Tο παρόν και το μέλλον της καλλιέργειας του βαμβακιού: Διαπιστώσεις - προτάσεις από τον Β.Κόλλια

Προτάσεις Πανελλήνιας Ένωσης

Νέων Αγροτών (Π.Ε.Ν.Α.)
Επιτροπή Φυτών

Μεγάλης Καλλιέργειας 22 – 9 - 2009

Διαπιστώσεις:
Αναζητώντας τα αίτια για την σημερινή κατάσταση στο μεγάλο θέμα «βαμβάκι» αλλά και για το πώς θα πρέπει να γίνεται στο μέλλον η καλλιέργεια και η εμπορία του προϊόντος, η επιτροπή της Π.Ε.Ν.Α. αρμόδια για τα φυτά μεγάλης καλλιέργειας σε συνεργασία με μέλη Ε.Ν.Α. από όλους τους νομούς της χώρας , έχει οδηγηθεί στα εξής συμπεράσματα:
Τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η βαμβακοκαλλιέργεια είναι:
το υψηλό κόστος παραγωγής
Ενοίκιο γης. Το υψηλό κόστος ενοικίασης της γης, κυρίως λόγω της σημερινής διαμόρφωσης των επιδοτήσεων με την σύνδεση των επιδοτήσεων με την παραγωγή.
την αστάθεια στις τιμές πετρελαίου
την αστάθεια στις τιμές αγροεφοδίων, δηλαδή σπόρων, λιπασμάτων, αγροχημικών.
το κόστος άρδευσης, λόγω έλλειψης ανάπτυξης του εξηλεκτρισμού , το οποίο σύντομα θα αυξηθεί με το επιπρόσθετο κόστος στην τιμή χρήσης του νερού, (λόγω της γνωστής συμφωνίας για ορθή χρήση του νερού)
Καλλιεργητικές τεχνικές. Η καλλιέργεια βαμβακιού έχει τυποποιηθεί. Η ύπαρξη εξοπλισμού με συγκεκριμένες προδιαγραφές και η έλλειψη τεχνικής και επιστημονικής υποστήριξης δεν εκσυγχρόνισε τον τρόπο καλλιέργειας. Στον τομέα των καλλιεργητικών τεχνικών προτείνεται ότι θα μπορούσαν να ερευνηθούν και να μελετηθούν για να εφαρμοστούν οι παρακάτω νέες τεχνικές:
Η καλλιέργεια βαμβακιού σε στενές αποστάσεις γραμμών σποράς.
Η επιβεβλημένη μείωση των εισροών
Η χρησιμοποίηση ποικιλιών χαμηλής ανάπτυξης,
Η μειωμένη κατεργασία του εδάφους κλπ
Εφαρμογή νέων στρατηγικών όπως της ελλειμματικής άρδευσης ή του ελεγχόμενου στρες κτλ.
η έλλειψη ταυτότητας του παραγόμενου προϊόντος, που αφορά στην απουσία τυποποίησης και πιστοποίησης από έγκυρο φορέα (κέντρο ταξινόμησης βάμβακος)
η έλλειψη στρατηγικής στην στήριξη του προϊόντος όπως η σύνδεση παραγωγή-μεταποίηση-αγορά-τιμές.

Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις, προτείνουμε μια συνολική ριζική αλλαγή με στόχο την διατήρηση και προώθηση της καλλιέργειας, προς όφελος όλων των αναμεμιγμένων με την καλλιέργεια και την εμπορία του βαμβακιού και προς όφελος της χώρας, μιας και το προϊόν αυτό είναι κατά βάση εξαγώγιμο και άρα συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ.

Προτάσεις. Για να διασφαλιστεί το μέλλον ενός τόσο σημαντικού για την τοπική οικονομία προϊόντος θα πρέπει να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα του τόσο στην εσωτερική όσο και στη διεθνή αγορά. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας απαιτεί την εφαρμογή μιας σειράς μέτρων που θα καλύπτουν όλους τους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής, τη βελτίωση της ποιότητας και την τυποποίηση του προϊόντος για την καλύτερη τοποθέτηση του στην αγορά.
Από τους παραπάνω στόχους εξαρτάται η βιωσιμότητα και το μέλλον της Ελληνικής βαμβακοκαλλιέργειας.
Για την υποστήριξη της καλλιέργειας βάμβακος και τη διασφάλιση της συνέχειάς της με προφανές όφελος σε χιλιάδες παραγωγούς απαιτείται πολυεπίπεδη προσέγγιση. Η προσέγγιση αυτή χρειάζεται τη συνεργασία πολλών φορέων υπό κοινό συντονισμό. Ο συντονισμός θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί από την ουσιαστική λειτουργία και την αναμόρφωση των στόχων και σκοπών της διεπαγγελματική βάμβακος.
Οι προτάσεις μας συνοπτικά παρουσιάζονται παρακάτω.
Έρευνα μεθόδων μείωσης του κόστους παραγωγής αξιοποιώντας διεθνή δεδομένα. Έτσι θα μπορούσε να ερευνηθεί η καλλιέργεια σε στενές και πολύ στενές γραμμές, η καλλιέργεια με μειωμένη κατεργασία του εδάφους, η εφαρμογή πρακτικών άρδευσης (ελλειμματική κλπ)
Μελέτη, έρευνα και προώθηση μικρότερου αριθμού ποικιλιών, με κοινά χαρακτηριστικά ίνας, των καλύτερα προσαρμοσμένων ανά περιοχή, με στόχο την παραγωγή σε όλες τις περιοχές καλλιέργειας ομοειδούς τελικού προϊόντος το οποίο θα έχει κοινά χαρακτηριστικά και θα μπορεί να εμπορευθεί ως βαμβάκι με ταυτότητα εθνική, π.χ. Ελληνικό Βαμβάκι. Με αυτό τον τρόπο θα αποκτήσουμε δυναμική ανταγωνιστική προς άλλες βαμβακοπαραγωγές χώρες.
Διερεύνηση για την επαναδημιουργία μιας ισχυρής βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας με σκοπό την παραγωγή στην χώρα υψηλής ποιότητας νημάτων, υφασμάτων και ρούχων με συγκεκριμένες προδιαγραφές που θα κάνουν ανταγωνιστικό το τελικό προϊόν ώστε οι έλληνες παραγωγοί βαμβακιού να μην αμείβονται με την διεθνώς διαμορφωμένη τιμή του εκκοκκισμένου βαμβακιού, αλλά με την υπεραξία που θα έχει διαμορφωθεί στο προϊόν του, που θα έχει μεταποιηθεί σε άριστης ποιότητας νήμα, ύφασμα ή ακόμη καλύτερα, ρούχο.
Θεσμική αναδιοργάνωση των συνεταιρισμών ώστε να ενισχυθεί η διαπραγμάτευση των χρησιμοποιούμενων από τους παραγωγούς αγροεφοδίων με στόχο τις καλύτερες δυνατές τιμές, ακόμη και την ομαδική προμήθεια πετρελαίου
Προώθηση του εξηλεκτρισμού στην αγροτική ύπαιθρο καθώς και προώθηση της επιδοτούμενης υποχρεωτικής χρήσης στάγδην άρδευσης με στόχο την μείωση του κόστους παραγωγής της άρδευσης και τη μείωση των απαιτήσεων σε αρδευτικό νερό.
Προώθηση για την χρησιμοποίηση του παραγόμενου σπόρου για ελαιοποίηση και παραγωγή βιοκαυσίμων για χρήση στα γεωργικά μηχανήματα και έτσι θα μειωθεί το κόστος παραγωγής που οφείλεται στην προμήθεια καυσίμων, ενώ τα υπολείμματα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κτηνοτροφική τροφή και να προσθέσουν μικρή ακόμη αύξηση του εισοδήματος.
Αποδέσμευση των επιδοτήσεων από την παραγωγή με πρώτο στόχο την μείωση του κόστους παραγωγής για ενοίκια και δεύτερο και ουσιαστικότερο, να παραμείνουν στην καλλιέργεια μόνο όσοι πραγματικά μπορούν και επιθυμούν να παράγουν βαμβάκι, έτσι θα διαμορφωθούν έμμεσα ζώνες παραγωγής, αφού οι περιοχές που δεν ενδείκνυνται για την καλλιέργεια θα στραφούν σε κάποιες άλλες, ενώ παράλληλα θα διαμορφωθεί πολυάριθμος πυρήνας καλλιεργητών με πραγματικά ισχυρή θέληση, απόψεις και πυγμή για να διατηρηθεί και να ισχυροποιηθεί η καλλιέργεια, διατεθειμένων να διεκδικήσουν και να πιέσουν για αυτό.
Η πιστοποίηση της ποιότητας του σύσπορου βάμβακος μέσα από την εφαρμογή του συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης μπορεί να εξασφαλίσει τη βελτίωση του τρόπου καλλιέργειας βάμβακος.
Η πιστοποίηση της ποιότητας του εκκοκκισμένου βάμβακος μέσα από εξειδικευμένα κρατικά και συνεταιριστικά εργαστήρια θα οδηγήσει σε ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας (τυποποίηση κλπ). Στόχος πρέπει να είναι τα διάφορα εκκοκκιστήρια να παράγουν ομοιόμορφες μπάλες καθορισμένου τύπου βαμβακιού. Το μέχρι σήμερα παραγόμενο στην Ελλάδα βαμβάκι δεν έχει πιστοποιημένα οικολογικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά. Το προϊόν για να μπορέσει να έχει μια θέση στην αγορά πρέπει να έχει υψηλή ποιότητα, να είναι ανταγωνιστικό και να παράγεται κάτω από συνθήκες προστασίας του περιβάλλοντος.
Δημιουργία εμπορικού σήματος για το παραγόμενο προϊόν δηλαδή πρόκειται για πιστοποίηση του προϊόντος, με την ονομασία είτε εθνική, π.χ. Ελληνικό Βαμβάκι είτε ανά περιοχή. «Θεσσαλικό βαμβάκι» ή «Βαμβάκι Στερεάς Ελλάδας» κλπ. Αυτό προϋποθέτει την επιλογή των ποικιλιών με τα κατάλληλα αγρονομικά χαρακτηριστικά, ώστε να προσαρμόζονται στον αντίστοιχο χώρο που καλλιεργούνται και παράλληλα να δίνουν προϊόν με ομοιόμορφα ποιοτικά χαρακτηριστικά στο σύνολο των περιοχών που θα καλλιεργείται το βαμβάκι.
Μελλοντική στήριξη του προϊόντος σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο τη διασφάλιση των ενισχύσεων και την προώθηση μέτρων υποστήριξης της καλλιέργειας, μέσω προβλεπόμενων φιλοπεριβαλλοντικών μέτρων λόγω της εφαρμογής των κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής κατά το σύνολο της διαδικασίας παραγωγής του.