Ενα Πάρκο βάζει μια πόλη στον χάρτη

Το Αρχαιολογικό Πάρκο Ορχομενού (μελέτη Δημήτρη Διαμαντόπουλου και συνεργατών) είναι πρωτοβουλία του «Διαζώματος», προς πλήρη ένταξη στο ΕΣΠΑ από την Περιφέρεια Στ. Ελλάδας.

Του Νίκου Βατόπουλου* 

Είναι από μόνο του συναρπαστικό, αν σκεφτεί κανείς ότι μια αγροτική κωμόπολη της Βοιωτίας, αποκομμένη ώς τώρα από τα τουριστικά δίκτυα, θα αποκτήσει ένα Αρχαιολογικό Πάρκο που θα αλλάξει τη ζωή της. Ο Ορχομενός μπαίνει στον χάρτη ως πόλη-προορισμός, ως στάση σε ένα ευρύτερο δίκτυο αξιοθέατων σε όλον τον κορμό της Στερεάς Ελλάδας και ως ένας υπερτοπικός κόμβος με κριτήριο τη μοναδικότητά του.

Αυτή η μοναδικότητα, που αναλύεται σε μια σπάνια συνεύρεση μνημείων, αποσπά την κωμόπολη από την αφάνεια και τη συνδέει με ένα νέο τουριστικό προϊόν. Ολα αυτά μπορεί εκ πρώτης όψεως να ακούγονται εξωπραγματικά. Ομως, η πολυετής δουλειά που έχει γίνει από το «Διάζωμα» του Σταύρου Μπένου και τους επιστήμονες που συνδέονται με το όραμά του σε διαρκή ώσμωση με την τοπική κοινωνία οδήγησαν σε ώριμες μελέτες για το νέο Αρχαιολογικό Πάρκο. Χρηματοδοτημένες από ιδιωτικούς πόρους, οι μελέτες, μετά την έγκρισή τους από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, πήραν τον δρόμο για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, ώστε σταδιακά να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ και να διασφαλιστούν με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.

«Είναι ένα εξαιρετικό πρότζεκτ», λέει ο Κώστας Μπακογιάννης, περιφερειάρχης της Στερεάς Ελλάδας. «Είναι ακριβώς το είδος που θέλουμε, πώς δηλαδή μια αγροτική περιοχή καταδικασμένη σε συγκεκριμένη οικονομική κατάσταση μπορεί να αναδειχθεί και να αναπτυχθεί». Ηδη, η Περιφέρεια ενέταξε στο ΕΣΠΑ το Αρχαίο Θέατρο Ορχομενού, προϋπολογισμού σχεδόν 2 εκατ. ευρώ, και ο δρόμος έχει ανοίξει και για τις υπόλοιπες μελέτες.

Πρόκειται για ένα ολιστικό πρόγραμμα ανάπλασης που δημιουργεί μια πυκνή τουριστική ζώνη τεραστίου ιστορικού ενδιαφέροντος. Ο Ορχομενός είναι μοναδικός γιατί έχει τρία μνημεία το ένα δίπλα στο άλλο, το καθένα από διαφορετική ιστορική περίοδο, και το καθένα στο είδος του υψηλής ποιότητος.

Εξαιρετικά μυστηριακό και επιβλητικό είναι το μυκηναϊκό ταφικό μνημείο, γνωστό ως θησαυρός του Μινύα, μυθικού βασιλιά της πόλης. Ακριβώς δίπλα, είναι το ελληνιστικό θέατρο, από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Και απέναντι, ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Σκριπούς, από τον 9ο αιώνα, με ευθεία αναφορά στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή η συνύπαρξη είναι μοναδική και είναι αυτή η μοναδικότητα που θα συνδέσει τον Ορχομενό με ένα δίκτυο ευημερίας.

Καθώς το όραμα του «Διαζώματος» είναι να φέρει τα μνημεία στην κοινωνία, αυτό –στην περίπτωση του Ορχομενού– συντελείται με έναν τρόπο τόσο φυσικό, που μοιάζει αυτονόητο. Σαν να κυλά η κοινή λογική σε ράγες. Η δουλειά, όμως, υπήρξε σκληρή. Η εξαιρετική μελέτη του αρχιτέκτονα Δημήτρη Διαμαντόπουλου και των συνεργατών του για το Αρχαιολογικό Πάρκο, στο οποίο περιλαμβάνεται και η αποκατάσταση του θεάτρου (μελέτη των αρχιτεκτόνων Θέμη Μπιλή και Μαρίας Μαγνήσαλη), δημιουργεί επί της ουσίας μια νέα αντίληψη για την ίδια την πόλη, της εμφυτεύει την ιδέα της ανοιχτοσύνης και της συνέργειας, της δείχνει τον δρόμο προς την ανάπτυξη.

Το «Διάζωμα» συνεργάστηκε στενά με την Περιφέρεια. «Ζητούμενο είναι μια καλύτερη καθημερινότητα και η δημιουργία θέσεων εργασίας», λέει ο Κώστας Μπακογιάννης, που υπενθυμίζει το ευρύ και πυκνό δίκτυο τουριστικών αξιοθέατων στη Στερεά Ελλάδα, πέραν των Δελφών: το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών, το αρχαίο θέατρο της Ερέτριας, ο Οσιος Λουκάς, η Μονή Προυσού, η Μητρόπολη στην Αμφισσα με τις αγιογραφίες του Σπύρου Παπαλουκά, το Τρόπαιο του Σύλλα... «Αντανακλούμε και εμείς τις αρχές του “Διαζώματος”», λέει ο Κώστας Μπακογιάννης, εννοώντας τις συνέργειες και τα δίκτυα. «Μας ενδιαφέρουν οι ολοκληρωμένες πολιτικές».

Ο Ορχομενός ανασκάπτεται από τον 19ο αιώνα, με χάσματα και εντάσεις, με τον Σλήμαν να εντοπίζει πρώτος τον μυκηναϊκό τάφο, που είχε συληθεί από την αρχαιότητα. Μορφές της αρχαιολογίας έχουν δουλέψει στον Ορχομενό. Το θέατρο ανακαλύφθηκε στη δεκαετία του 1970.

Ολες οι εποχές μπλέκονται στα ευρήματα διάσπαρτα στην πόλη. Μυκηναϊκοί τάφοι έχουν βρεθεί στον περίβολο του βυζαντινού ναού, ο οποίος έχει στο εξωτερικό του επιγραφή του κτήτορά του. Το ελληνιστικό θέατρο, εν μέρει μέσα στο βουνό σαν φυσικό όστρακο, έχει υποστεί προσθήκες. Σμιλεμένο σαν αχηβάδα. Στον μυκηναϊκό τάφο, σε εσωτερικό θάλαμο, υψώστε το βλέμμα, να δείτε την ανάγλυφη διακόσμηση από ρόδακες. Μοναδική.

Οταν αφήσει κανείς πίσω τον Ορχομενό, όπως είναι σήμερα, φεύγει με γεμάτο τον νου από εικόνες και αντίλαλους της ιστορίας. Είναι κτήμα των κατοίκων και προς τέρψιν των επισκεπτών. Ολα αυτά θα υπηρετήσουν τον τόπο, καθώς το Αρχαιολογικό Πάρκο θα γεννιέται μέρα τη μέρα.

Πηγή http://www.kathimerini.gr