Χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ: Η φράση που έχει χρησιμοποιηθεί από όλους μας τα τελευταία πέντε χρόνια.

Του Δημήτρη Κραβαρίτη* 

Τελικά όμως πως έχει δημιουργηθεί και πως μπορεί να βελτιωθεί;

Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ- (GDP), ήταν ο βασικότερος λόγος που ανάγκασε την κυβέρνηση Παπανδρέου να δέχτει την αυστηρή πολιτική του μνημονίου. Ενδεικτικά μπορώ να αναφέρω πως το χρέος το  2009 ήταν 126,8 % του ΑΕΠ που αντιστοιχούσε σε 298 δις Ευρώ. Το τελευταίο τρίμηνο του 2012 το χρέος ήταν 152,6% του ΑΕΠ που αντιστοιχεί σε 305,51 δις Ευρώ, το υψηλότερο χρέος στην Ευρώπη ακολουθώντας η Ιταλια με 127%, Πορτογαλία με 129,3%, και η Ιρλανδία με 117%. Ακόμη είναι αναγκαίο να αναφέρω και τις νέες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τα επόμενα χρόνια  που σύμφωνα πάντα με αυτές τις προβλέψεις το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ξεκινά απο 170,7%, αυξάνεται στο 181,8%  μέσα στο 2013, φτάνει το 180,2% το 2014, το 171,4% το 2015, το 164,1% το 2016 και καταλήγει στο 152,8% το 2017.

Βλέποντας λοιπόν τα ποσοστά του χρέους σε ποσοστό του ΑΕΠ είναι ολοφάνερο πως το χρέος έχει αυξηθεί αντί να μειωθεί μετά από την εισαγωγή μας στην αυστηρή πολτική του μνημονίου.

Εδώ έρχεται το εύλογο ερώτημα το τι είναι το ΑΕΠ και απο ποιους παράγοντες καθορίζεται?

Καταρχήν το ΑΕΠ-GDP παρουσιάζεται με τον ακόλουθο τύπο:

•      GDP = C + I + G + X – M

C = consumption spending- Καταναλωτική δαπάνη

I = capital investment spending- Επενδυτική δαπάνη

G = government spending- Κρατική δαπάνη

X = exports of goods and services- Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

M = imports of goods and services- Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

X – M = the current account balance- Ισοζύγιο τρέχουσων συναλλαγών

Το ΑΕΠ-GDP  είναι ένας από τους βασικούς μακροοικονομικούς μεταβλητές όπως είναι επίσης η συναλλαγματική ισοτιμία (exchange rate), τα επιτόκια (interest rate) και ο ρυθμός πληθωρισμού (inflation rate) που καθορίζουν το ισοζύγιο πληρωμών (BALANCE OF PAYMENT) κάθε χώρας.

Balance of payment ( Ισοζύγιο πληρώμων), είναι η μέτρηση όλων των διεθνών οικονομικών συναλλαγών μεταξύ των κατοίκων μιας συγκεκριμένης χώρας, καθώς και των ξένων κατοίκων με την ίδια χώρα. Τα στοιχεία που παίρνουμε απο αύτο το ισοζύγιο είναι σημαντικά για τη χάραξη της πολιτικής της κυβέρνησης και των πολυεθνικών επιχειρήσεων, δεδομένου ότι είναι ένα όργανο μέτρησης της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής << υγείας>> ενός κράτους.

Το ισοζύγιο των πληρωμών ( Balance of payment) είναι μια ένδειξη της πίεσης στην συναλλαγματική ισοτιμία μιας χώρας.

Ένα σήμα από την επιβολή ή την κατάργηση των ελέγχων στα διάφορα είδη πληρωμών (μερίσματα, τόκοι, αμοιβές άδεια, δικαιώματα και άλλες πληρωμές τοις μετρητοίς)

Η πρόβλεψη του δυναμικού της αγοράς μιας χώρας (ειδικά σε βραχυπρόθεσμα).

Το ισοζύγιο των πληρωμών ( Balance of Payment)  αποτελείται απο τους εξής λογαριασμούς:

1) τρεχούμενος λογαριασμός- current account

2)χρηματοοικονομικών συναλλαγών- financial account

3)λογαριασμό του κεφαλαίου- capital account

4)καθαρά σφάλματα και παραλείψεις- net errors and omissions

5)αποθεματικά και συναφή είδη- reserves and related item

Το πλεόνασμα του ισοζυγίου πληρωμών (Balance of Payment) σημαίνει ότι η ζήτηση για το νόμισμα της χώρας υπερέβη την προσφορά και ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να επιτρέψει η αξία νομίσματος να αυξηθεί-  ή να παρέμβει και να συσσωρεύσει επιπλέον συναλλαγματικά αποθέματα στον Επίσημο λογαριασμό Αποθεματικών.

Από την άλλη πλευρα,  ένα έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών συνεπάγει αυξημένη προσφορά του νομίσματος της χώρας στις διεθνείς αγορές, και η κυβέρνηση πρέπει στη συνέχεια να υποτιμήσει το νόμισμα ή να δαπανήσει επίσημα αποθεματικά της για να στηρίξει την αξία του.

Το ισοζύγιο πληρωμών στην Ελλάδα είναι ελλειματικό τα τελευταία 10 χρόνια.

Χαρακτηριστικά μπορεί να σημειωθεί πως ο τρεχούμενος λογαριασμός ( current account) ο οποίος αντιπροσωπεύει το εμπορικό ισοζύγιο (εισαγωγές-εξαγωγές) είναι σημαντικά αρνητικός τα τελευταία 10 χρονια. Δηλαδή, οι εισαγωγές υπερβαίνουν κατά πολύ τις εξαγωγές.

Οπότε κανονικά η κυβέρνηση θα έπρεπε να υποτιμήσει το νόμισμα ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των εξαγωγών και η ανταγωνιστικότητα τη Ελλάδας. Όμως, αυτό είναι αδύνατο λόγω της νομισματικής ένωσης του ευρώ.

Άρα το χρέος σε ποσοστό του ΑΕΠ και σε συνδυασμό και με τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα του μνημονίου αυξάνεται κάθε χρόνο αντί να μειώνεται.

Πως μπορεί όμως αυτο το χρέος να μειωθεί και να γίνει βιώσιμο? Μπορούμε να διδαχθούμε από την λειτουργία άλλων χωρών?

Η προσωπική μου άποψη ειναι φυσικά ένα μεγάλο ΝΑΙ.

Ανεξάρτητα απο τα παραδείγματα άλλων χωρών πρώτα, φυσικά είναι επετακτική ανάγκη η διαπραγμάτευση με την Τρόικα για τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρά.

Στη συνέχεια επιτρέψτε μου να κάνω μια παγκόσμια περιοδεία από τις καλύτερες ιδέες που η κυβέρνησή μας θα πρέπει να εισάγει και να ξεκινήσει για την καλυτερη λειτουργία του κράτους και μείωση του χρέους.

Κατ 'αρχάς, ας ρίξουμε μια ματιά στη Σιγκαπούρη, η οποία ανέπτυξε ένα σύνολο στρατηγικών για το ανθρώπινο κεφάλαιο που άλλαξε ριζικά την οικονομία της. Το 1960 η Σιγκαπούρη είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ 2.300 δολάρια, περίπου ίση με της Τζαμάικα. Η Σιγκαπούρη επικεντρώθηκε για να γίνει ένα  κέντρο χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και κέντρο έρευνας, ενώ η Τζαμάικα συγκεντρώνεται στον τομέα του τουρισμού. Πενήντα χρόνια αργότερα της Σιγκαπούρης ανά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν 43.100 δολάρια, ενώ της Τζαμάικα είναι ελαφρώς πάνω από $ 5.000. Η διαφορά ήταν οι επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Το Εκπαιδευτικό σύστημα της Σιγκαπούρης είναι σε μεγάλο βαθμό επιδοτούμενο από το Υπουργείο Παιδείας της εξασφαλίζοντας μια αξιοκρατική αρχή που αναγνωρίζει και καλλιεργεί νέους φοιτητές για τις μελλοντικές ηγετικές θέσεις.

Βέλτιστες πρακτικές σε τομείς υψηλής ειδίκευσης στην μεταναστευτική πολιτική μπορεί να περιφανεύεται ο Καναδάς. Η κυβέρνηση έχει σταθερά προωθήσει τον Καναδά ως προορισμό για τους μετανάστες και υπερηφανεύεται  έχοντας μια αρκετά ανοιχτή και απλή διαδικασία της μετανάστευσης. Σύμφωνα με το καναδικό σύστημα μετανάστευσης υπάρχουν τρεις κατηγορίες: η οικονομική,  η οικογενειακή επανένωση και των προσφύγων. Οι μετανάστες αναμφισβήτητα συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αύξηση της ζήτησης για κατοικίες.

Η Φινλανδία χρησιμεύει ως ένα άλλο παράδειγμα της χρήσης λύσεων πολιτικής για την μετατροπή της οικονομίας της από πόρους που βασίζονται στη γνώση η οποία βασίζεται  στην αύξηση της ακαθάριστης δαπάνης για ΕΡΕΥΝΑ. Η συνεργασία της Κυβέρνησης με πανεπιστήμια και ιδιωτικούς φορείς έχουν αναπτύξει κατα πολύ την καινοτομία συμβάλοντας στην οικονομική ανάπτυξη,

Το καλύτερο παράδειγμα όσον αφορά τους φόρους είναι η Ελβετία. Ο φορολογικός συντελεστής των επιχειρήσεων της Ελβετίας είναι ένα από τα πιο ελκυστικά στον OECD (Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και την Ανάπτυξη). Μεταξύ του 1998 και του 2008, η Ελβετία προσέλκυσε κεφάλαια 180  μεγάλων επιχειρήσεων του εξωτερικού λόγω της φορολογικής της ανταγωνιστικότητας.

Απο το Ισραήλ, μπορούμε να διδαχθούμε τον καλύτερο τρόπο να κεφαλαιοποιούμε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Το Ισραήλ έχει ένα από τα πιο ενεργά δίκτυα επιχειρηματικών κεφαλαίων (Venture capitals) στον κόσμo. ο To Yozma πρόγραμμα όπως ονομάζεται (ξεκίνησε το 1993) είναι κεφάλαιο που πιστώνεται με την έναρξη επιχείρησης στο Ισραήλ. Οι στόχοι του προγράμματος ήταν η: 1) Καθιέρωση μιας ανταγωνιστικής βιομηχανίας  2) Γνώση τεχνογνωσίας από τους ξένους εταίρους 3) Δημιουργία ενός δικτύου διεθνών επαφών.

Από τη Μεγάλη Βρετανία μπορούμε να διδαχθούμε πως θα μετατρέπουμε τις ιδέες μας σε εταιρίες. Το Ηνωμένο Βασίλειο ίδρυσε το Ταμείο Επενδύσεων Καινοτομίας το 2009 για να υποστηρίξει την πολλά υποσχόμενη τεχνολογία-με βάση τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε καθαρές τεχνολογίες και τις επιστήμες της ζωής. Η κυβέρνηση ελπίζει να προσελκύσει κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και τελικά να δημιουργήσει το μεγαλύτερο ταμείο της τεχνολογίας στην Ευρώπη, η οποία θα μπορούσε να ανέλθει σε 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια μετά από 12^ο χρόνο λειτουργίας.

Τέλος,  ένα παράδειγμα για τη στήριξη των επιχειρήσεων και τη δημιουργία ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος που είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για καινοτόμες δραστηριότητες και τη διασφάλιση ότι είναι ενταγμένες στην οικονομία, είναι η Νότια Κορέα. Η κορεατική κυβέρνηση έσπευσε να απαντήσει κατά τη διάρκεια της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές, και το εξωτερικό εμπόριο είχε πληγεί σοβαρά από την ύφεση (αρχικά η οικονομία σημείωσε συρρίκνωση κατά 15 τοις εκατό του πραγματικού ΑΕΠ). Σε απάντηση, η κυβέρνηση θέσπισε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν ευκολότερο να ξεκινήσει μια επιχείρηση. Θα μειώσει επίσης τον εταιρικό φορολογικό συντελεστή. Ο χρόνος που απαιτείται για να ξεκινήσει μια επιχείρηση έχει μειωθεί στις 7 ημέρες το 2010. Η κυβέρνηση δημιούργησε start-biz, ένα online σύστημα, όπου οι επιχειρηματίες μπορούν να εγγραφούν για να ξεκινήσει μια επιχείρηση.  Η Κορέα ανέβηκε στην 8^η θέση για το 2012 Doing Business έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, μια βελτίωση από την 15η θέση το προηγούμενο έτος. Ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ της Κορέας το 2010 ήταν 6,1%, το υψηλότερο στις χώρες του OECD.

Αυτό είναι μόνο ένα μικρό δείγμα των καλύτερων πολιτικών από όλο τον κόσμο. Μακροπρόθεσμα, o εθνικός πλούτος καθορίζεται από το πόσο γρήγορα οι καινοτομίες μπορούν να ενσωματωθούν στην οικονομία μιας χώρας, ενισχύοντας την αύξηση της παραγωγικότητας.

Εάν θέλουμε να ξεπεράσουμε αυτήν την ύφεση, να μειώσουμε το χρέος μας σε ποσοστό του ΑΕΠ, βελτιώνοντας τα ισοζυγιά μας φοβάμαι πως πρέπει να σταματήσουμε τις πολιτικές μικρότητες και επιταχύνουμε τις καινοτόμες ιδέες. Είναι αναγκαία αναπόφευκτο όλοι οι φορείς να συνεργαστούν με ένα και μοναδικό σκοπό! Την ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. 

                                                                                

*Ο Δημήτρης Κραβαρίτης είναι Οικονομολόγος- Msc in Finance.