξάπλωση των βίαιων συμπεριφορών. Η σχολική βία, είναι μια μορφή επιθετικής συμπεριφοράς που εμφανίζεται στο σχολείο κυρίως, με τη μορφή του σχολικού εκφοβισμού. 

Αποτελεί εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη πράξη, που αποσκοπεί στην πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου και στην υποταγή του θύματος  ενώ θύτες και θύματα προέρχονται από κάθε κοινωνική ομάδα. Οι παράγοντες που οδηγούν στην εκδήλωσή της  και οι συνέπειες που προκύπτουν από την εκδήλωση του φαινομένου αυτού είναι πολλαπλές. Από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, διαπιστώνεται ότι το φαινόμενο της σχολικής βίας είναι πολυσύνθετο, πολυδιάστατο και απαιτεί τη συνεργασία και τον επιτελικό συντονισμό πολλών φορέων και όχι μόνο της σχολικής κοινότητας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της χρηματοδότησης ποικίλων προγραμμάτων, επιχειρείται η διαμόρφωση μιας πολιτικής πρόληψης, αφού, όπως φαίνεται, τα κατασταλτικά μέτρα, η ποινικοποίηση των συμπεριφορών, καθώς και οι πολιτικές τιμωρίας και εγκλεισμού δεν αποδίδουν. Προωθείται μια ολιστική προσέγγιση αντιμετώπισης της σχολικής βίας, η οποία συγκροτείται στη βάση της συνεργασίας με την οικογένεια, τους εκπαιδευτικούς, το σύνολο της κοινωνίας. Στην Ελλάδα, αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές εμπειρικές έρευνες σχετικά με το φαινόμενο της σχολικής βίας, τα προγράμματα επέμβασης που έχουν σχεδιαστεί, με σκοπό να καταπολεμήσουν τη βία στα σχολεία είναι ακόμα λίγα. Οι πολιτικές από τα ίδια τα σχολεία εστιαζονται στο σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Στοχεύουν στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών και προγραμμάτων με τη συμμετοχή όλων των παραγόντων της εκπαιδευτικής διαδικασίας (μαθητών, δασκάλων, γονέων), ώστε τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από το ίδιο το σχολείο1

1.Χουλιάρα-Σιδερά Π., “Η βία στο σχολείο”, 2022, Αθήνα: εκδ. Γρηγόρη.