Η ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ ΩΣ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΣΤΟ ΕΡΕΒΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑΣ

(Επιμέλεια κειμένου : π. Αλέξιος Σαμαρτζής) 

          Η εορτή των Θεοφανείων στην Ορθοδοξία επικράτησε να λέγεται  και «ημέρα των Φώτων». Και αυτό, διότι ο Χριστός καλείται «Φως το αληθινόν», που φωτίζει «πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον»(Ιω. 1,9).

          Είναι γνωστή σε όλους μας η σημασία του φωτός. Το φως δίνει πρώτα απ’ όλα ζωή. Είναι η αιτία της ζωής μέσα στη φύση. Το φως φωτίζει τον κόσμο, επιτρέπει να εργαζόμαστε, να βαδίζουμε, να δημιουργούμε. Χωρίς φως η ζωή σταματά ή διατηρείται σε υποτονικές καταστάσεις. Τα φυτά, πιο εκφραστικά από κάθε τι που έχει ζωή στον πλανήτη μας, μας φανερώνουν την αξία του φωτός, με το να στρέφονται συνεχώς σε αυτό και να το αναζητούν. Μετά τη ζωή όμως το φως είναι η αιτία της γνώσης. Το 99% των γνώσεών μας αποκτώνται με τα μάτια. Η επικοινωνία μας, έπειτα, με τους άλλους, και τον κόσμο γενικά, θα ήταν αδύνατη χωρίς φως και η ζωή ουτοπία. Δεν είναι περίεργο, ότι για τον άνθρωπο, που έχει τις προϋποθέσεις να ζει στο φως, το σκοτάδι είναι πηγή τρόμου και αβεβαιότητας. Ποτέ δεν βαδίζει κανείς με απόλυτη σιγουριά και δεν αισθάνεται απόλυτα ασφαλής μέσα στο πυκνό σκοτάδι. Το φως λοιπόν, χαρίζει γνώση, αλλά και ασφάλεια.

           Η εορτή των Θεοφανείων είναι η εορτή των Φώτων. Όλη η χριστιανική οικουμένη φωτίζεται από το ανέσπερο φως της Τρισηλίου Θεότητος. Όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί λούζονται από το φως του Τριαδικού Θεού το οποίο "τοῖς πᾶσι τὸν φωτισμὸν δωρεῖται". Και το μυστήριο της τριαδικής αποκάλυψης πραγματώνεται στον Ιορδάνη ποταμό κατά την ώρα της Βάπτισης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Επαναλαμβάνοντας κάθε φορά τον αγιασμό των υδάτων με την επενέργεια του Αγίου Πνεύματος συντελείται και ο φωτισμός όλης της κτιστής πραγματικότητας. 

Ναι μεν των υδάτων αγιάζεται η φύσις, αλλά και η κτίσις φωτίζεται. Επομένως όλος ο αγιασμός συνδέεται άρρηκτα με τον πνευματικό φωτισμό. Αρκετά εύστοχα ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος μας μεταφέρει μια φράση του προφήτη Ησαΐα: "ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα, καί τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καί σκιά θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς" (Ησ. θ', 1-2).

Ο Χριστός είναι «φως του κόσμου», διότι είναι η πηγή του φωτός σε κάθε μορφή του (άκτιστο-κτιστό). Γι’ αυτό ονομάζει τους «πιστούς» σ’ Αυτόν «φως». Το φως είναι η ταυτότητα του Χριστού. Εκείνος είναι ο ήλιος της δικαιοσύνης, που ήλθε στον κόσμο για να διαλύσει τα σκοτάδια της αγνωσίας, να εξαφανίσει τον ζόφο του μίσους, να εξολοθρεύσει την καταχνιά της κακίας. Ήλθε για να φέρει στον κόσμο και στις ανθρώπινες καρδιές την αγάπη και την ειρήνη. Γι ́ αυτό και δικαίως διεκήρυξε για τον Εαυτό Του: «Εγώ είμαι το φως. Όποιος με ακολουθήσει δε θα περπατήσει ποτέ ξανά στο σκοτάδι, αλλά θα αποκτήσει το φως της ζωής». Εφόσον πιστεύουμε ότι ο Χριστός είναι το φως του κόσμου και η Εκκλησία, που είναι το Σώμα Του, η συνέχεια και έκφρασή Του στους αιώνες, είναι εξίσου φως. Είναι ο χώρος μέσα στον οποίο βιώνεται ο φωτισμός του Χριστού, όχι χαριστικά και μαγικά, αλλά συνειδητά και οντολογικά. Βιώνεται με την μετοχή των Ιερών Μυστηρίων με τα οποία «ξαναγεννιόμαστε, μορφοποιούμαστε και συναπτόμαστε υπερφυώς με το Σωτήρα. Βιώνεται με την μετοχή στην Ορθόδοξη πνευματικότητα, στη ζωή της προσευχής, της αγάπης και του ελέους, της μετανοίας και της αγιότητας, η οποία δε μπορεί να νοηθεί μακριά και έξω από το φως του Χριστού.

Στη σκληρή καθημερινότητα αποτυπώνεται ότι ο σύγχρονος άνθρωπος εγκλωβίζεται στο πνευματικό σκοτάδι. Η επιλογή της άρνησης του φωτός που σκορπίζει ο Χριστός έχει οδυνηρά αποτελέσματα στη ζωή του κόσμου. Σήμερα ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας βιώνει την τραγικότητα της φτώχειας και της ανέχειας, του πολέμου και της ανασφάλειας, αποτέλεσμα της απάνθρωπης πολιτικής των ισχυρών της γης, που είναι βουτηγμένοι στα σκοτάδια της ιδιοτέλειας και του παγερού συμφέροντος. Σήμερα η πατρίδα μας βιώνει πολλές μορφές κρίσεων που έχουν κοινό παρονομαστή την πνευματική και ηθική κρίση, αποτέλεσμα της πνευματικής χαλάρωσης, του εκμαυλισμού των συνειδήσεων, της αρρωστημένης νοοτροπίας του εύκολου πλουτισμού και της έλλειψης αλληλεγγύης.

          Η φοβερή σκιά του κακού νεκρώνει τις καλές σκέψεις και αποφάσεις των ανθρώπων και τους βυθίζει σε ένα σκοτάδι βαθύ, πνιγηρό. Οι θεωρίες των σοφών κατά καιρούς έριχναν κάθε τόσο λίγο φως στη σκέψη της ανθρωπότητας, όμως αυτό ήταν θαμπό, ανίσχυρο να νικήσει τα σκοτάδια της άγνοιας, των παθών, της συγχύσεως. Θύμιζαν τις πυγολαμπίδες μέσα σε ένα δάσος πυκνό, σκοτεινό. Ενώ οι καρδιές ζητούσαν άπλετο φως. Ποθούσαν τον Ήλιο. Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης ανέτειλε. Ο Χριστός ήρθε για να διαλύσει το έρεβος στην καθημερινότητα του ανθρώπου.

          Όταν η ψυχή του ανθρώπου ανοίγεται στο Φως, δεν φυγαδεύεται μόνο η άγνοια, αλλά διαλύεται και η φοβερή «σκιά του θανάτου», που απλώνει στις καρδιές η αμαρτία. Λειώνουν οι πάγοι των παθών. Οι ναρκωμένες συνειδήσεις ξυπνούν από το λήθαργο. Η θέληση για το καλό δυναμώνει. Κάτω από το ζωογόνο φως του Ηλίου μια νέα ζωή βλαστάνει και ανθοφορεί. Όσοι άνοιξαν στο Χριστό την καρδιά τους διάπλατα και άφησαν να εισδύσουν σε κάθε μυστική της γωνιά οι ακτίνες Του, όσοι με πόθο και ταπείνωση και εμπιστοσύνη Τον δέχθηκαν, είδαν τη ζωή τους να μεταμορφώνεται, να λούζεται σε ένα ανέσπερο φως ειρήνης, ελπίδας, αγάπης, χαράς. Και έγιναν οι ίδιοι για το περιβάλλον τους φώτα, αληθινοί «φωστήρες εν κόσμῳ» (Φιλ. Β΄, 15).

          «Αιώνας των φώτων» ονομάσθηκε η εποχή μας εξ αιτίας των επιστημονικών κατακτήσεων. Τι τραγική ειρωνεία! Έξω φως και μέσα στην ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου πλανιέται τόσο συχνά η σκιά του φόβου και του θανάτου. Δεν αρκούν τα ψυχρά λαμπιόνια της επιστήμης. Χρειάζεται ο ζωογόνος πνευματικός Ήλιος της Δικαιοσύνης, ο Χριστός. Αυτός μόνο μπορεί να διαλύσει τους πάγους του μίσους, που απλώνονται στη γη μας. Αυτός μόνο μπορεί να καθαρίσει το θολωμένο μυαλό μας. Να θερμάνει τις καρδιές μας, να τις ζωογονήσει, να τις αναγεννήσει. Μόνο κάτω από την ακτινοβολία Του μπορεί να ανθίσει, να καρποφορήσει μια ζωή ποιότητας.

          Ας προσεγγίσουμε, λοιπόν, την μεγάλη αυτή εορτή των Θεοφανείων με πνεύμα ταπείνωσης, ώστε να μπορέσουμε ως «τέκνα φωτός» να εγκολπωθούμε το Φως που ακτινοβολεί ο ίδιος ο Χριστός και να το εκδηλώνουμε με όσο το δυνατόν περισσότερες αποχρώσεις :

Φως ειρήνης, με τον εαυτό μας, το περιβάλλον μας και ολόκληρο τον κόσμο,

Φως αλήθειας, για την κατανόηση της βαθύτερης αιτίας της διαφθοράς και της πολύμορφης κρίσεως,

Φως δικαιοσύνης, στους κοινωνικούς αγώνες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο,

Φως δημιουργικής πνοής, που ενθαρρύνει την πρωτότυπη σκέψη, τις επιστήμες, τις τέχνες, τον πολιτισμό,

Φως ελπίδας, που ενδυναμώνει την αλληλεγγύη όλων των λαών για τη διάσωση του πλανήτη,

Φως αγάπης, έμπρακτης, με ανιδιοτέλεια και ειλικρίνεια προς κάθε άνθρωπο,

Φως πίστεως ανέσπερο, που οδηγεί στην τελική υπέρβαση της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου, με τη δύναμη του Σταυρού και της Αναστάσεως του Χριστού.

«Ην το φως το αληθινόν, ο φωτίζει πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον».

Ας ανοίξουν διάπλατα οι καρδιές μας, κατά τις γιορτινές αυτές ημέρες, για να διεισδύσει στα βάθη τού είναι μας ο Υιός και Λόγος του Θεού, το «Φως το αληθινόν». Να φωτίσει τις σκέψεις μας, τις αποφάσεις μας και τις ενέργειές μας, για να ζωογονεί την ύπαρξή μας. Ας ευχηθούμε να στηρίζει και να ενισχύει τη ζωή των αγαπημένων μας και όλων των ανθρώπων. Και ας δεηθούμε το Φως του Χριστού να κατευθύνει την πορεία του κόσμου.