O κ. Eυάγγελος Μυτιληναίος στο Euractiv - Η πρόκληση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης

Του Ευάγγελου Μυτιληναίου*

Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή μόλις εγκρίθηκε στις Βρυξέλλες και είναι σαφές ότι στην κορυφή της ατζέντας της βρίσκεται η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το ζήτημα αυτό θα κληθούν να αντιμετωπίσουν αρκετοί Επίτροποι, ιδίως οι Εκτελεστικοί Αντιπρόεδροι Teresa Ribera και Stéphane Séjourné, με την υποστήριξη των Επιτρόπων Jorgensen και Roswall στους τομείς της Ενέργειας και της Ανταγωνιστικής Κυκλικής Οικονομίας, αντίστοιχα. Ποιες είναι, λοιπόν, οι προσδοκίες μας για τις πρώτες 100 ημέρες της νέας Επιτροπής και για τη νέα χρονιά;

Η βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ενεργειακής και ψηφιακής μετάβασης της Ευρώπης και, όλο και περισσότερο, της αμυντικής μας θωράκισης. Όπως επισήμανε ο Mario Draghi, οφείλουμε να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία σε έναν ολοένα και πιο ασταθή κόσμο, με τον πόλεμο να έχει φθάσει στα σύνορα της Ευρώπης. Η βιομηχανία μας είναι η κινητήρια δύναμη για την ανθεκτικότητά μας, αλλά θα χρειαστούμε υποστήριξη για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Ως Διευθύνων Σύμβουλος μιας μεγάλης ευρωπαϊκής εταιρείας επεξεργασίας μη σιδηρούχων μετάλλων, καθώς και ως Πρόεδρος της Eurometaux (της ευρωπαϊκής ένωσης μη σιδηρούχων μετάλλων), αναμένω την λήψη σημαντικών μέτρων από τη νέα Επιτροπή για την αναζωογόνηση του τομέα μας πριν να είναι πολύ αργά. Στην Ευρώπη σήμερα, 15 εργοστάσια επεξεργασίας αλουμινίου, πυριτίου και ψευδαργύρου έχουν εγκαταλειφθεί. Αυτό είναι το αντίθετο από αυτό που απαιτείται, και ο χρόνος για την επαναλειτουργία τους εξαντλείται.

Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε επειγόντως την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους που πλήττει τις βιομηχανίες μας. Σύμφωνα με την Ursula von der Leyen, η οικονομική ασφάλεια αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες του αναμενόμενου νόμου περί Καθαρής Βιομηχανίας. Δεν μπορούμε να έχουμε οικονομική ασφάλεια όταν καταβάλλουμε τετραπλάσια τιμή για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο από τους ανταγωνιστές μας. Εν τω μεταξύ, οι επιδοτήσεις τρίτων χωρών επιδεινώνουν την εικόνα. Το επενδυτικό κόστος για μία νέα μεταλλουργία μπαταριών στην Ευρώπη είναι πλέον τρεις φορές υψηλότερο σε σύγκριση με τις ανταγωνιστικές χώρες, ενώ το λειτουργικό κόστος είναι 50% υψηλότερο.

Χρειαζόμαστε λήψη δραστικών μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Τυχόν αποτυχία θα οδηγήσει σε περαιτέρω απώλεια κρίσιμων βιομηχανιών και θα αποδυναμώσει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, με αλυσιδωτές επιπτώσεις σε ολόκληρες αλυσίδες αξίας. Ήρθε η ώρα να δράσουμε πριν να είναι πολύ αργά. Ακολουθούν τρεις δράσεις που μπορούν και πρέπει να αναληφθούν τώρα για την αντιμετώπιση της κρίσης των ενεργειακών τιμών:

1. Πρέπει να αρθούν τα εμπόδια στις συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (PPAs) που επηρεάζουν και τις βιομηχανίες έντασης ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας στοχευμένα μέτρα στήριξης για την αντιστοίχιση της στοχαστικής παραγωγής της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας με το προφίλ κατανάλωσης της παραγωγής μετάλλων. Αυτό είναι ένα σαφές και κοινό αίτημα των Ευρωπαίων ηλεκτροπαραγωγών και βιομηχανιών, το οποίο αντανακλάται στις πρόσφατες συστάσεις του διαλόγου της Αμβέρσας για τον Βιομηχανικό Εξηλεκτρισμό και την Ανταγωνιστικότητα. Η προώθηση σχεδίων όπως το Green Pool, που προτάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και περιλαμβάνεται επίσης στην Έκθεση Draghi, θα αποτελέσει αναμφίβολα μέρος της λύσης.
2. Οφείλουμε να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε την προβλεπόμενη στην Οδηγία του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS)αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους εκπομπών και μετά το 2030, ώστε να παρέχεται επενδυτική βεβαιότητα με τη μερική αντιστάθμιση των επιπτώσεων του ETS στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τη βιομηχανία, ακόμη και όταν καταναλώνει απανθρακοποιημένη ηλεκτρική ενέργεια.
3. Πρέπει να μπει πλαφόν συνολικά τους φόρους, τις εισφορές και όλες τις άλλες ρυθμιστικές δαπάνες για τους καταναλωτές εντάσεως ενέργειας, δηλαδή πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αθροιστικά δεν υπερβαίνουν ένα ποσοστό της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της βιομηχανίας.

Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων θα ήταν μια καλή αρχή για την παροχή οικονομικής ασφάλειας στους Ευρωπαίους παραγωγούς μη σιδηρούχων μετάλλων και στις κοινότητες που υποστηρίζουν οι εγκαταστάσεις μας.

Οι τιμές της ενέργειας αποτελούν κορυφαία ανησυχία, αλλά αναγνωρίζουμε, επίσης, την επείγουσα ανάγκη να εφαρμοστεί και να αρχίσει να αποδίδει καρπούς η Ευρωπαϊκή Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA). Η Eurometaux εκτιμά ότι, προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους της CRMA, ο κλάδος μας χρειάζεται 10 νέα ορυχεία, 15 νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας και 15 νέες μονάδες ανακύκλωσης στην Ευρώπη μέχρι το 2030. Προφανώς, πρέπει επίσης να επαναλειτουργήσουν και οι 15 μονάδες που έχουν κλείσει ή περιορίσει τη λειτουργία τους.

Αυτό απαιτεί χρηματοδότηση, και χρειαζόμαστε ευέλικτους και προσιτούς μηχανισμούς χρηματοδότησης για τη στήριξη των ευρωπαϊκών εταιρειών. Πιστεύω ότι οφείλουμε να διασφαλίσουμε τα εξής:

1. Θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών για τις Κρατικές Ενισχύσεις στις Πρώτες Ύλες με έμφαση τόσο στις λειτουργικές (OPEX) όσο και στις κεφαλαιουχικές (CAPEX) δαπάνες, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της παραγωγής κρίσιμων πρώτων υλών και της διευκόλυνσης της κατανάλωσης απανθρακοποιημένης ηλεκτρικής ενέργειας, εν μέρει με βάση το σχετικό κεφάλαιο του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης.
2. Δημιουργία ενός Ταμείου Κυριαρχίας (Sovereignty Fund) για την βιομηχανική παραγωγή, ισχυρά προσανατολισμένο στις πρώτες ύλες και ικανό να αναμετρηθεί με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές μας.
3. Δημιουργία μιας Τράπεζας Πρώτων Υλών, στα πρότυπα της Τράπεζας Υδρογόνου, η οποία θα παρέχει χρονικά περιορισμένη στήριξη με βάση την παραγωγή (output), τόσο για το λειτουργικό όσο και για το κεφαλαιουχικό κόστος των στρατηγικών έργων.

Αυτές οι ενέργειες θα έδιναν σάρκα και οστά στην CRMA, για την υλοποίηση της οποίας σήμερα δεν προσφέρεται καμία ουσιαστική υποστήριξη! Οφείλουμε επίσης να περιορίσουμε το ρυθμιστικό κόστος στην Ευρώπη. Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να εξετάσει σε ποια σημεία η πληθώρα των πολιτικών που έχει υιοθετήσει (θα) επιφέρουν  αδικαιολόγητο νέο κόστος στις βιομηχανίες της  και να λάβει διορθωτικά μέτρα βάσει της κοινής λογικής. Ευελπιστώ ότι η συνολική (omnibus) δέσμη μέτρων θα εκκινήσει αυτή τη διαδικασία και θα μειώσει την επιβάρυνση των εταιρειών της ΕΕ από την υποβολή εκθέσεων. Τα σχετικά κόστη της διαδικασίας αυτής τείνουν να καταστούν εξωφρενικά και να αφαιρέσουν πόρους από την πραγματική εργασία για τη βελτίωση των επιδόσεων των εταιρειών.

Στην αρχή αυτού του νέου πολιτικού κύκλου, παραμένω αισιόδοξος ότι θα επέλθει πραγματική αλλαγή. Οι εκθέσεις Letta και Draghi στρέφουν ξανά την ευρωπαϊκή συζήτηση στα θεμέλια της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας, σηματοδοτώντας μια πρόοδο από τις Πράξεις «για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες» και την «Βιομηχανία Μηδενικών Καθαρών Εκπομπών». Η πολυσυζητημένη “Πράξη για την Καθαρή Βιομηχανία” βρίσκεται υπό ανάπτυξη, υπ’ευθύνη του Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Séjourné. Το περιεχόμενό της δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί, αλλά αναμένεται εντός των επόμενων 100 ημερών. Δεν επιτρέπεται να είναι μια απλή ανακοίνωση, οφείλει να είναι ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, με πιεστικούς στόχους και ρεαλιστικούς Καίριους Δείκτες Απόδοσης (KPIs).

Η “Πράξη για την Καθαρή Βιομηχανία” πρέπει να αποτελέσει καταλύτη για την ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. Οφείλει να επικεντρωθεί σε πρακτικά και άμεσα μέτρα για τη μείωση του κόστους παραγωγής και τον εξορθολογισμό των κανονισμών, καθιστώντας την Ευρώπη πιο ελκυστική για τις επιχειρήσεις. Ας αδράξουμε την ευκαιρία και ας προωθήσουμε αυτή την αλλαγή. Οτιδήποτε άλλο θα συνιστούμε προδοσία των εταιρειών και των εργαζομένων που, μέσω της εργασίας τους, αγωνίζονται καθημερινά να προσφέρουν στρατηγική αυτονομία και οικονομική ασφάλεια στους Ευρωπαίους πολίτες.

*O Ευάγγελος Μυτιληναίος είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της METLEN Energy and Metals και Πρόεδρος της Eurometaux. 

Πηγή: Tackling Europe’s Industrial Competitiveness Challenge - Euractiv