Αρετή του Συνυπάρχειν

Του Δημήτρη Κ. Μπάκα*

Είναι η ψυχική δύναμη για ενεργή  συμμετοχή, ώστε να δημιουργηθούν  οι απόλυτα αναγκαίες συνθήκες, που όταν συντρέξουν  λαμβάνει χώρα η  μετάλλαξη και  μετουσίωση όλων των μερών σε μια  σύνθεση με νέα χαρακτηριστικά. Τότε το συνονθύλευμα μετατρέπεται σε ομάδα.  Τότε  το όλον λαμβάνει μορφή  και δικό του περιεχόμενο. Τότε υπάρχει και ουσιαστικά  το είναι της Κοινωνίας. Τότε μπορούμε να μιλάμε για ομάδα, οικογένεια, κοινωνία,  έθνος και Πατρίδα. Είναι τότε που έχουμε μπει στα πλαίσια της ηθικής συνύπαρξης. Τότε νοιώθουμε τον άλλο, ως εαυτό. Τότε στην αξιοπρέπεια του άλλου καθρεφτίζεται η δική μας αξιοπρέπεια και κάθε περιορισμός δικός μας είναι έκφανση και αποδέσμευση εσωτερικής μας ελευθερίας. Τότε αναδύεται η ρεαλιστική αγάπη. Τότε  τα προβλήματα γίνονται πιο ευεπίλυτα.

Πότε όμως συμβαίνει αυτό για ένα σύνολο  ανθρώπων; Η ιαπωνική λέξη amae , θαρρώ, ότι μας δίνει την απόλυτα  ωραία έκφραση. Είναι η μαγική, θα έλεγα στιγμή, κατά την οποία νοιώθουμε το υπέροχο συναίσθημα ότι ανήκουμε σε ένα σύνολο, στο οποίο θέλουμε να ανήκουμε και εκείνο  μας θέλει ως μέλος του.

Όντως συμφωνούμε όλοι μας, ότι δεν υπάρχει ωραιότερο συναίσθημα από το να γυρίζεις σπίτι σου που τόσο ο ίδιος θέλεις και να νοιώθεις την αγάπη όλης της οικογένειάς σου ή να πηγαίνεις  στο χώρο της εργασίας σου και να αισθάνεσαι ότι και οι συνεργάτες σου σε περιμένουν με λαχτάρα να είσαι κοντά τους ή ακόμη και όταν είσαι μακριά τους θα επιθυμούσανε να σε έχουν δίπλα τους και ανάμεσά τους.

 Το ιδεόγραμμα της ιαπωνικής γλώσσας είναι όντως εκφραστικότατο. Απεικονίζει τη μητέρα να κρατάει στην αγκαλιά της το μωρό της! Είναι η κορυφαία εκείνη στιγμή, κατά την οποία το μωρό αισθάνεται τη μεγαλύτερη στοργή και ασφάλεια και η μητέρα κρατάει ό,τι πολυτιμότερο έχει στη ζωή.

    Τον αρχέτυπο αυτό ανθρώπινο δεσμό μεταξύ των ανθρώπων οφείλουμε να καλλιεργήσουμε  σήμερα.  Σήμερα που η ανθρωπότητα κάλυψε τόσο μεγάλη έκταση,  ολόκληρο τον Πλανήτη μας, η οποία ξεφεύγει από τα όρια της ατομικής  σύλληψης και ισχύος- δράσης μόνον μια   ευρύτερη συμμετοχική αλλά και αρμονική δράση μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα.

Τότε μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε στο πεδίο της σημερινής έννοιας της ηθικής , δηλαδή στο διαλογικό χαρακτήρα της δημοκρατικής  ποιοτικής  συνύπαρξης. Ο διαλογικός τρόπος επικοινωνίας και επίλυση των διαφορών που παρά τα όσα στοιχεία ανωριμότητας  συναντάμε καθημερινά, ειδικά στη χώρα μας,  είναι ο μόνος ηθικός δρόμος πορείας μας. Η άσκηση και αγωγή, όλων μας  για τη   δημιουργία κοινωνικής  συνείδησης, που να ενώνει με συμπληρωματικό τρόπο ανταγωνιστικούς όρους: συναίρεση/ σύγκρουση, ελευθερία-ισότητα-αδελφοσύνη ,  δικαιώματα/υποχρεώσεις, εθνική ενότητα/κοινωνικοί και ιδεολογικοί ανταγωνισμοί.

Η αναγέννηση της κοινωνίας προϋποθέτει αναγέννηση του ατόμου, ως νέα έννοια του πολίτη και μέλους της σύγχρονης κοινωνίας. Προϋπόθεση είναι όμως η ανάπτυξη της αλληλεγγύης και αυτή είναι συνυφασμένη με την εμπιστοσύνη και το αίσθημα ευθύνης δηλαδή με την ανάπτυξη μιας ανθρωπο-ηθικής.

 Ορίστε και πάλι μπροστά μας  το πρόταγμα ολιστικής παιδείας που συνιστά το μεγάλο και επικίνδυνο σημερινό έλλειμμα της κοινωνίας μας.

                                                                          

               

*O κ. Δημήτριος Μπάκας είναι Αντιστρατηγό ε.α. , συγγραφέας και ζωγράφος, Πρόεδρος του Συλλόγου Λεβαδεών της Αθήνας «Ο Λάμπρος Κατσώνης» , δημιουργός και Προέδρου της «Κιβωτού Ολιστικής Παιδείας», ενός πρόσφατου πνευματικού κινήματος.