Αξιολόγηση, αναθεώρηση και ειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας

Η εκπόνηση της Μελέτης Αξιολόγησης του Περιφερειακού Πλαισίου (ΠΠΧΣΑΑ) Στερεάς Ελλάδας*  δημιουργεί τον προβληματισμό που χρειάζεται στα ζητήματα σύγκρουσης που ανακύπτουν με τον υπερκείμενο σχεδιασμό (Γενικό Πλαίσιο και, σημειακά, με τα Ειδικά), εντούτοις δεν προβάλλει τις ανισορροπίες που προέκυψαν στη Περιφέρεια.

Παρουσιάζουμε καταρχήν κάποιες επισημάνσεις:

1)      Η δημιουργία των νέων καλλικρατικών δήμων δεν προωθεί αρκετά τις ενότητες συνεργασίας πόλης-υπαίθρου του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ και δεν διευκολύνει τα δίκτυα πόλεων μέσω των οποίων το ΠΠΧΣΑΑ επιδιώκει την ενδυνάμωση του προφίλ της αστικοποίησης της Περιφέρειας. Η κατάργηση των νομαρχιών ως διοικήσεων και η μετατροπή τους σε Περιφερειακές Ενότητες διευκολύνει τη διακυβέρνηση του ενδο-περιφερειακού χώρου σε ολοκληρωμένες «χωρο-πολιτικές» ενότητες, ωστόσο αποδυνάμωσε τις παλαιές πρωτεύουσες των ΠΕ, προς όφελος του κέντρου της περιφέρειας.To ΠΠΧΣΑΑ ωφείλει να προτείνει  για αυτές μέτρα,για ενίσχυση της απασχόλησης.

2)      Οι τρέχουσες συνθήκες οικονομικής κρίσης δημιουργούν συνθήκες αλλαγής αναπτυξιακού προτύπου παραγωγής. Οι προοπτικές του πρωτογενούς τομέα είναι εξαιρετικά θετικές λόγω της σταδιακής ανόδου του στον εθνικό προγραμματισμό στα πλαίσια της ελκτικότητας του τομέα για νέες μετακινήσεις ανθρώπινου δυναμικού και επενδύσεων προς τη γεωργική παραγωγή, κάνοντας ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη αναθεώρησης του ΠΠΧΣΑΑ (πχ αναβάθμιση της προτεραιότητας ανάπτυξης μέσων σταθερής τροχιάς).

3)      Οι δυνατότητες αύξησης της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα σε κλάδους όπως ο επιλεκτικός τουρισμός (ιατρικός, ιαματικός, πολιτιστικός, χιονοδρομικός, φυσιολατρικός,) και σε ευγενείς υπηρεσίες (καινοτομία λόγω των μεγάλων βιομηχανικών συγκροτημάτων και της ενέργειας ιδίως ΑΠΕ, βιομηχανικό design, περιβαλλοντική και οικολογική διαχείριση, εμπορευματοποίηση αγροτικών προϊόντων κλπ.). Το προφίλ της Περιφέρειας προσφέρεται για τουριστική ενδυνάμωση και εμπλουτισμό.

4)      Η μη δρομολόγηση των προτεινόμενων οργανωμένων υποδοχέων καθώς και των λοιπών ζωνών του Ν.2742/99 δημιουργεί δυσμενείς συνθήκες για το μέλλον σχετικά με την άσκηση πολιτικής γης και τον έλεγχο των χρήσεων γης στον αγροτικό χώρο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΣΗΜΕΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ:

Τον έντονο «δυϊσμό» που παρατηρείται στην Περιφέρεια. Αναλυτικότερα, η περιφέρεια διακρίνεται σε τρείς ξεχωριστές λειτουργικές υποπεριφέρειες: 1ον), Ευρυτανία-Βορειοδυτική Φθιώτιδα (Λαμία-Δομοκός -Στυλίδα-Άγιος Κωνσταντίνος), 2ον) Βοιωτία, Φωκίδα και Λοκρίδα και 3ον ) Εύβοια. Η πρώτη επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη Θεσσαλία, οι δύο τελευταίες αποτελούν τον δεύτερο πόλο που έχει άμεση σχέση με την Αθήνα, ενώ η Εύβοια πρέπει να θεωρηθεί μια ιδιαίτερη περίπτωση δεδομένου ότι το Βόρειο και Νότιο τμήμα της στερείται προσβασιμότητας στον αναπτυξιακό άξονα S, που συμπίπτει σε μεγαλύτερο μέρος με τον ΠΑΘΕ. Κρίνεται σκόπιμο να εξεταστεί η κατεύθυνση προς την ενίσχυση τριών περιφερειακών υποπεριοχών: Φθιώτιδα – Ευρυτανία (Λαμία), Βοιωτία – Φωκίδα – Λοκρίδα (Λιβαδειά), Εύβοια (Χαλκίδα).

Χαμηλό βαθμό αξιοποίησης των αναπτυξιακών δυνατοτήτων που προέκυψαν από τη ίδρυση και λειτουργία του Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας

Την χωροθέτηση των ΑΠΕ, που θα πρέπει να γίνει με πιο κανονιστικά κριτήρια δεδομένου της ιδιαίτερης σημασίας τους για το αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας. Χρειάζεται ειδική αναφορά λοιπόν και προτάσεις για την χωροθέτηση και ανάπτυξη όλων των ειδών ΑΠΕ στην περιφέρεια.

Σημειώνεται ότι εντός της Βοιωτίας υφίστανται 4 ΚΥΤ, ήτοι το σύνολο των ΚΥΤ της Περιφέρειας, η μεγαλύτερη κατανάλωση και η μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας, σχεδόν διπλάσια της παραγωγής της υπόλοιπης Περιφέρειας. Σε συνδυασμό με την ανάγκη ενίσχυσης του δευτερεύοντα πόλου της Λιβαδειάς είναι προφανής η ανάγκη δημιουργίας ενός Κέντρου Ελέγχου Δικτύου Μεταφοράς και Διανομής Ενέργειας στη πόλη.

Το έλλειμμα περιοχών με οργανωμένη ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων ώστε να υπάρξει χωρική εξειδίκευση και διάκριση των διαφόρων δραστηριοτήτων (λατομεία εξόρυξη, γεωργία, κτηνοτροφία, δραστηριότητες εκμετάλλευσης δασών, βιομηχανία-βιοτεχνία, τουρισμός κλπ) και ειδικότερα η προώθηση, καθετοποίησης  της γεωργίας, μέτρων προστασίας και τυποποίησης παραδοσιακών προϊόντων, εναλλακτικός τουρισμός-αγροτοτουρισμός, πολιτιστικά δίκτυα, αξιοποίηση φυσικού περιβάλλοντος, η ενίσχυση της ιστορικής φυσιογνωμίας πόλεων και η πρόταση συγκεκριμένων δράσεων προς την υλοποίηση των παραπάνω. Οι προτεινόμενες δράσεις θα μπορούσαν να ενισχύονται με βάση και τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης εξειδικευμένου αλλά και ανειδίκευτου προσωπικού.

Το έλλειμμα προγραμματισμού για τη διαχείριση του υδατικού δυναμικού με προτάσεις αναγκαίων μέτρων πολιτικής, φορέα διαχείρισης κλπ. Όπως προβλέπεται από το εν ισχύ ΠΠΧΣΑΑ και με δεδομένο ότι η Βοιωτία αποτελεί σήμερα κέντρο συγκέντρωσης υδάτων, κρίνεται αναγκαία η υλοποίηση του ΠΠΧΣΑΑ με την Λιβαδειά έδρα της περιφερειακής διαχείρισης και ελέγχου των υδάτων.

Οι προτάσεις  χωροθέτησης  ειδικών ζωνών του ΠΠΧΣΑΑ δεν εφαρμόστηκαν, με αποτέλεσμα να σημειώνονται φαινόμενα σπατάλης χώρου και πόρων αλλά και συγκρούσεων χρήσεων γης. Επίσης σημειώνεται ανάγκη αναθεώρησης των κατευθύνσεων των ΠΠΧΣΑΑ στις ΑΠΕ των ΝΑΤURA, σύμφωνα και ΓΠΧΣΑΑ.

Η ελλιπής προώθηση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού σε επίπεδο ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ σε συνδυασμό με τη μη ενεργοποίηση από το ΥΠΕΚΑ των ΠΕΠΧ, ΣΟΑΠ, ΠΟΑΠΔ και τις διαρκείς αλλαγές του καθεστώτος των ΒΕΠΕ συνετέλεσε στην συνέχιση του καθεστώτος λειτουργίας του ΠΠΧΣΑΑ ως εργαλείο περισσότερου διοικητικού «ελέγχου».

Προβλήματα αναπτυξιακών δράσεων για τις ορεινές - φθίνουσες περιοχές όπου θα πρέπει ο σχεδιασμός να τείνει προς την κατεύθυνση της άμβλυνσης της μονομέρειας προς τον τουρισμό.  Θέματα που αφορούν στις παράκτιες περιοχές (πιέσεις χρήσεων, υψηλή ζήτηση παραθεριστικής κατοικίας, ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών κλπ). Ελλιπή μέριμνα για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη των περιοχών με οικολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον.

ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ με τις οποίες συμφωνούμε είναι:

Η ένταξη στον εθνικό / ευρωπαϊκό/διεθνή χώρο μέσω:

·         σύνδεσης και ενσωμάτωσης της Περιφέρειας με τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα μέσω κυρίως , της αναβάθμισης του Σιδηροδρομικού Δικτύου, των λιμενικών εγκαταστάσεων κ.α.

·         των διεθνούς εμβέλειας πόλων UNESCO: Δελφοί και Όσιος Λουκάς

·         των διεθνών εμβέλειας περιοχών NATURA και

·         της ανάδειξης σε δευτερεύοντες διαπεριφερειακούς πόλους τις πόλεις ή δίκτυα πόλεων Λιβαδειά-Ορχομενός-Αλίαρτος, Άμφισσα-Ιτέα-Δελφοί, Καρπενήσι, Κύμη-Αλιβέρι, Θήβα με τα ιδιαίτερα διαπεριφερειακά χαρακτηριστικά τους.

Η ένταξη σε Δίκτυα Διευρωπαϊκών-Εθνικών Υποδομών και ιδίως των ΔΕΔ-Μεταφορών

·         των πρωτευόντων αξόνων (ΠΑΘΕ-Ε65-Διαγώνιος Πάτρα-Λαμία, Ελευσίνα-Θήβα- Λιβαδειά- Δεσφίνα- Ιτέα- Ναύπακτος-Αντίρριο, Οριζόντιος άξονας Θήβα – Χαλκίδα/Λιμάνι Κύμης) και των δευτερευόντων αξόνων (Λιβαδειά-Αράχωβα-Δελφοί, Λιβαδειά-Χαιρώνεια-Αμφίκλεια-Διαγώνιος).

Η ένταξη σε Δίκτυα πόλεων /ανταλλαγών κλπ.

·         των πόλεων και των διαπεριφερειακής εμβέλειας χώρων φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και των τόπων και φορέων που συνδέονται με τους συγκριτικούς παραγωγικούς πόρους της Περιφέρειας ιδίως στο τομέα των Ο.Π.Υ και των μεγάλων Επιχειρησιακών Ομίλων.

Η επιτάχυνση ανάπτυξης δραστηριοτήτων Έρευνας και Τεχνολογίας  με

·         Τη λειτουργία Πανεπιστημίου και αποκεντρωτικό χαρακτήρα συνδεδεμένου με τα ΤΕΙ και την παραγωγική εξειδίκευση της Περιφέρειας. Ενισχυμένο προφίλ ανθρώπινου δυναμικού ως προς έρευνα / εκπαίδευση. Π.χ. Αποκέντρωση του Γεωπονικού Πανεπιστημίου

·         Ανακοπή  της πληθυσμιακής αποψίλωσης των  αγροτικών  και  ορεινών περιοχών  της περιφέρειας.

·         Αστικοποίηση

ΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ

Το ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ορίζει τη Λαμία ως Δευτερεύοντα Εθνικό Πόλο Ανάπτυξης, ενώ ανταποκρίνεται στο μοναδικό κριτήριο που αναφέρει ρητά το ΓΠΧΣΑΑ για την επιλογή των Πρωτευόντων Πόλων και  ενώ, επιπλέον, προγραμματίζεται να αναλάβει διεθνούς/εθνικής εμβέλειας ρόλους

επίσης

Η περιοχή Επαρχία Λιβαδειάς – Φωκίδα – Λοκρίδα έχει εξαιρεθεί του γενικότερου σχεδιασμού.

Προτείνει τη Χαλκίδα ως ισοδύναμο της Λαμίας πόλο και δυσχεραίνει την επιδιωκόμενη ιεράρχηση του χώρου της Στερεάς Ελλάδας που θα ενδυναμώνει τη περιφερειακή θέση και την οδηγεί σε αποδυνάμωση της περιφερειακής λειτουργίας.

Το ΓΠΧΣΑΑ για την περιοχή της Στερεάς Ελλάδας και ειδικά για το οικιστικό της δίκτυο, στην ουσία διχοτομεί την Περιφέρεια, δεδομένου ότι συνδέει/εξαρτά τους μεν οικισμούς του βόρειου τμήματος με την Περιφέρεια Θεσσαλίας και τους δε του νότιου τμήματος με την

Αττική-Αθήνα.

Το ΠΠΧΣΑΑ, επιδιώκει συνεργασία με την ΜΠΑ για τον έλεγχο της άναρχης βιομηχανικής συγκέντρωσης στα Οινόφυτα-Σχηματάρι υπέρ της περιφερειακής οικονομίας  ενώ το ΕΠΧΣΑΑ (ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ) θεωρεί την  περιοχή ως επέκταση της βιομηχανικής δραστηριότητας της Μ.Π.Α. και παράλληλα θεωρεί ότι οι βιομηχανικοί πόλοι της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας δεν κατατάσσονται αυτοτελώς στους κύριους βιομηχανικούς πόλους της χώρας (παρά μόνο μέσω ΜΠΑ).

Το ΠΠΧΣΑΑ κατατάσσει τη δέσμη Χαλκίδα-Θήβα-Θίσβη, την ευρύτερη περιοχή Λαμίας και τους μεμονωμένους πόλους καθετοποίησης της εξόρυξης (Αντίκυρα-Λάρυμνα) σε βιομηχανικούς πόλους διαπεριφερειακής /εθνικής εμβέλειας με διαφορετικούς ρόλους το καθένα.

Στη βιομηχανία-μεταποίηση, βασική αντίθεση αποτελεί η υιοθέτηση από το ΓΠΧΣΑΑ της τάσης εξάρτησης των εν λόγω δραστηριοτήτων της Περιφέρειας από την Αθήνα, η οποία θα δομείται επάνω στον άξονα Αθήνα- Οινόφυτα-Θήβα-Χαλκίδα-Λαμία.

Εντούτοις, η προτεινόμενη από το ΠΠΧΣΑΑ δέσμη Χαλκίδα- Θήβα-Θίσβη δεν είναι ρεαλιστική, καθώς οι εν λόγω περιοχές εξυπηρετούνται αυτοτελώς από την υφιστάμενη ΠΑΘΕ, το υφιστάμενο και μελλοντικά αναβαθμισμένο Σιδηροδρομικό Δίκτυο και τους τοπικούς Λιμένες.

H ευρύτερη περιοχής Λαμίας, βάσει του ΕΠΧΣΑΑ Βιομηχανίας, πρέπει να επεκταθεί και να συνδεθεί με την πεδιάδα του Βοιωτικού Κηφισού, μέσω της ευρύτερης περιοχής Λιβαδειάς – Ορχομενού, ενώ βάσει του ΠΠΧΣΑΑ πρέπει να επεκταθεί και να συμπληρωθεί προς τη Λοκρίδα, στην περιοχή του άνω ρου του Βοιωτικού Κηφισού (για την οποία το ΕΠΧΣΑΑ δίνει κατεύθυνση για δημιουργία νέας εστίας μεταποιητικών δραστηριοτήτων, αλλά και μικρότερων υποδοχέων για την εκτόνωση των Οινοφύτων).

Αναφορικά με τα Οινόφυτα-Σχηματάρι, ενώ η κατεύθυνση για εξυγίανση και διατήρηση κατά το δυνατόν των υπαρχουσών χωροθετήσεων επισημαίνεται και από τα δύο Πλαίσια, το μεν ΕΠΧΣΑΑ Βιομηχανίας προτείνει την επέκτασή της κατά μήκος του ΠΑΘΕ (με δημιουργία νέων ΒΕΠΕ π.χ. σε Τανάγρα και Κάστρο, λόγω εκδηλωμένου ενδιαφέροντος), ενώ το ΠΠΧΣΑΑ δίνει κατεύθυνση για αναδιάταξη της βιομηχανικής δραστηριότητας στον άξονα Θήβα-Θίσβη, με σταδιακή περιφερειακή αυτοτέλεια από την Μ.Π.Α.

Συμπερασματικά, οι ως άνω συγκρούσεις θα πρέπει να αρθούν.

Το ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑΣ προωθεί 

Εμπορευματικό Πάρκο (logistics κυρίως) ως «στρατηγικό υποδοχέα» στην Αυλώνα (Βόρεια Αττική), ενώ δεν προβλέπεται κόμβος συνδυασμένων μεταφορών στους άξονες ΔΕΔ-Μ και Βιομηχανική συσσώρευση στα «Οινόφυτα – Σχηματάρι - Θήβα».

Κρίνεται προσφορότερη η χωροθέτηση Εμπορευματικού Πάρκου στη περιοχή Δήμου Ορχομενού, καθώς στην εν λόγω περιοχή υφίσταται ήδη πρόταση και ενδιαφέρον για ανάπτυξη εμπορευματικού (cargo) αεροδρομίου σε συνδυασμό με τις προτάσεις για περιφερειακή αγορά – δημοπρατήριο αγροτικών προϊόντων και εγκαταστάσεις καθετοποιημένης εκμετάλλευσης αγροτικής παραγωγής στη περιοχή Λιβαδειάς-Ορχομενού- Αλιάρτου.

Με το ΕΠΧΣΑΑ για τις ΑΠΕ κατηγοριοποιείται ο χώρος σε Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (Π.Α.Π) και Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (Π.Α.Κ). Η ενσωμάτωση του διαπιστωμένου χωρικά αναφερόμενου αιολικού δυναμικού θέτει ζητήματα ένταξής του στη συνολική εικόνα του παραγωγικού χώρου.

Το ΠΠΧΣΑΑ στον τομέα αυτό ενέτασσε μόνο το Αιολικό Δυναμικό της Νότιας Εύβοιας. Η προσαρμογή θέτει προβληματισμούς (προβλήματα και δυνατότητες) αλλά δεν ανατρέπει τη λογική του ΠΠΧΣΑΑ.

Ο χαρακτηρισμός ως Π.Α.Π. και Π.Ε.Κ. του ορεινού όγκου του Ελικώνα από το ΕΠΧΣΑΑ για τις ΑΠΕ έρχεται σε αντίθεση με τους στόχους του ΠΠΧΣΑΑ για τη περιοχή, εντούτοις είναι επιβεβλημένη η εναρμόνιση του ΠΠΧΣΑΑ στο ΕΠΧΣΑΑ τόσο λογω του κορεσμού της περιοχής της Νότιας Εύβοιας, όσο και λόγω της ύπαρξης μεγάλου διαπιστωμένου αιολικού δυναμικού στον Ελικώνα, σύμφωνα και με τους δημόσια διαθέσιμους στο διαδίκτυο Χάρτες Αιολικού Δυναμικού του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ).

Σημαντική διαφορά υπάρχει στην αντιμετώπιση της Ε.Ο. Λιβαδειά-Αράχωβα–Δελφοί-Ιτέα για την οποία το ΓΠΧΣΑΑ προτείνει αναβάθμιση, με την οποία συμφωνούμε απολύτως, ενώ το ΠΠΧΣΑΑ προτείνει την παράκαμψη των Δελφών-Αράχωβας με εναλλακτική χάραξη, πρόταση που ήδη έχει υιοθετηθεί και προωθείται με ειδική μάλιστα αναφορά στις εκθέσεις παρακολούθησης του Δελφικού Τοπίου από την UNESCO.

Σημειώνεται η σημασία της σημαντικά οικονομικότερης και ταχύτερης διαδρομής Λιβαδειά-Δίστομο-Δεσφίνα-Ιτέα, μέσω της οποίας επιτυγχάνεται οικονομία κατασκευής, χρήσης και το σημαντικότερο προστασία του Δελφικού Τοπίου από σημαντική περιβαλλοντική επιβάρυνση κατασκευής και χρήσης.

Επιπλέον, αυτονόητη θα πρέπει να θεωρηθεί η γενικότερη αναβάθμιση της διαπεριφερειακής οδού Ιτέα-Ναύπακτος-Αντίρριο υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, αντί της κατασκευής νέων οδών.

Με τα ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού και ΕΠΧΣΑΑ για τις Υδατοκαλλιέργειες δεν υπάρχουν ιδιαίτερες συγκρούσεις.

Το ΕΠΧΣΑΑ τουρισμού δίνει περιορισμένες εξειδικευμένες κατευθύνσεις για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, οι οποίες υπερκαλύπτονται από το ΠΠΧΣΑΑ. Ειδικότερα, το ΕΠΧΣΑΑ αναδεικνύει μόνο τα δύο Χιονοδρομικά Κέντρα Παρνασσού και Καρπενησίου ως σημαντικούς πόλους τουριστικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια, ενώ το ΠΠΧΣΑΑ εντάσσει επιπλέον τα Ιαματικά Κέντρα (λουτροπόλεις) καθώς και τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς UNESCO (Δελφοί & Όσιος Λουκάς), διεθνούς και εθνικής σημασίας (Θερμοπύλες, Χαιρώνεια, Θήβα, Πλαταιές-Λεύκτρα) αλλά και τις περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής αξίας.

Παράλληλα, το ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού εστιάζει περισσότερο στην τουριστική ανάπτυξη των ακτών της Εύβοιας και του ορεινού χώρου της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, ενώ το ΠΠΧΣΑΑ δίνει κατευθύνσεις για τουριστική ανάπτυξη αρκετά πιο διευρυμένων χωρικών ενοτήτων (συμπεριλαμβανομένου του ορεινού χώρου), ενώ ειδικά οι ήπιες και εναλλακτικές μορφές τουρισμού σχεδόν διαχέονται στο σύνολο της Περιφέρειας, σε συνδυασμό με την τοπική οικονομία και φυσιογνωμία.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ (για τη δεύτερη φάση) προτείνονται:

−        Αναφορά στο διακριτό ρόλο των πόλεων μικρότερου μεγέθους. Εκτός από τη Λαμία και τη Χαλκίδα, οι υπόλοιπες πόλεις και ειδικότερα οι παλιές πρωτεύουσες των νομών, μετά την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης, απογυμνώθηκαν από τις διοικητικές υπηρεσίες, και όπως ήταν αναμενόμενο συρρικνώθηκε ο Τριτογενής Τομέας. Για την στήριξη των πόλεων αυτών, θα πρέπει από το Χωροταξικό της Περιφέρειας να δοθούν νέες ουσιαστικές αναπτυξιακές διέξοδοι, όπως π.χ., ΒΙΠΕ, Τ.Ε.Ι., Πανεπιστήμιο, στρατόπεδο, καζίνο, αεροδρόμιο,  Περιφερειακή Αγορά κλπ. Σε αυτή τη κατεύθυνση προτείνεται ενίσχυση τριών περιφερειακών υποπεριοχών: Φθιώτιδα – Ευρυτανία (Λαμία), Βοιωτία – Φωκίδα – Λοκρίδα (Λιβαδειά), Εύβοια (Χαλκίδα).

−        Αναβάθμιση Δελφών - Παράκαμψη Δελφών και Αράχοβας (με όσο το δυνατό μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα) από τη διερχόμενη κυκλοφορία μέσω της Εθνικής οδού Λιβαδειά-Δίστομο-Δεσφίνα-Ιτέα-Ναύπακτο-Αντίρριο.

−        Ειδική προστασία και προώθηση για ένταξη σε Διεθνή Προστασία ως πολιτιστικά τοπία των ευρύτερων χώρων του Οσίου Λουκά, του Γαλαξιδίου, της Μονής Προυσού, και των Θερμοπυλών.

−        Ιεράρχηση του παγκοσμίως  αρχαιολογικού-τουριστικού ενδιαφέροντος, αρχαιολογικού χώρου των Δελφών ως πρωτεύοντα πόλου πολιτισμού και ενεργοποίηση του υφιστάμενου Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτισμού. Στη συνέχεια κατατάσσεται το Μουσείο των Θηβών, η Χαιρώνεια του Πλούταρχου με τον Λέοντα και το θέατρο,  όπου έλαβε χώρα η μάχη Μακεδόνων – Αθηναίων, Θηβαίων και συμμάχων που δημιούργησε το ενιαίο ελληνικό κράτος και άλλαξε την υφήλιο, του Ορχομενού με το Ανάκτορο Μινύα, Φρίξο – Έλλη, Χρυσόμαλλο Δέρας και η περιοχή των Θερμοπυλών καθώς δεν διασώζεται στο χώρο κανένα αρχαίο εύρημα.

−        Το μοναστήρι του Οσίου Λουκά είναι το μοναδικό στην Ελλάδα μετά την καταστροφή της μονής Δαφνίου που έχει Βυζαντινά χρυσά ψηφιδωτά και εξισώνεται με ήσσονος  σημασίας νεώτερα μοναστήρια. Θεωρούμε απαραίτητο να συμπληρωθεί η αναφορά και στα πολύ σημαντικά  βυζαντινά «καστρομονάστηρα» Σαγματά (Ύπατο), Οσίου Σεραφείμ Δομβούς (Δομβραίνα), Προφήτη Ηλία (Χρισσό) καθώς και  Ιεράς Μονής  Λυκούρεσι (Χαιρώνεια) και Αγίου Νικολάου Καμπιών (Ορχομενός). 

−        Αναφορά στο χωρικό σύστημα Δελφοί – Αράχοβα – Χιονοδρομικό  Παρνασσού ως πόλου έλξης της περιοχής με ιδιαίτερη αναφορά στην Αράχοβα για την οποία δεν γίνεται ιδιαίτερη μνεία.

−        η Περιφέρεια Στερεάς οφείλει να συμβάλλει στην ολοκλήρωση και στήριξη έργων ΑΠΕ, όπως προβλέπεται από το ΕΠΧΣΑΑ για τις ΑΠΕ.

−        Προβλήματα υπάρχουν στην ιεράρχηση της λιμενικής υποδομής σε σχέση και το ρόλο και τις εξειδικεύσεις που μπορούν να έχουν τα λιμάνια της Περιφέρειας σε εθνικό / διαπεριφερειακό. Απαιτείται επαναξιολόγηση των ρόλων και επιπέδων. Η διερεύνηση της περίπτωσης της παραλίας του Αγ. Νικολάου για τη βιομηχανική περιοχή της Θίσβης κρίνεται προβληματική λόγω προϋφιστάμενης ανάπτυξης εξοχικών κατοικιών και γενικότερης διαμόρφωσης του κόλπου ως περιοχή λουόμενων.

−        Ενίσχυση του ρόλου του ενδοπεριφερειακού δικτύου μεταφορών με την υπάρχουσα υποδομή του ΟΣΕ να εξυπηρετεί και ενδοπεριφερειακές κυκλοφοριακές ανάγκες μέσω πύκνωσης δρομολογίων προς Λαμία και επέκταση του Προαστιακού έως Χαλκίδα, Θήβα, Λιβαδειά, Λαμία.

Το πλέγμα συγκοινωνιών της Περιφέρειας  είναι ελλειμματικό και ατελές, πράγμα το οποίο δεν επισημαίνεται αρκετά στη ν ανάλυση του ΠΠΧΣΑΑ. Ενώ η Περιφέρεια Στερεάς, έχει όλα τα μειονεκτήματα της γειτνίασης με την Αττική (όπως προαναφέραμε, αδυναμία ανάπτυξης μεγάλων οικιστικών συγκροτημάτων), δεν απολαμβάνει των πλεονεκτημάτων που απορρέουν από αυτή τη γειτνίαση , συγκεκριμένα δεν  υπάρχει ο Προαστιακός  (ή Περιφερειακός) Σιδηρόδρομος Λαμίας – Αθήνας, το κύριο Σιδηροδρομικό Δίκτυο είναι ημιτελές (δεν έχουν ολοκληρωθεί σήραγγες, δεν υπάρχει ηλεκτροδότηση). Η ύπαρξη του Προαστιακού Σιδηρόδρομου, θα εξυπηρετούσε  την Βιομηχανική Ζώνη Οινοφύτων και θα ενίσχυε τις υπόλοιπες πόλεις, Θήβα, Λιβαδειά, και Λαμία.

−        Διασφάλιση της ενοποίησης και δημιουργίας ενός φορέα ΚΤΕΛ για όλη την περιφέρεια που θα εξασφαλίζει σωστή εξυπηρέτηση και όλες τις απαραίτητες συνδέσεις με έδρα το κεντροβαρικό αστικό κέντρο της Περιφέρειας, τη Λιβαδειά.

−        Τόσο η πρόταση του σιδηροδρομικού δικτύου, όσο και ανάπτυξη του φορέα υπεραστικών συγκοινωνιών σε επίπεδο περιφέρειας προκρίνονται έναντι του αυτοκινήτου και της  δημιουργίας  νέων αυτοκινητόδρομων.

−        Απόδοση παλαιών σιδηροδρομικών γραμμών για τουριστική χρήση (εφ’ όσον δεν είναι εφικτή η αναβάθμισή τους).

−        Εξασφάλιση αντισταθμιστικών μέτρων, έναντι της προώθησης των πόρων της περιοχής προς την Αθήνα.

−        Λαμβάνοντας υπόψη και την σημερινή δυσμενή οικονομική συγκυρία, ιεραρχούμε ως σημαντική και οικονομική τη βελτίωση του υφιστάμενου δρόμου, Κάστρου – Λειβαδιάς – Ιτέας – Ναυπάκτου – Αντιρρίου ως διαπεριφερειακού δρόμου μεταξύ Βοιωτίας – Δυτικής Στερεάς,  και του κλάδου Ελευσίνα – Θήβα – Λιβαδειά. Προκρίνουμε δηλαδή την αξιόπιστη οδική σύνδεση μεταξύ κέντρου (Λαμίας) και πόλων της περιφέρειας.

−        Ενεργοποίηση του εργαλείου ΠΕΧΠ (κεφ. Δ.3.7 του ΠΠΧΣΑΑ) στις περιοχές: α) ευρύτερη περιοχή Τεχνητής Λίμνης Μόρνου / ορεινή Φωκίδα, β) Ζώνη Χιονοδρομικού Κέντρο Παρνασσού Αράχοβας-Πολύδροσου.

−        Ειδικά για τη Βιομηχανική Περιοχή Οινοφύτων – Σχηματαρίου –  Χαλκίδας προτείνεται η μετατροπή του σε ΒΙ.ΠΕ., καθώς ποτέ δεν ενεργοποιήθηκε το ΠΕΧΠ.

−        Το ΠΠΧΣΑΑ θα μπορούσε να εξειδικεύσει περαιτέρω τις κατευθύνσεις του για τις ΑΠΕ στις περιοχές NATURA.

−        Σε σχέση με την προγραμματιζόμενη αναδιάρθρωση της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, είναι απολύτως αναγκαία η λειτουργία ενισχυμένων δομών στην «Εκπαίδευση – Έρευνα- και Τεχνολογία» με εξειδίκευση στους τομείς εξειδίκευσης της Περιφέρειας ιδίως ως προς τους Ορυκτούς Πόρους, τον Διατροφικό Τομέα, την Ενέργεια και τη Διαχείριση αυτών. Ολοκληρωμένη πρόταση χρηματοδότησης, ενίσχυσης, προσανατολισμού.

−        Τα δεδομένα που διαμορφώνουν την εικόνα των οικονομικών δραστηριοτήτων στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας θεωρούμε ότι είναι πλασματικά. Το γεγονός ότι στην χωρική ενότητα συμπεριλαμβάνεται η σημαντική οικονομική δραστηριότητα της Βοιωτίας, με τα παραγόμενα εισοδήματα να καταλήγουν στην Αττική, ενισχύει εικονικά την οικονομική θέση της Περιφέρειας με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό από ευρωπαϊκούς πόρους και επιδοτήσεις. Προτείνεται ο υπολογισμός ενός σύνθετου δείκτη με σκοπό την εξάλειψη της στρεβλής εικόνας που δημιουργεί η χρήση των κοινών δεικτών (κκ ΑΕΠ).

−        Λόγω της οικονομικής κρίσης θεωρείται αναγκαία η προσαρμογή των κατευθύνσεων του ΠΠΧΣΑΑ στις σημερινές οικονομικές συνθήκες με έμφαση στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και τη μεταξύ τους σύνδεση πχ.: Ζώνες Καθετοποιημένης Εκμετάλλευσης Αγροτικών Προιόντων γύρω από τις περιοχές της Κωπαΐδας (Αλίαρτος-Ορχομενός-Λιβαδειά) και της Λοκρίδας (Αταλάντη) και ζώνες Καθετοποιημένης Εκμετάλλευσης Κτηνοτροφικών Προϊόντων (ΠΟΠ) γύρω από τους ορεινούς όγκους Παρνασσού (Αράχωβα-Δαύλεια-Τιθορέα-Αμφίκλεια) και Ελικώνα (Λιβαδειά-Ανάληψη).

−        Δημιουργία επιχειρηματικού πάρκου κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό Λιβαδειάς και αξιοποίηση της περιοχής του Ορχομενού όπου προβλεπόταν το αυτοκινητοδρόμιο.

−        Θέσεις για δημοπρατήρια (πχ. αναβάθμιση άτυπου δημοπρατηρίου τριφυλλιού Αλιάρτου) και αξιοποίηση των ευκαιριών της Κωπαϊδας (δυνάμει πολιτιστικός πόλος) με ανώτερες σχολές σχετικές με αγροτική παραγωγή και αρχιτεκτονική κήπων (κήποι Αλιάρτου).

−        Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στον καθορισμό των ζωνών ανάπτυξης δευτερογενούς τομέα και στις συγκρούσεις χρήσεων γης που δημιουργούνται. Πιο συγκεκριμένα σημειώνονται σημαντικές συγκρούσεις χρήσεων γης μεταξύ των γαιών υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας και βιομηχανικών ζωνών (άτυπων και μη).

−        Κρίνεται αναγκαία η ενδελεχής εξέταση του ζητήματος που προκύπτει από την ασυμφωνία κατηγοριοποίησης του οικιστικού δικτύου αλλά και των λιμανιών μεταξύ του ΠΠΧΣΑΑ και ΓΠΧΣΑΑ. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εναρμονισθεί το ΠΠΧΣΑΑ στο ΓΠΧΣΑΑ.

−        Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική η προώθηση των κατευθύνσεων αξιοποίησης υδατικού δυναμικού των ορεινών περιοχών της Περιφέρειας και η εφαρμογή του ΠΠΧΣΑΑ σχετικά με την έδρα διαχείρισης και ελέγχου υδάτων στη Λιβαδειά.

−        Με σκοπό την εξασφάλιση της εδαφικής συνοχής, τη διαπεριφερειακή σύνδεση της Περιφέρειας και την ολοκλήρωσή της, κρίνεται αναγκαία η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για την ολοκλήρωση των έργων των μεταφορικών δικτύων που βρίσκονται σε εξέλιξη αλλά και η άμεση έναρξη και ολοκλήρωση των προβλεπόμενων δικτύων από τον υπερκείμενο σχεδιασμό. Φαίνεται πως η οικονομική κρίση η οποία έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη δημιουργία προγραμματισμένων έργων (αυτοκινητόδρομοι, ΟΣΕ) ευθύνεται για την αναπόφευκτη διασπορά και συμμετοχή περιφερειακών πόρων σε κεντρικά Ε.Π. με αποτέλεσμα την εμφάνιση σημαντικών εμποδίων στην ολοκλήρωση των παραπάνω έργων.

−        Προτείνεται η θεσμοθέτηση Τουριστικών Διαδρομών, όπως:

• Διαδρομές της Αρχαιότητας (π.χ. Θήβα-Κοιλάδα Μουσών-Ορχομενός-Χαιρώνεια-Λιβαδειά-Δελφοί)

• Διαδρομές του Βυζαντίου (Σαγματά - Όσιος Σεραφείμ Δομβούς – Άγιος Νικόλαος Καμπιών – Λυκούρεσι –Όσιος Λουκάς – Προφήτης Ηλίας Χρισσού).

• Θαλάσσιες Ιστορικές και Επιχειρηματικές Διαδρομές όπως, κέντρο θαλάσσιων διαδρομών στην Ιτέα με σύνδεση Ιτέα-Γαλαξίδι-Τριζόνια-Ναύπακτος και Ιτέα-Αντίκυρα-Θίσβη.

−        Προώθηση ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών φυσικού περιβάλλοντος NATURΑ και των προτεινόμενων από τον Εθνικό Κατάλογο Προστατευόμενων Περιοχών. Σήμερα έχουμε ανυπαρξία ουσιαστικής διαχείρισης μέσω θεσμοθετημένων ειδικών μέτρων (περιβαλλοντικού χαρακτήρα ή χρήσεων γης) των σημαντικών ζητημάτων συμβίωσης «χρήσεων» εντός των προστατευόμενων περιοχών. Τα ελάχιστα που έχουν προωθηθεί στον τομέα αυτό αφορούν ήδη προστατευόμενες ή έχουσες ανάγκη μικρότερης προστασίας περιοχές Εθνικών Δρυμών ή Δασών.

−        Προώθηση διερεύνησης μεγάλων συστημάτων τοπίων για προστασία/διατήρηση.

* Η εκπόνηση της Μελέτης Αξιολόγησης του Περιφερειακού Πλαισίου (ΠΠΧΣΑΑ) Στερεάς Ελλάδας έγινε από τους κάτωθι: 
 Μέλη Διοικούσας Επιτροπής Τμήματος Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος
(Κουτσόπουλος Γιώργος, Παπαγγελής Γεώργιος)
Νομαρχιακή Επιτροπή Βοιωτίας
(Πανουργιάς Θωμάς, Τζήμητρας Δημήτρης, Παναγώτας Αντώνης)
Μόνιμη Επιτροπή Προβλημάτων
(Βούλγαρης Αλέξανδρος, Θεοδωρόπουλος Στέλιος, Ροζάνα Έφη, Καφρίτσα Ανδριάνα, Κουτσοπούλου Λίνα, Γερούλια Αργυρώ, Χουσιάδα Αστέρω, Εμμανουηλίδης Πρόδρομος)