Άρθρο του Δρ. Πάνου Ν. Στάμου,
Γενικού Γραμματέα του Κέντρου
Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών (ΚΕΡΙΕ)
Γενικού Γραμματέα του Κέντρου
Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών (ΚΕΡΙΕ)
Το Κέντρο Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών - Κ.Ε.Ρ.Ι.Ε. - είναι ένας σχετικά νέος επιστημονικός οργανισμός. Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ερευνητικό Κέντρο και ιδρύθηκε από Μέλη, τα οποία έχουν σημαντική παρουσία στην Ελληνική Επιστημονική Κοινότητα. Σήμερα αριθμεί στα Μέλη του και αρκετούς αναγνωρισμένης επιστημονικής αξίας Ρώσους επιστήμονες. Σκοποί και στόχοι του Κ.Ε.Ρ.Ι.Ε. είναι η Έρευνα, Μελέτη και ανάδειξη των κοινών στοιχείων Ελληνικής και Ρωσικής Ιστορίας και ειδικά της δραστηριότητας του Ελληνισμού στη Ρωσία, τις ρωσόφωνες χώρες και τις χώρες των Βαλκανίων. Κύριες ενότητες ενδιαφερόντων είναι η εθνολογία, οι παραδόσεις, η λαογραφία, και η οικονομική, θρησκευτική, στρατιωτική και πολιτική ιστορία.
Μεταξύ των προγραμμάτων του το Κέντρο Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών έχει αναλάβει να εντοπίσει, να καταγράψει και να κατατάξει όλο τα εκκλησιαστικά σκεύη και ιερά υλικά ρωσικής προέλευσης ανά την Ελλάδα. Επιστήμονες, διαφόρων ειδικοτήτων ιστορικών ερευνητών συμπεριλαμβανομένων κληρικών, εργάζεται με σκοπό να αναδείξει όλον αυτόν τον ιερό πλούτο με τελικό στόχο το υλικό να αξιολογηθεί από ειδικούς στην εκκλησιαστική τέχνη και ιστορία, Έλληνες και Ρώσους, και όλα τα ευρήματα και τα αξιολογικά συμπεράσματα να δοθούν στη δημοσιότητα με την έκδοση σχετικών τόμων.
Η έρευνα και μελέτη των ιερών σκευών και αφιερωμάτων ρωσικής προέλευσης έχει αρχίσει από τη Σαντορίνη, όπου ελπίζεται να τελειώσει στο α’ εξάμηνο του 2010.
Πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη και αντικείμενα υπάρχουν διάσπαρτα στη Σαντορίνη σε μεγάλο αριθμό. Η συστηματική καταγραφή και η θεολογική, ιστορική και καλλιτεχνική αξιολόγηση όλου αυτού του πλούσιου υλικού θα δώσει την ευκαιρία στην Μητρόπολη Θήρας, Αμοργού και Νήσων να εκθέσει το υλικό σε ειδικές προθήκες σε κάθε ναό ή/και σε αντίστοιχο Μουσείο. Στη συνέχεια, οι εκθέσεις αυτές του ρωσικής προελεύσεως εκκλησιαστικού υλικού της Σαντορίνης μπορούν να αποτελέσουν τα στοιχεία μιας «προσκυνηματικής διαδρομής», στην οποία βαδίζοντας ο επισκέπτης θα έχει την δυνατότητα να θαυμάσει αντικείμενα λειτουργικής και ορθόδοξης χριστιανικής λατρείας, να λάβει ιστορικές πληροφορίες και να έλθει γενικότερα σε επαφή με ένα θρησκευτικό κλίμα, ανεξάρτητα από την προσωπική του πίστη. Θα μπορεί ακόμα ο επισκέπτης να συγκρίνει καλλιτεχνικά τα ρωσικά εκκλησιαστικά αντικείμενα με τα υπάρχοντα στις εκκλησιές του νησιού ‘ελληνικής’ ή άλλης προέλευσης.
Ο θρησκευτικός τουρίστας πέρα από τα πιο πάνω σημαντικά ιερά εκθέματα θα μπορεί να συνδυάσει την παραμονή του στο νησί συμμετέχοντας στα ονομαστά, παραδοσιακά πανηγύρια των εκκλησιών, όπου θα γνωρίσει τα τοπικά θρησκευτικά έθιμα και θα γευθεί τα εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα της φιλόξενης γης της Σαντορίνης. Επίσης θα μπορεί να επισκεφθεί και να θαυμάσει την παλαιότερη εκκλησία της Σαντορίνης, το Βυζαντινός ναό της Παναγίας Επισκοπής Γωνιάς, του 12-13ου αιώνα και τις παλαιές ιερές μονές (17ου και 18ου αιώνα) του Προφήτη Ηλία του Πύργου (1711), του Αγίου Νικολάου (1651 στο Σκάρο και μετά στο Ημεροβίγλι, 1819), Αγίου Γεωργίου του Πύργου (1735).
Είμαστε βέβαιοι ότι μια « προσκυνηματική διαδρομή» αυτού του είδους στη Σαντορίνη θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά για τους θρησκευόμενους Ρώσους τουρίστες, που θα χαρούν την εμπειρία της επίσκεψης οικείων γι αυτούς αντικειμένων λατρείας, ιστορίας και τέχνης.
Στο ΚΕΡΙΕ αντιλαμβανόμενοι τη σημασία του Θρησκευτικού Τουρισμού για την Εκκλησία, αλλά και την Ελλάδα γενικότερα, με βάση την εμπειρία της Σαντορίνης, έχουμε έλθει σε συζητήσεις και έχουμε αποκαταστήσει την κατ’ αρχήν συνεργασία στον τομέα αυτό με το αρμόδιο Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ι. Σ. της Εκκλησιάς της Ελλάδος.
Με ιδιαίτερη ικανοποίηση αναφέρουμε τις εποικοδομητικές συναντήσεις μας με τον π. Σπυρίδωνα και ειδικότερα τις συζητήσεις με τον Σεβ. Ζακύνθου κ. Χρυσόστομο στην Αγία Πετρούπολη τον περασμένο Ιούνιο, στα πλαίσια σχετικού Ελληνο-Ρωσικού Φόρουμ, στο οποίο το ΚΕΡΙΕ ήταν συνδιοργανωτής.
Από τις μέχρι σήμερα συναντήσεις και συζητήσεις του ΚΕΡΙΕ με τους αρμοδίους της Ι. Συνόδου προκύπτει ταύτιση των απόψεων για τη σημασία των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων και την ενδυνάμωση του ρεύματος Ρώσων προσκυνητών προς την Ελλάδα. Στα πλαίσια αυτά σήμερα το ΚΕΡΙΕ, όπως προαναφέρθηκε, εκπονεί ειδικό πρόγραμμα Έρευνας, Εντοπισμού και Καταγραφής Εκκλησιαστικού Υλικού Ρωσικής Προέλευσης σε όλη την Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ρωσικό Ανθρωπιστικό Επιστημονικό Ίδρυμα.
Για να τονίσω δε τη σημασία της ανέκαθεν συμμετοχής των Ρώσων σε Θρησκευτικές Περιηγήσεις, επιτρέψτε μου να δράξω την ευκαιρία να σας αναφέρω και μία ιστορική πληροφορία, που αγγίζει κι άλλες χριστιανικές χορδές. Ο Ρώσος μοναχός από το Κίεβο Βασίλειος Μπάρσκι την περίοδο 1723-1747 πραγματοποιεί περιήγηση στους Άγιους Τόπους και στον τότε ελληνικό κόσμο με τα πολυάριθμα μοναστήρια και εκκλησίες του. Τον Μπάρσκι καταπλήσσει η ιδιαίτερα θερμή υποδοχή, με την οποία ο ελληνικός πληθυσμός αντιμετωπίζει παντού τους Ρώσους περιηγητές, στους οποίους βλέπει ομόδοξους αδερφούς. Όταν ο Μπάρσκι, με τους συντρόφους του, βρέθηκε χωρίς πόρους για επιβίωση στην Κέρκυρα, ο ντόπιος κλήρος θα βοηθήσει να εκδοθεί ειδική άδεια, ώστε «αυτοί οι περίεργοι περιηγητές από τη χώρα των Ρώσων», όπως τους αποκαλούσαν, να έχουν δικαίωμα να ζητούν ελεημοσύνη, με τη συνοδεία ενός Ιερομόναχου Αθανάσιου. Όταν οι Ρώσοι οδοιπόροι, συνέλεγαν ελεημοσύνη και η είδηση για την άφιξή τους στο νησί έγινε γνωστή, οι ντόπιοι κάτοικοι ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος πρώτος θα καλέσει τους περιηγητές στην οικία του. Αυτή ήταν μια άλλη πλευρά των Ρωσικών Θρησκευτικών περιηγήσεων του 18ου αιώνα στη χώρα μας.
Το κοινό Ελληνο-Ρωσικό επιστημονικό πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα δώσει την ευκαιρία για ακόμα καλλίτερη και στενότερη συνεργασία της Ι. Συνόδου της Ελλάδος με το ΚΕΡΙΕ, ώστε και το πρόγραμμα, αλλά και οι κοινοί μας στόχοι για την ανάπτυξη Προσκυνηματικών Περιηγήσεων ρωσικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα να στεφθούν από επιτυχία.
Είμαστε στη διάθεση σας για να εξετάσουμε από κοινού με την Ι. Σύνοδο της Ελλάδος μια επίσημη φόρμουλα συνεργασίας, ώστε το ΚΕΡΙΕ να γίνει ουσιαστικός συνδρομητής και συν-μέτοχος της προσπάθειά σας για την αποτελεσματική και ευρύτερη ανάπτυξη θεσμικά των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων στην Ελλάδα. Σας ευχαριστώ!
* Η παρέμβαση του Δρ. Πάνου Ν. Στάμου, Γενικού Γραμματέα ΚΕΡΙΕ έγινε κατά το Α’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ που πραγματοποιήθηκε στη Ζάκυνθο στις 14-15 Νοεμβρίου 2009 στην εισήγηση με θέμα: «ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ. ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΩΣ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ». Θυμίζουμε πως το ΚΕΡΙΕ διοργανώνει στο ερχόμενο Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2009, Επιστημονική Ημερίδα για τις σχέσεις Ελληνο-Ρωσικής εκκλησιαστικής ιστορίας και τέχνης! Δείτε τη σχετική ανάρτηση...
Μεταξύ των προγραμμάτων του το Κέντρο Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών έχει αναλάβει να εντοπίσει, να καταγράψει και να κατατάξει όλο τα εκκλησιαστικά σκεύη και ιερά υλικά ρωσικής προέλευσης ανά την Ελλάδα. Επιστήμονες, διαφόρων ειδικοτήτων ιστορικών ερευνητών συμπεριλαμβανομένων κληρικών, εργάζεται με σκοπό να αναδείξει όλον αυτόν τον ιερό πλούτο με τελικό στόχο το υλικό να αξιολογηθεί από ειδικούς στην εκκλησιαστική τέχνη και ιστορία, Έλληνες και Ρώσους, και όλα τα ευρήματα και τα αξιολογικά συμπεράσματα να δοθούν στη δημοσιότητα με την έκδοση σχετικών τόμων.
Η έρευνα και μελέτη των ιερών σκευών και αφιερωμάτων ρωσικής προέλευσης έχει αρχίσει από τη Σαντορίνη, όπου ελπίζεται να τελειώσει στο α’ εξάμηνο του 2010.
Πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη και αντικείμενα υπάρχουν διάσπαρτα στη Σαντορίνη σε μεγάλο αριθμό. Η συστηματική καταγραφή και η θεολογική, ιστορική και καλλιτεχνική αξιολόγηση όλου αυτού του πλούσιου υλικού θα δώσει την ευκαιρία στην Μητρόπολη Θήρας, Αμοργού και Νήσων να εκθέσει το υλικό σε ειδικές προθήκες σε κάθε ναό ή/και σε αντίστοιχο Μουσείο. Στη συνέχεια, οι εκθέσεις αυτές του ρωσικής προελεύσεως εκκλησιαστικού υλικού της Σαντορίνης μπορούν να αποτελέσουν τα στοιχεία μιας «προσκυνηματικής διαδρομής», στην οποία βαδίζοντας ο επισκέπτης θα έχει την δυνατότητα να θαυμάσει αντικείμενα λειτουργικής και ορθόδοξης χριστιανικής λατρείας, να λάβει ιστορικές πληροφορίες και να έλθει γενικότερα σε επαφή με ένα θρησκευτικό κλίμα, ανεξάρτητα από την προσωπική του πίστη. Θα μπορεί ακόμα ο επισκέπτης να συγκρίνει καλλιτεχνικά τα ρωσικά εκκλησιαστικά αντικείμενα με τα υπάρχοντα στις εκκλησιές του νησιού ‘ελληνικής’ ή άλλης προέλευσης.
Ο θρησκευτικός τουρίστας πέρα από τα πιο πάνω σημαντικά ιερά εκθέματα θα μπορεί να συνδυάσει την παραμονή του στο νησί συμμετέχοντας στα ονομαστά, παραδοσιακά πανηγύρια των εκκλησιών, όπου θα γνωρίσει τα τοπικά θρησκευτικά έθιμα και θα γευθεί τα εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα της φιλόξενης γης της Σαντορίνης. Επίσης θα μπορεί να επισκεφθεί και να θαυμάσει την παλαιότερη εκκλησία της Σαντορίνης, το Βυζαντινός ναό της Παναγίας Επισκοπής Γωνιάς, του 12-13ου αιώνα και τις παλαιές ιερές μονές (17ου και 18ου αιώνα) του Προφήτη Ηλία του Πύργου (1711), του Αγίου Νικολάου (1651 στο Σκάρο και μετά στο Ημεροβίγλι, 1819), Αγίου Γεωργίου του Πύργου (1735).
Είμαστε βέβαιοι ότι μια « προσκυνηματική διαδρομή» αυτού του είδους στη Σαντορίνη θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά για τους θρησκευόμενους Ρώσους τουρίστες, που θα χαρούν την εμπειρία της επίσκεψης οικείων γι αυτούς αντικειμένων λατρείας, ιστορίας και τέχνης.
Στο ΚΕΡΙΕ αντιλαμβανόμενοι τη σημασία του Θρησκευτικού Τουρισμού για την Εκκλησία, αλλά και την Ελλάδα γενικότερα, με βάση την εμπειρία της Σαντορίνης, έχουμε έλθει σε συζητήσεις και έχουμε αποκαταστήσει την κατ’ αρχήν συνεργασία στον τομέα αυτό με το αρμόδιο Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ι. Σ. της Εκκλησιάς της Ελλάδος.
Με ιδιαίτερη ικανοποίηση αναφέρουμε τις εποικοδομητικές συναντήσεις μας με τον π. Σπυρίδωνα και ειδικότερα τις συζητήσεις με τον Σεβ. Ζακύνθου κ. Χρυσόστομο στην Αγία Πετρούπολη τον περασμένο Ιούνιο, στα πλαίσια σχετικού Ελληνο-Ρωσικού Φόρουμ, στο οποίο το ΚΕΡΙΕ ήταν συνδιοργανωτής.
Από τις μέχρι σήμερα συναντήσεις και συζητήσεις του ΚΕΡΙΕ με τους αρμοδίους της Ι. Συνόδου προκύπτει ταύτιση των απόψεων για τη σημασία των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων και την ενδυνάμωση του ρεύματος Ρώσων προσκυνητών προς την Ελλάδα. Στα πλαίσια αυτά σήμερα το ΚΕΡΙΕ, όπως προαναφέρθηκε, εκπονεί ειδικό πρόγραμμα Έρευνας, Εντοπισμού και Καταγραφής Εκκλησιαστικού Υλικού Ρωσικής Προέλευσης σε όλη την Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ρωσικό Ανθρωπιστικό Επιστημονικό Ίδρυμα.
Για να τονίσω δε τη σημασία της ανέκαθεν συμμετοχής των Ρώσων σε Θρησκευτικές Περιηγήσεις, επιτρέψτε μου να δράξω την ευκαιρία να σας αναφέρω και μία ιστορική πληροφορία, που αγγίζει κι άλλες χριστιανικές χορδές. Ο Ρώσος μοναχός από το Κίεβο Βασίλειος Μπάρσκι την περίοδο 1723-1747 πραγματοποιεί περιήγηση στους Άγιους Τόπους και στον τότε ελληνικό κόσμο με τα πολυάριθμα μοναστήρια και εκκλησίες του. Τον Μπάρσκι καταπλήσσει η ιδιαίτερα θερμή υποδοχή, με την οποία ο ελληνικός πληθυσμός αντιμετωπίζει παντού τους Ρώσους περιηγητές, στους οποίους βλέπει ομόδοξους αδερφούς. Όταν ο Μπάρσκι, με τους συντρόφους του, βρέθηκε χωρίς πόρους για επιβίωση στην Κέρκυρα, ο ντόπιος κλήρος θα βοηθήσει να εκδοθεί ειδική άδεια, ώστε «αυτοί οι περίεργοι περιηγητές από τη χώρα των Ρώσων», όπως τους αποκαλούσαν, να έχουν δικαίωμα να ζητούν ελεημοσύνη, με τη συνοδεία ενός Ιερομόναχου Αθανάσιου. Όταν οι Ρώσοι οδοιπόροι, συνέλεγαν ελεημοσύνη και η είδηση για την άφιξή τους στο νησί έγινε γνωστή, οι ντόπιοι κάτοικοι ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος πρώτος θα καλέσει τους περιηγητές στην οικία του. Αυτή ήταν μια άλλη πλευρά των Ρωσικών Θρησκευτικών περιηγήσεων του 18ου αιώνα στη χώρα μας.
Το κοινό Ελληνο-Ρωσικό επιστημονικό πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα δώσει την ευκαιρία για ακόμα καλλίτερη και στενότερη συνεργασία της Ι. Συνόδου της Ελλάδος με το ΚΕΡΙΕ, ώστε και το πρόγραμμα, αλλά και οι κοινοί μας στόχοι για την ανάπτυξη Προσκυνηματικών Περιηγήσεων ρωσικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα να στεφθούν από επιτυχία.
Είμαστε στη διάθεση σας για να εξετάσουμε από κοινού με την Ι. Σύνοδο της Ελλάδος μια επίσημη φόρμουλα συνεργασίας, ώστε το ΚΕΡΙΕ να γίνει ουσιαστικός συνδρομητής και συν-μέτοχος της προσπάθειά σας για την αποτελεσματική και ευρύτερη ανάπτυξη θεσμικά των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων στην Ελλάδα. Σας ευχαριστώ!
* Η παρέμβαση του Δρ. Πάνου Ν. Στάμου, Γενικού Γραμματέα ΚΕΡΙΕ έγινε κατά το Α’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ που πραγματοποιήθηκε στη Ζάκυνθο στις 14-15 Νοεμβρίου 2009 στην εισήγηση με θέμα: «ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ. ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΩΣ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ». Θυμίζουμε πως το ΚΕΡΙΕ διοργανώνει στο ερχόμενο Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2009, Επιστημονική Ημερίδα για τις σχέσεις Ελληνο-Ρωσικής εκκλησιαστικής ιστορίας και τέχνης! Δείτε τη σχετική ανάρτηση...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου