ΜΕΡΙΣΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ μέσω της ανάπτυξης Ενεργειακών Κοινοτήτων

 

του Γιώργου Καράντζαλη*

Το κόστος ενέργειας μαστίζει σήμερα όλα τα νοικοκυριά και όλες τις επιχειρήσεις. Ιδιαίτερα μεγάλο είναι το πρόβλημα για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα βιωσιμότητας των τοπικών κοινωνιών. Ένα πρόβλημα που θα επανέλθει λόγω της επαναφοράς της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια ενέργειας από Σεπτέμβρη.

Η αξιοποίηση του ήλιου και η τεχνολογία των Φωτοβολταϊκών συστημάτων μπορεί να μας βοηθήσει να ελαχιστοποιήσουμε ή και να εξαλείψουμε σε πολλές περιπτώσεις το ενεργειακό πρόβλημα. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα είναι πλέον ώριμες τεχνολογίες και οικονομικά πιο συμφέρουσες και η πορεία προς αυτές είναι μονόδρομος.

Το θεσμικό πλαίσιο δίνει την δυνατότητα για την δημιουργία μιας Ενεργειακής Κοινότητας και την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας μέσω Φωτοβολταϊκού πάρκου, από δήμους, νοικοκυριά, και επιχειρήσεις για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τόσο του Δήμου όσο και των ευάλωτων νοικοκυριών. Η παραγόμενη ενέργεια θα συμψηφίζεται με τις καταναλώσεις που γράφουν οι μετρητές των μελών της Ε.ΚΟΙΝ. και των δηλωθέντων από τον Δήμο ευάλωτων νοικοκυριών.

Σύμφωνα με δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού κ Θ. Σκυλακάκη, αναμένεται το επόμενο διάστημα (εντός του Σεπτεμβρίου 2023) η προκήρυξη προγραμμάτων ενίσχυσης Ενεργειακών Κοινοτήτων από τους Δήμους για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών των Δήμων και των ευάλωτων νοικοκυριών και θα αναφέρονται στην επιχορήγηση δήμων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, προκειμένου να παρέχεται φθηνή ηλεκτρική ενέργειας σε κατοίκους των περιοχών τους με χαμηλά εισοδήματα.

Επειδή το πρόγραμμα αφορά σε 30.000 νοικοκυριά και το ύψος του ανέρχεται σε 100 εκατ. Ευρώ, προφανώς δεν καλύπτει όλες τις ανάγκες και όλους τους Δήμους. Πλεονέκτημα λοιπόν αποκτούν όσοι Δήμοι έχουν προχωρήσει τις διαδικασίες σύστασης Ενεργειακής Κοινότητας  και τον σχεδιασμό της, καθώς και διαθέτουν καταγεγραμμένες τις ενεργειακές τους ανάγκες.

Η πρόταση

Η πρότασή μας επικεντρώνεται στο πως Δήμοι και το σύνολο των τοπικών νοικοκυριών  μπορούν να ωφεληθούν από την υφιστάμενη ανάπτυξη αιολικών πάρκων και να λάβουν ΜΕΡΙΣΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. Η βιώσιμη συνύπαρξη απαιτεί την διανομή μερίσματος ενέργειας στις τοπικές κοινωνίες και τους Δήμους και αυτό μπορεί να γίνει με την ανάπτυξη Ενεργειακών Κοινοτήτων λαϊκής βάσης με την συμμετοχή του Δήμου και των πολιτών μιας Τοπικής Κοινότητας, για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τόσο του Δήμου, όσο και του συνόλου των νοικοκυριών.

Σε πολλούς Δήμους υπάρχει πλέον ένα αιολικό πάρκο, και βάσει της νομοθεσίας δίνεται ως Τέλος ένα ποσοστό 3% επί των εσόδων σε ετήσια βάση, στους Δήμους και τα τοπικά νοικοκυριά. Με την πρότασή μας, μελετήσαμε και τεκμηριώσαμε ότι μπορούν να αξιοποιηθούν πολλαπλασιαστικά τα Τέλη ΑΠΕ 3% που εισπράττει ο Δήμος και οι κάτοικοι της Τοπικής Κοινότητας, για την κάλυψη των ενεργειακών καταναλώσεων των τοπικών νοικοκυριών και μέρους των ενεργειακών αναγκών του Δήμου, αλλά και άλλων συμπολιτών που εντάσσονται στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

Τα έσοδα του Δήμου και των νοικοκυριών από το Τέλος ΑΠΕ 3% που καταβάλλουν τα αιολικά πάρκα στους Δήμους και στα νοικοκυριά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ίδια συμμετοχή, είτε ως μόνη πηγή χρηματοδότησης, είτε σε συνδυασμό με τα άλλα προγράμματα του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης που αναμένεται να προκηρυχθούν το επόμενο χρονικό διάστημα, για την χρηματοδότηση της κατασκευής ενός ή περισσότερων Φωτοβολταϊκών Πάρκων ισχύος έως 3MW, για την πλήρη ή μερική κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των νοικοκυριών που θα συμμετέχουν στην Ε.ΚΟΙΝ που θα δημιουργηθεί.

Για την τεκμηρίωση της πρότασής μας, εκπονήσαμε Οικονομικοτεχνική μελέτη ανάπτυξης Ενεργειακής Κοινότητας με βάση τα πραγματικά δεδομένα ενός χωριού 273 νοικοκυριών στην Κοινότητα Κοκκίνου Δήμου Ορχομενού Βοιωτίας, στα όρια του οποίου είναι εγκατεστημένες 6 ανεμογεννήτριες. H Οικονομοτεχνική μελέτη απέδειξε ότι τα ποσά που εισπράττει ο Δήμος Ορχομενού και οι κάτοικοι του χωριού, μπορούν να χρηματοδοτήσουν από μόνα τους την ανάπτυξη ενός Φωτοβολταϊκού πάρκου 1 MW και να καλύψουν για 25 χρόνια τις ετήσιες ενεργειακές ανάγκες των 273 νοικοκυριών (4500 kWh/έτος για κάθε νοικοκυριό), καθώς και τις ενεργειακές ανάγκες του Δήμου για φωτισμό, ύδρευση και δημοτικές εγκαταστάσεις. Εάν επιπροσθέτως αξιοποιηθεί και η χρηματοδότηση των προγραμμάτων που θα προκηρυχθούν για τους Δήμους και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τότε μπορεί με το ίδιο κόστος να κατασκευαστεί Φωτοβολταϊκό πάρκο 2 MW και να καλυφθούν ετήσιες ενεργειακές ανάγκες 9.000 kWh για κάθε νοικοκυριό, το οποίο επαρκεί για την κάλυψη και των ενεργειακών αναγκών θέρμανσης γι αυτά.

Η συνδυαστική αξιοποίηση του Τέλους ΑΠΕ 3% που καταβάλλουν τα αιολικά πάρκα στους Δήμους και στα νοικοκυριά και της χρηματοδότησης από πόρους του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης θα λύσει πάρα πολλά προβλήματα των τοπικών νοικοκυριών και των Δήμων. 

Τα δεδομένα για την Βοιωτία

Με βάση τα στοιχεία των αδειοδοτούμενων και σε λειτουργία Αιολικών πάρκων στην Βοιωτία και τα οικονομικά δεδομένα των πληρωμών του Τέλους ΑΠΕ 3% (2020) υπέρ των Δήμων και των πολιτών, υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης μεγάλου αριθμού Ενεργειακών Κοινοτήτων με την πολλαπλασιαστική αξιοποίηση του Τέλους ΑΠΕ και των χρηματοδοτικών προγραμμάτων (ΕΣΠΑ / Ταμείου Ανάκαμψης) που θα προκηρυχθούν την αμέσως επόμενη περίοδο. Σε κάθε Δήμο υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης μιας τουλάχιστον Ενεργειακής Κοινότητας και ενός ή περισσότερων Φωτοβολταϊκών πάρκων.

Οι Δήμοι μπορούν να πάρουν τις πρωτοβουλίες που απαιτούνται για την ωρίμανση των διαδικασιών και των μελετών, ώστε να δώσουν προβάδισμα στους Δήμους τους, εφόσον επιθυμούν να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, αλλά και τις ανάγκες των ευάλωτων νοικοκυριών της περιοχής τους.

Σημαντικές διαστάσεις της πρότασης

·        Η Ενεργειακή Κοινότητα (Ε.ΚΟΙΝ) είναι μια συλλογική προσπάθεια μεταξύ πολιτών και φορέων για την παραγωγή ενέργειας, με στόχο κυρίως την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.

·        Σημαντικός παράγοντας στην όλη προσπάθεια είναι ο Δήμος, ένας οργανωμένος συλλογικός φορέας με κοινωνική αποδοχή σε τοπικό επίπεδο και ο οποίος θα είναι ο μεγαλομέτοχος (μέχρι 40% του εταιρικού κεφαλαίου) και επί της ουσίας ο εγγυητής της ομαλής λειτουργίας της Ε.ΚΟΙΝ.

·        Ο κύριος στόχος της δημιουργίας μιας Ε.ΚΟΙΝ. λαϊκής βάσης είναι η κάλυψη της ενεργειακής ζήτησης των νοικοκυριών και ενδεχομένως των δημοτικών γραφείων, των εγκαταστάσεων του Δήμου και του Δημοτικού Φωτισμού, ελαχιστοποιώντας ή μηδενίζοντας την ενεργειακή δαπάνη για τα νοικοκυριά που συμμετέχουν, αλλά και άλλους ευάλωτους πολίτες του Δήμου.

·        Οι Ε.ΚΟΙΝ. έχουν σαφή προσανατολισμό και η παραγωγή ενέργειας από ένα Φωτοβολταϊκό πάρκο είναι μια τεχνολογία αρκετά ανεπτυγμένη, για την οποία έχει παραχθεί συσσωρευμένη εμπειρία στον τεχνικό κόσμο της χώρας. 

*Ο Γιώργος Καράντζαλης είναι Διπλωματούχος Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης με MSc στα Ενεργειακά Συστήματα, με εξειδίκευση στις Ενεργειακές Κοινότητες και μελέτη στην ενεργειακή φτώχεια με τίτλο «Collective RES investments tools to deal with energy poverty at community level».