ΕΞΟΥΣΙΑ Ή ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η πρόταση του Ευαγγελίου ενάντια σε κάθε μορφής εξουσία

Του Αρχιμ. Αλεξίου Σαμαρτζή

Ζούμε σε μία εποχή όπου τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Η Εκκλησία καλείται να συνεχίσει την αποστολή της σε ένα κόσμο που σημαδεύεται απο μία εκθαμβωτική πρόοδο στην επιστήμη και στην τεχνολογία και ταυτόχρονα απο μία βαθύτατη πνευματική κρίση με οικουμενικές διαστάσεις. Καλείται να προσλάβει και να μεταμορφώσει έναν κόσμο που δεν έχει σχεδόν καμμία σχέση με τον κόσμο που ήξερε και ο οποίος την προσκαλεί, προκαλώντας την πειρασμικά, να αυτοπεριοριστεί σε σύστημα ηθικών αξιών, φιλοσοφημάτων και κοσμοθεωριών συχνά άσχετων με τις οντολογικές της προϋποθέσεις.

Σε μία εποχή που η εκκοσμίκευση έχει πολύ προχωρήσει στη συνείδηδη των ποιμένων και του ποιμνίου, μπορεί κανείς να συναντήσει και την εξουσία «ως απουσία αγάπης» και τη διακονία ως «ενέργεια διά της αγάπης». Είναι θέμα επιλογής και τρόπου ζωής, κατά τον βαθμό της πνευματικής ωριμότητας του ποιμένα.

          Απο την εποχή του Χριστού διακρίνουμε, ακόμη και απο τους μαθητές του, μία τάση απόκτησης εξουσίας και δόξας. Ο Χριστός προέλεγε στους μαθητές του «τα μέλλοντα αυτώ συμβαίνειν» και εκείνοι του ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες.

          Η τάση του ανθρώπου για απόκτηση δόξας είναι φυσική επιθυμία της ανθρώπινης ψυχής, η οποία όμως διαστρεβλώνεται μέσα στη γενική πνευματική παραμόρφωση του ανθρώπου της πτώσεως και γίνεται τάση κυριαρχίας και καταδυναστεύσεως των άλλων ανθρώπων.

          Ο Χριστός όμως αντί για πρωτεία κυριαρχίας συνιστά πρωτείο διακονίας. Επιδιώκοντας τα πρωτεία οι άνθρωποι, ζητάμε δύναμη, για να μπορέσουμε να επιβληθούμε πάνω στους άλλους. Γι¢ αυτό και ο Χριστός μιλάει για κατάχρηση δυνάμεως και εξουσίας εκ μέρους των μεγάλων του κόσμου, «οι δοκούντες άρχειν των εθνών κατακυριεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι αυτών κατεξουσιάζουσιν αυτών» (Μαρκ. 10,42).

          Αυτό ήταν κάτι που συνέβαινε παγκοσμίως κατά την εποχή του Χριστού, συμβαίνει όμως δυστυχώς και στις μέρες μας. Μπορεί να είναι λίγες οι δικτατορίες στον κόσμο, όμως και στα δημοκρατικά λεγόμενα πολιτεύματα, τα κομματικά ή οικονομικά συμφέροντα γνωρίζουν εύσχημους τρόπους, για να επιβάλλουν ή παρατείνουν την εξουσία τους. Μέσα απο τη διαφήμιση και την προπαγάνδα δημιουργούν στον κόσμο τις αντιλείψεις που επιθυμούν, ασκώντας έτσι την χειρότερης μορφής δικτατορία.

          Ο Χριστός προτείνει μια άλλη πρόταση, αντι-εξουσιαστική, απέναντι απο όλα τα προκατασκευασμένα βιλαέτια, τούτου του κόσμου, κάνει τη ρήξη με το συστημικό θρησκευτικό και πολιτικό κατεστημένο, με τη λογική της αναρρίχησης, με την απόκτηση και κατοχή της κάθε μορφής εγκόσμιας εξουσίας.

          Ο ίδιος άλλωστε απέδειξε με το δικό Του παράδειγμα, πως η αποστολή της Εκκλησίας στον κόσμο δεν είναι η κυριαρχία, αλλά η διακονία. Ο ίδιος ο Χριστός δεν ήλθε να διακονηθεί, αλλά να διακονήσει. Με σημείο αναφοράς την προτεραιότητα και διακονία των ανθρώπων ο Χριστός κρίνει το κράτος και την πολιτική εξουσία της εποχής του. Με την απάντησή του «απόδοτε τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ» (Ματθ. 22,21) ο Χριστός δείχνει ποιός είναι ο ρόλος και τα όρια του κράτους. Μπροστά στον εγκάθετο της ρωμαϊκής εξουσίας Πιλάτο ο Χριστός τονίζει ότι η εξουσία οφείλει να υπηρετεί την αλήθεια.

          Για τον Χριστό, «μέγας» είναι αυτός που έκανε τον εαυτό του «διάκονο» όλων και «πρώτος» αυτός που έγινε εκούσια «δούλος». Μέσα απο αυτή την προοπτική περιγράφεται το ήθος της αληθινής εξουσίας, που είναι διακονία των ανθρώπων, είτε απο τους Ποιμένες της Εκκλησίας, είτε απο τους άρχοντες του κόσμου, μέσα στο πνεύμα της ταπείνωσης και της αγάπης. Ο Χριστός κομμάτιασε το είδωλο της κοσμικής εξουσίας, προβάλλοντας το σταυρικό πολίτευμα της Εκκλησίας.

          Ο Χριστός ξεβολεύει, δημιουργεί αναστάτωση στον «μικροαστό» της κάθε εποχής, δεν προσλαμβάνεται απο τους «καλούς και καθαρούς ανθρώπους» της ιστορικής εξέλιξης, αλλά συνεχίζει να είναι ο αγαπημένος μετανοημένων πορνών, ληστών, τελωνών και όλων των περιθωριακών  και «κοινωνικών αποβρασμάτων».

          Ο Χριστός είναι η «δοκός στο μάτι» των ευσεβών υποκριτών, των αυτοδικαιωμένων φαρισαίων, των νομοκανονικών ερμηνευτών του λόγου του και των ποινικολόγων της καθημερινής συμπεριφοράς των ανθρώπων.

          Η Εκκλησία μας, στους τραγικούς καιρούς που διάγουμε, θα πρέπει με την παρουσία Της να στέκει διαρκώς προφητική και κριτική μπροστά στην αναλγησία και την σκληρότητα των ισχυρών, όχι βέβαια με μόνο τον θεωρητικό λόγο, αλλά κυρίως με θυσιαστική άσκηση της διακονίας Της προς όλους, με διαρκείς αγώνες για δικαιοσύνη και ειρήνη, με ζωή λιτότητας, ασκήσεως και εγκράτειας, με τελικό στόχο όχι τη δική Της εκκοσμίκευση αλλά την εκκλησιοποίηση του κόσμου.

          Πρέπει όλοι μας να σταθούμε με υπευθυνότητα και γνησιότητα απέναντι στον Ευαγγελικό λόγο «ουχ ούτω δε έσται εν υμίν» (Μάρκ. 10,43), που απευθύνεται σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας (κληρικούς και λαϊκούς). Μας μεταφέρει το μήνυμα ότι το πολίτευμά μας περιγράφεται απο τον σταυρό. Δεν έχει κοσμικό χαρακτήρα και ισχύ. Έχει την δύναμη της αναστάσεως. Είναι η αγάπη που σταυρώνεται για να ζήσουν οι άλλοι. Άς κάνουμε την αυτοκριτική μας, έτσι ώστε τελικά τον πόθο για εξουσία και καταπίεση πάνω στους άλλους να τον μετατρέψουμε σε πνεύμα διακονίας, ταπείνωσης και αγάπης για τον συνάνθρωπό μας.