Τι πρέπει να κρατήσουμε από την περίοδο της πανδημίας.

Του Λευτέρη Ν. Κτιστάκη

Η πρωτόγνωρη κατάσταση της καραντίνας έφερε όλους μας ενώπιον συνθηκών που δεν είχαμε συναντήσει ούτε στον χειρότερο εφιάλτη μας: οι κλειστές επιχειρήσεις και ο περιορισμός της άσκοπης μετακίνησης είναι τα σπουδαιότερα. Ωστόσο, όλες οι άσχημες καταστάσεις παράγουν και καλά, χρήσιμα αποτελέσματα. Ουδέν κακόν αμιγές καλού.

Η ατομική ευθύνη κάθε πολίτη ήταν πολύ υποτιμημένη στην χώρα μας, μέχρι και χλευαζόμενη. Αποδείχθηκε όμως καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία των μέτρων προστασίας από τον ιό. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμπολιτών μας εφάρμοσε αγόγγυστα και ευλαβικά όσα μέτρα επιβλήθηκαν, παρά το γεγονός ότι ήταν πρωτοφανή. Από την ακύρωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων και των εθνικών παρελάσεων, μέχρι την απαγόρευση προσέλευσης στις εκκλησίες το Πάσχα. Αφού μπορούμε να ‘απαρνηθούμε’ αυτά, πόσο δύσκολο είναι να συμμορφωνόμαστε καθημερινά στους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς και να μην οδηγούμε στη ΛΕΑ ή να μην πετάμε τα σκουπίδια μας όπου μας αρέσει;

Βέβαια, τα επιβληθέντα μέτρα δημιούργησαν στην αρχή εύλογη ανησυχία για τη λειτουργία σημαντικών πυλώνων της κοινωνίας μας, όπως η εκπαίδευση και η δημόσια διοίκηση. Όμως, η ανταπόκριση στην πρόκληση αυτή ήταν άμεση και σε γενικές γραμμές απόλυτα επαρκής. Σε ελάχιστες εβδομάδες, το υπουργείο παιδείας δημιούργησε εκ του μηδενός τις προϋποθέσεις για την παρακολούθηση μαθημάτων, το υπουργείο ψηφιακής διακυβέρνησης επίσπευσε πραγματικές τομές όπως τον κόμβο gov.gr και την άυλη συνταγογράφηση και βέβαια, θέσπισε την ψηφιακή θεώρηση του γνησίου υπογραφής. Είναι τραγελαφικό ότι μέχρι τώρα το κράτος δεν παρείχε αυτήν την απλή υπηρεσία ηλεκτρονικά, αλλά ταυτόχρονα βαυκαλιζόταν με τις ανοησίες του κ. Παππά για διαστημικά ταξίδια. Επίσης, χιλιάδες κρατικές τηλεδιασκέψεις διενεργούνται και οι δημόσιες υπηρεσίες επικοινωνούν με τους πολίτες ηλεκτρονικά.     

Σημαντικό είναι επίσης ότι αν και οι δυνάμεις και η προσοχή της πολιτείας είχαν επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της πανδημίας, το κράτος δεν σταμάτησε να λειτουργεί στους υπόλοιπους τομείς. Η προώθηση ψηφιακής πλατφόρμας για τον τουρισμό, η δρομολόγηση σχεδίων ιδιωτικοποίησης λιμένων, η ανάπτυξη της e-ταυτοποίησης και του μητρώου διαδικασιών δημοσίου αποδεικνύουν ότι οι δημόσιες υπηρεσίες πρέπει και μπορούν να λειτουργούν αδιάλειπτα και κάτω υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.  

Τι μπορούμε να κρατήσουμε λοιπόν από την περίοδο αυτήν; Τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας ‘πολίτης’ σε μία κοινωνία με νόμους και κανόνες, ούτως ώστε να σημαίνει στη συνείδησή μας πηγαία και αυτόματα ‘υπεύθυνος πολίτης’. Κι αυτό να αποτυπώνεται στην συμπεριφορά και την καθημερινότητά μας.

Μπορούμε να κρατήσουμε την εμπιστοσύνη στο κράτος, το οποίο με τα μέχρι σήμερα δεδομένα ανταπεξήλθε επιτυχώς στην κύρια αποστολή του, τον περιορισμό της πανδημίας, αλλά ταυτόχρονα απέδειξε ότι μπορεί να λειτουργήσει επαρκώς σε «συνθήκες πολέμου» και το σπουδαιότερο, όχι για την ταλαιπωρία του πολίτη αλλά προς όφελος του.  

Αυτό το τελευταίο είναι ένα κέρδος που απολαμβάνει ήδη η Ελλάδα σε παγκόσμιο επίπεδο με διθυράμβους για την καλοσχεδιασμένη αντιμετώπιση του ιού. Όμως, οι διθύραμβοι αποκτούν ουσία μόνο αν αποτελέσουν το κίνητρο για νέα επιτεύγματα ώστε να τους πολλαπλασιάσουμε. Κι όλα εκκινούν από τη λειτουργία του κράτους και τη στάση των πολιτών, δύο στοιχεία άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους και αλληλοεξαρτώμενα.